Toon zoekbalkToon menu

Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerste lijn
Palliatieve Zorg

Wat is palliatieve sedatie?

Zorg in de laatste levensfase heet palliatieve zorg. Mogelijk heb je in je werk te maken gehad met palliatieve sedatie. Dit is het verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase.

Laatste levensfase

Palliatieve sedatie gebeurt door een arts. Door medicijnen wordt de cliënt ‘soezerig’ of valt in een diepe slaap. Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van de klachten en zo min mogelijk lijden van de cliënt. De sedatie kan tijdelijk of blijvend (in de laatste levensfase) worden ingezet.
 
Palliatieve sedatie is een medische handeling. De arts is daarom gebonden aan richtlijnen en moet zorgvuldig handelen. Het starten van palliatieve sedatie is een ingrijpende beslissing. Daarom overlegt hij dit van tevoren met de cliënt, zijn naasten en verzorgenden.

Doel van palliatieve sedatie

Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van onbehandelbaar lijden van de cliënt door het bewustzijn te verlagen. Palliatieve sedatie wordt toegepast wanneer het overlijden van de cliënt binnen twee weken wordt verwacht. De cliënt kan in de laatste levensfase klachten krijgen met bijvoorbeeld de ademhaling, vermoeidheid, verwardheid, angst of depressie. Samen met de arts kan er besloten worden tot palliatieve sedatie. Het bewustzijn van de cliënt wordt verlaagd met behulp van medicatie, zodat hij de klachten niet bewust meemaakt.

Rol van de zorgverlener

Wanneer een cliënt veel klachten heeft of wanneer klachten toenemen, kan de wens bestaan voor palliatieve sedatie. De arts en de cliënt samen nemen de beslissing om wel of geen palliatieve sedatie toe te passen. Voor deze beslissing heeft de arts informatie nodig. Er zijn twee manieren van palliatieve sedatie:

  1. Continu, de cliënt verkeert in verminderd bewustzijn, tot aan het overlijden.
  2. Kortdurend of met onderbrekingen.

Als zorgverlener kun je observeren en signaleren welke klachten de cliënt heeft en hoe die klachten verlopen. Het is belangrijk om deze klachten goed te rapporteren. Dit helpt de arts en de cliënt in het maken van de beslissing voor palliatieve sedatie.
 
Daarnaast kun je de naasten ondersteuning bieden. Zij gaan afscheid nemen en hebben allerlei verschillende emoties. Je kunt ze ondersteunen door hen informatie en uitleg te geven.

Palliatieve sedatie en euthanasie

Er bestaan verschillende termen voor de laatste levensfase, zoals sedatie in de laatste levensfase, palliatieve sedatie in de terminale fase, terminale sedatie of diepe sedatie. Deze begrippen worden door elkaar gebruikt en hebben vaak een andere betekenis. Volgens de richtlijn Palliatieve Sedatie van IKNL, die je vindt op de website Pallialine, betekent palliatieve sedatie: ‘Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase’.
 
Palliatieve sedatie wordt wel ten onrechte verward met euthanasie. Palliatieve sedatie verlaagt het bewustzijn, terwijl euthanasie het leven beëindigt. Palliatieve sedatie is dan ook geen ‘passieve euthanasie’, omdat euthanasie altijd actief het leven beëindigt.

Meer informatie

Deel deze pagina
Deel via Whatsapp
Print
Deel via Facebook
Deel via Twitter
Deel via LinkedIn
Deel via Mail

Laatst bijgewerkt: 08 juli 2022

Reageer op deze pagina

Wil je reageren op Zorg voor Beter? Lees dan eerst de spelregels door.



