Stap 4: Het besluit: wie beslist en wat er wordt besloten

Samen beslissen is een recht, geen plicht!

• Afstemmen: wie neemt het besluit?
• Verbind het besluit met de voorkeuren van de zorgvrager en ga na of het klopt
• Zorgvrager mag altijd terugkomen op het besluit
• Steun de zorgvrager, ook als dit niet ‘de beste optie’ is vanuit professioneel perspectief

Pas in de laatste fase van gedeelde besluitvorming (stap 4) beslist de zorgvrager of hij zelf een beslissing over de behandeling wil nemen, of dat hij deze beslissing aan de zorgverlener overlaat. Als de vraag ‘wilt u mee beslissen’ te vroeg wordt voorgelegd (als de zorgvrager nog niet de gelegenheid heeft gehad om samen met zijn naasten goed na te denken over de opties en eigen voorkeuren) – loop je het risico dat veel zorgvragers uit onzekerheid niet willen meebeslissen. Maar als die vraag wordt gesteld nadat alle voorgaande stappen van samen beslissen zijn doorlopen, wil meer dan driekwart van de zorgvragers samen beslissen, zo blijkt uit onderzoek.

Toch is het doel niet dat iedereen altijd over alles meebeslist: het resultaat van een goed doorlopen proces van samen beslissen kan ook zijn dat de zorgvrager de uiteindelijke keuze aan de zorgverlener overlaat. Iemand die het besluit aan de zorgverlener overlaat, heeft dan toch meegedacht bij de eerste stappen van het gedeelde besluitvormingsproces. Er bestaan verschillende niveaus waarop zorgvragers invloed kunnen uitoefenen.

Zorgverleners onderschatten het percentage patiënten dat wil meebeslissen. Uit peilingen van patiëntenorganisaties blijkt keer op keer dat patiënten mondiger worden, zich gemakkelijker kunnen informeren en meer betrokken willen worden bij keuzes in de zorg. Vooral bij chronische gezondheidsproblemen willen mensen meebeslissen: ‘omdat het over mijn lijf en leven gaat’ en ‘ik ken mezelf het best’ (NPF 2017).

Onder downloads vind je de checklist voor zorgverleners. Hierin worden de vier stappen van gedeelde besluitvorming nog eens samengevat.