Basishouding van de zorgverlener: aandachtig aanwezig zijn
Bij het ondersteunen van zelfmanagement gaan we ervan uit dat de zorgvrager expert is op het gebied van zijn eigen leven met de aandoening. Hoewel de zorgverlener haar eigen professionele deskundigheid heeft, is het van groot belang om de eigen deskundigheid van de zorgvrager te erkennen. Deze ervaringskennis vormt het uitgangspunt voor de zorg. De zorgverlener verbindt zo haar verpleegkundige competenties met een zorgzame houding en zorgverlener en zorgvrager zijn partners in de zorg.
Ondersteunen van zelfmanagement betekent dus niet: het einde van de zorgzaamheid! Integendeel: laagdrempelig, oprecht contact tussen zorgverlener en zorgvrager is voorwaarde voor persoonsgerichte zorg. Als zorgverlener ben je aanwezig met je volle aandacht (‘present’). De zorgvrager moet vertrouwen en veiligheid voelen om bij een zorgverlener aan te kunnen kloppen. Daarom verdiept zorgverlener zich eerst in de zorgvrager als mens en respecteert diens normen en waarden. Alleen dan kan zij de rol op zich nemen van ‘advocaat’ of ‘vakbekwame metgezel’ van de zorgvrager, zoals ook vanuit de Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden (2015) wordt verwacht. Zij kan dan desgewenst namens de zorgvrager en diens familie optreden wanneer deze dit zelf niet goed kunnen.
De basishouding van de zorgverlener bij zelfmanagementondersteuning is dat zij:
- De zorgvrager waardeert en respecteert als partner in de zorg
- De ervaringskennis van de zorgvrager accepteert als waardevolle informatie voor haar eigen handelen
- De rol die de zorgvrager in het zorgproces wil hebben, mogelijk maakt
- Rekening houdt met de (culturele) achtergrond van de zorgvrager
- Samen met de zorgvrager bepaalt hoeveel regie of zorg zij van hem overneemt
- De keuze van de zorgvrager uitgangspunt laat zijn voor de zorg, ook als deze medisch gezien niet ideaal is
- Begrip toont wanneer de zorgvrager niet slaagt in het bereiken van de vooropgestelde doelen
- Afwijkt van protocollen als dat nodig is
- Verder denkt dan het hier en nu (haar eigen werkplek en instelling)
- Over haar eigen handelen nadenkt
- Principes van onderhandelen en conflicthantering toepast.
Bekijk Kennisclip 2.1: De professionele zorgrelatie en de basishouding van de verpleegkundige