Reacties

Noëlle Sant (Vilans) 23/1/2023

Beste,
We merken dat het onderwerp palliatieve sedatie een heftige reactie kan oproepen. Wij willen graag opnieuw benadrukken dat wij op individuele en persoonlijke vragen helaas niet in kunnen gaan. Mocht u met vragen zitten, neem dan alstublieft contact op met uw huisarts en bespreek de specifieke situatie met hem of haar. Ik verwijs hier ook graag nog door naar de website over palliatieve zorg: https://overpalliatievezorg.nl/keuzes/palliatieve-sedatie
hopelijk helpt dit ook. Heel veel sterkte in ieder geval.
met vriendelijke groet
Noëlle Sant, accounthouder Palliatieve zorg, Zorg voor Beter

Marga cardoen 17/1/2023

Kan palliatieve sedatie ook als de patiënt een pacemaker heeft...
Mijn mama heeft helse pijnen

Georges Pinnock 26/12/2022

Hallo iedereen.
Ik voel mij enorm schuldig aan de dood van mijn eigen vader.
2 weken lang lag hij in uz Brussel iedere keer ik op bezoek kwam niets van verzorging te merken.
Geen enkele keer heb ik gezien dat er een Baxter aan mijn vader was .
Op een namiddag was ik op bezoek.
Mijn pa vroeg voortdurend om een nieuwe pamper.
Ik dacht ik geef hem zelf maar een nieuwe pamper.
Maar ik kon het niet ik kreeg de stijlen van het bed niet omlaag.
De verpleging ten slotte maar gaan roepen die zeiden we komen wel uren wachten geen verpleging te zien.
Bezoek uur was voorbij en ik moest naar huis .
Mijn pa kon maar met een natte pamper blijven liggen.
Op een andere keer stelde de dokter mij voor om mijn pa te verdoven met een pijnpomp ik vond het maar zo en zo wou meer uitleg.
Kreeg ik niet .
Een verpleegster kwam eten brengen een lepeltje pudding en mijn pa verslikte zich .
Verpleegster onmiddellijk weer weg .
De toestand werd zo slecht dat ik ook snachts bij mijn vader bleef .
Een hele nacht riep mijn pa water water zo de hele nacht door afgrijselijk..
Ik kon geen water geven want mijn pa kon niet meer drinken.
Maar nog steeds geen baxters.
Sanderendaags waakte mijn zus de hele dag bij hem .
Ik belde mijn zus en hoorde mijn pa in de telefoon weer water Georges water Georges afgrijselijk.
Savonds belde mijn zus dat ze het niet vertrouwde ik gauw naar het ziekenhuis ik wou desnoods nog afscheid van mijn vader kunnen nemen maar hij was al dood .
Ik begin naar een dokter te zoeken op de afdeling nergens een dokter te bespeuren.
Thuis gekomen bel ik het ziekenhuis om een woordje uitleg maar ze waren niet voor commentaar berijdbaar
Ik lijd nu vreselijk onder de helse hel die ik heb doorstaan.
Beste groeten Pinnock Georges uit meise

Georges Pinnock 25/12/2022

Hallo.
Zeer slechte ervaring mee .
Bovendien heeft het ziekenhuis sedatie bij mijn vader toegepast zonder er maar iets over toe te lichten.
Mijn vader heeft lang afgezien dag en nacht om water geroepen.
Ik wist van niets kon niets doen.
Zulke dood heeft mijn vader echt niet verdiend.
Beste groeten Georges uit meise

Esther 17/12/2022

Herstel: 2 dagen en 16 uur

Esther 17/12/2022

Mijn moeder is vorige week overleden, 2 dagen en 11 uur nadat zij in haar eigen huis door middel van palliatieve sedatie in slaap is gebracht. Ik heb dat als iets heel naars ervaren en vind ook dat hier veel te makkelijk over gedaan wordt naar patiënt en naasten.

Ik bid maar dat mijn moeder niks heeft meegekregen, want ik dacht bij palliatieve sedatie aan comfort én vredig slapen tot het laatste moment, maar ik heb dit toch echt heel anders ervaren. En als ik de andere ervaringen hier zo lees, ben ik hierin niet de enige.

