Communiceren over de doelen
Bij het ondersteunen van zelfmanagement en zelfregie gaat het niet alleen om luisteren en gespreksvaardigheden. Ook om te weten wat de cliënt wil bereiken en samen doelen te kunnen stellen is goede communicatie nodig. Maak bij het stellen van doelen vooral gebruik van wat de cliënt motiveert en wat drijfveren zijn in zijn leven.
Een hulpmiddel om dat te achterhalen, is het stellen van de wondervraag. De wondervraagmethode is gebaseerd op de uitgangspunten van positieve psychologie en stimuleert het zelfoplossend vermogen van de cliënt. De wondervraag laat de zorgvrager buiten de eigen kaders denken en biedt daardoor ruimte aan oplossingen. Het gaat niet uit van problemen of vragen als ‘Waar loop je tegen aan, of waar heb je last van?’, maar gaat uit van de manier waarop mensen een fijn leven voor zich zien. Wat zijn drijfveren en wensen en hoe kan de zorgverlener daarop voortborduren?
Een wondervraag luidt bijvoorbeeld: “Wat als er een wonder plaatsvindt en morgen al je klachten verdwenen zouden zijn, wat zou er dan morgen anders zijn?” Zodra mensen deze vraag beantwoorden en de situatie gedetailleerd gaan beschrijven, krijg je zicht op wat voor mensen belangrijk is in hun leven, los van de aandoening. Meedenken over wat nodig is om dat mogelijk te maken, wordt dan een stuk eenvoudiger.
Doelen stellen komt ook aan de orde bij de bespreking van het 5A-model, stap 3 en deze werkwijze sluit ook goed aan op samen beslissen. Om vast te leggen wat de afgesproken doelen zijn, kan de zorgverlener gebruik maken van een doelenformulier of een actieplan. Voorbeelden en uitleg over het gebruik van het doelenformulier. Welk gesprek je ook voert en met wie: het is altijd belangrijk om uit te gaan van de cliënt en een ‘goed gesprek’ te voeren. Bij een goed gesprek wil je werkelijk weten wat de ander bezighoudt en toon je oprechte interesse. Je wil de ander beter leren kennen en begrijpen, zonder direct tot een afspraak of oplossing te komen. Een goed gesprek voldoet aan een aantal kenmerken. Het heet ook wel dialoog of samenspraak.