Definitie van zelfmanagement: zelfregie en de ziekte inpassen in het leven

Definitie: Zelfmanagement is het zodanig omgaan met de chronische aandoening (verschijnselen (symptomen), behandeling, lichamelijke, emotionele (psychische) en sociale gevolgen en bijbehorende aanpassingen in leefstijl) dat de aandoening optimaal wordt ingepast in het leven.

Zelfmanagement betekent dat de cliënt

1. kan kiezen in hoeverre men de regie over het leven in eigen hand wil houden
2. mede kan bepalen hoe de zorg eruit ziet

en dat de zorgverlener

1. de zorg laat aansluiten bij de wensen, behoeften en mogelijkheden van mensen in hun dagelijks leven
2. capaciteiten van de cliënt benut en hulpbronnen uit de omgeving inschakelt
3. aandacht besteedt aan meer dan aan de ziekte alleen.

Het begrip zelfmanagement gebruiken we voor mensen met chronische gezondheidsproblemen. Andere begrippen zoals zelfredzaamheid (je kunnen redden op alle terreinen van het leven) en eigen regie/zelfregie sluiten hierbij aan. Maar zelfredzaamheid en eigen regie gelden voor iedereen: ook voor mensen zonder een chronische aandoening.

Begrippen eigen regie, zelfmanagement en persoonsgerichte zorg. Bron:

Groenenboom-Jongenotter en Van Hooft (2022)

Bij zelfredzaamheid gaat het over ADL-taken (Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen): bijvoorbeeld zoals je zelfstandig kunnen wassen en aankleden. Maar ook over je kunnen redden met geld of in het verkeer.

Bij zelfmanagement gaat het om meer dan ‘zelf doen’: het gaat over zelf bepalen welke zorg je wil of wat je belangrijk vindt in je leven. Het woord ‘management’ geeft aan dat mensen met chronische aandoeningen hun leven opnieuw moeten inrichten, waarbij ze activiteiten ondernemen, bijsturen en toezicht houden. Beperkingen in het functioneren leveren dus niet alleen werk op voor ons als zorgverleners, maar ook voor de cliënt (en zijn omgeving). Daarom werken we samen met als doel: een zo goed mogelijk bestaan met zo min mogelijk afhankelijkheid en ongemak voor de cliënt.

Bedenk dat de aandoening mensen dwingt om hun leven op bepaalde onderdelen aan te passen. Soms is dat moeilijk; iedereen doet dit op zijn eigen wijze. Zelfmanagement houdt in dat mensen zelf bepalen hoe zij hun dagelijks leven aanpassen om de gezondheidsproblemen de baas te blijven.