Het 5A-model: stapsgewijs zelfmanagement ondersteunen
Bekijk de video:
Omdat zelfmanagement een breed en abstract begrip is, is het niet direct duidelijk wat er van het handelen van zorgverleners wordt verwacht. Het 5A-model (Glasgow e.a., 2003) geeft weer hoe het proces van zelfmanagementondersteuning eruit ziet. Het is een cyclisch proces: dit betekent dat het model steeds opnieuw doorlopen worden. Ook kun je een stap terugzetten.
Het 5A-model omvat vijf werkwoorden die met een A beginnen. Het is een actief proces waarbij het contact tussen zorgverlener en zorgvrager niet face-to-face hoeft te zijn; dit kan ook via eHealth. De vijf stappen zijn:
- Achterhalen: verkennen van de situatie, wensen en behoeften van de zorgvrager
- Adviseren: advies geven op maat, naar behoefte en op verzoek van de zorgvrager (dus niet ongevraagd of met algemene voorlichting)
- Afspreken: als de zorgvrager voldoende geïnformeerd is, kunnen de zorgverlener en zorgvrager samen doelen stellen
- Assisteren: de zorgverlener verkent met de zorgvrager welke instructie of bijstand nodig is om de doelen te bereiken en wie daarbij kan helpen
- Arrangeren: er worden afspraken met de zorgvrager gemaakt over het vervolg van de zorg. Soms draagt de zorgverlener bepaalde taken over aan een andere hulpverlener. Als er opnieuw contact met de zorgvrager is, begint het proces opnieuw. Arrangeren gaat zo weer over in achterhalen: hoe is het gegaan met de afspraken/ doelen en zijn er nieuwe behoeften
Het 5A-model sluit o.a. aan bij het landelijk opleidingsprofiel voor verpleegkundigen. Bij de rol ‘de zorgverlener’ staat het kernbegrip ‘zelfmanagement versterken’. Met het 5A-model wordt dit algemene begrip vertaald naar concrete competenties (van Hooft e.a., 2015) en specifieke handvaten. Het 5A-model is de leidraad voor de volgende onderwerpen, waarin elke stap wordt uitgewerkt.
Bekijk Kennisclip 2.2: Het 5-A model: competenties voor zelfmanagementondersteuning en valkuilen