Rita Marcucci 8/11/2022

Mijn mama is recent overleden ,nog geen 18 uren na het starten met de palliatieve sedatie is zij kunnen heengaan ,als ik bedenk hoe moeilijk de dagen ervoor waren denk ik hadden ze er maar eerder mee gestart ,mijn mama was toch een vogel voor de kat en het laatste jaar was er teveel aan !Ik ben dankbaar dat zij eindelijk rust en vrede heeft gevonden en liefhebben is ook loslaten en het beste voor de ander willen!

Annemieke Koning 12/10/2022

We merken dat het onderwerp palliatieve sedatie heftige reacties oproept. Heel begrijpelijk. U kunt dit echter het beste bespreken met uw huisarts of behandelaar. U kunt meer informatie ook vinden op de website over palliatieve zorg: https://overpalliatievezorg.nl/keuzes/palliatieve-sedatie Heel veel sterkte.

Eric 10/10/2022

Ik ben het met onderstaande niet eens. Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van klachten. Palliatieve sedatie versnelt het sterven niet. Het sterven blijft een gevolg van de ziekte. Palliatieve sedatie is dus iets anders dan euthanasie. Door het onthouden van voedsel en drinken ga je kapot dit wordt niet veroorzaakt door de ziekte zelf. Ik zal zeggen probeer het lekker zelf uit. Palliatieve sedatie is een verkapte vorm van euthanise i.p.v. 3 minuten duurt deze dagen. De laaste 2 dagen waren verschrikkelijk het hart blaast zich zelf als het ware op mede door de stroperigheid van het bloed. Maar ja wat wil je met die kut partijen zoals de CU en CDA in de politiek. GOD bestaat niet, want dan was de wereld perfect. Dood is dood en daarna is er niks meer.

Veronique 21/9/2022

Mijn vader heeft longkanker met uitzaaiingen na de hersenen en de lever , uitbehandeld vanaf zondag heeft hij palliatieve sadatie, 4 dagen nu al zonder drinken of eten , hij ligt in diepe slaap geen contact meer , mijn moeder en ik zijn kapot hoe mens onterend is dit iedere dag komt de verzorging ( hele lieve mensen ) hem verzorgen zo vernederden voor mijn vader terwijl hij er niks van merkt , hij moet gaan maar waarom op deze manier , wij hebben deze beslissing voor hem genomen omdat ie zelf er niet meer toe in staat is , waarom moeten wij dagen zo in onzekerheid zitten , als ik al slaap is het eerste wat ik doe telefoon kijken of ik iets gemist heb , mijn vader gaat dood waarom op deze manier !

Noëlle Sant (Vilans) 17/8/2022

Beste,
We merken dat het onderwerp palliatieve sedatie een heftige reactie kan oproepen. Wij willen graag benadrukken dat wij op individuele gevallen helaas niet in kunnen gaan. Mocht u met vragen zitten, neem dan alstublieft contact op met uw huisarts en bespreek de specifieke situatie met hem of haar. Ik verwijs hier ook graag nog door naar de website over palliatieve zorg: https://overpalliatievezorg.nl/keuzes/palliatieve-sedatie
hopelijk helpt dit ook. Heel veel sterkte in ieder geval.
met vriendelijke groet
Noëlle Sant, accounthouder Palliatieve zorg, Zorg voor Beter

Hans Meeussen 19/2/2022

VPTZ Vrijwilligerswerk
Mijn beide ouders zijn door palliatieve sedatie gestorven. Doordat voeding en vocht wordt onthouden ontstaat er nier falen. Dit vergiftigd het bloed waardoor er hartfalen ontstaat. Dit proces kan wel meer dan 4-5 dagen duren. Ik vind het derhalve wel passieve euthanasie en mensonterend. Waarom is er geen versnelde procedure actieve euthanasie? Houd de politiek dit tegen?

Hans Geyskens 16/8/2021

Momenteel ondergaat mijn moeder palliatieve sedatie. Ze zag af ervoor en heeft zware rokers longen . Na 6 maanden in en uit het hospitaal waar ze misschien 2 weken van thuis is geweest vind ik dit wel een goede oplossing waarbij de pijn wordt weggenomen en inderdaad ook het besef. Ik wil niet dat mijn ma afziet en dat ze zachtjes gaat inslapen. Ik geloof nooit dat ze pijn vrij zou zijn zonder. Ik vind dan ook de reactie van sommigen egoistisch omdat hun ouders / echtgen(o)ot(e) op een "natuurlijke " manier zou moeten sterven. Ik heb mijn schoonvader zien sterven , dagenlang gestreden met longkanker en dan uiteindelijk gestikt. Zo wil ik nooit sterven !

Noelle Sant (accounthouder Zorg voor Beter) 29/1/2021

Beste Gerard,
Allereerst veel sterkte bij het moeten missen van uw beide ouders.
Als u nog vragen heeft over het overlijden dan is het belangrijk om in gesprek te gaan met de betrokken arts en verpleegkundige. Zij kunnen een gerichte toelichting op de werkelijke situatie geven. Misschien helpt u dit.

Na overleg met PZNL (palliaweb.nl) voegen wij het volgende toe over palliatieve sedatie:

Palliatieve sedatie kan worden ingezet als een patiënt erg veel last heeft van klachten zoals pijn, benauwdheid en onrust. De arts mag palliatieve sedatie alleen toepassen als het niet lukt om de klachten op een andere manier te verminderen. Of als behandeling van de klachten onaanvaardbare bijwerkingen zou geven. De arts mag dit ook alleen doen als de patiënt nog maar één tot twee weken te leven heeft.
De arts zal de overwegingen voor het inzetten van palliatieve sedatie bespreken met de patiënt en diens naaste(n). Er zal een gezamenlijk besluit worden genomen. Wanneer de patiënt zelf een andere wens heeft dan de naaste(n), zal de arts de wens van de patiënt respecteren.

Afhankelijk van de dosering die nodig is om de klachten te verlichten, wordt je soezerig, slaperig of val je in een soort slaap waaruit je meestal niet meer vanzelf ontwaakt. Ben je niet in diepe slaap, dan kun je nog met je naasten praten. Palliatieve sedatie is dus alleen onomkeerbaar wanneer het nodig is iemand in diepe slaap te brengen en te houden om de klachten te verminderen. En om die reden mag het niet worden ingezet bij patiënten met een langere levensverwachting dan twee weken.

Het doel van palliatieve sedatie is het verlichten van klachten. Palliatieve sedatie versnelt het sterven niet. Het sterven blijft een gevolg van de ziekte. Palliatieve sedatie is dus iets anders dan euthanasie.

Tot slot: de informatie op onze website is voornamelijk bedoeld voor professionals werkzaam in de zorg. Soms kan bepaalde terminologie anders overkomen op direct betrokkenen.

Gerard 27/1/2021

Ik heb als mantelzorger geen toestemming gegeven voor een palliatieve sedatie bij mijn beide ouders. Na een heel uitvoerig gesprek, samen met onze huisarts, hebben wij de overwegingen gemaakt, die conformeren aan onze normen en waarden.
Toen ze op het laatst mijn vader, in het ziekenhuis, wilden sederen, heb ik dit tegengehouden. Mijn vader zou oncomfortabel zijn. Verre van dat. Mijn vader wist, dat hij niet lang meer te leven had en hij had een broertje dood aan alle modernismen en uitvluchten. Hiermee weet ik niet of men stiekem iets heeft toegediend, want dan kunnen die mensen alsnog een proces tegemoet zien. De patiënt of familie beslist en niet het verplegend personeel.
Bij mijn moeder heb ik de ICD niet vooraf laten uitschakelen. Dat heeft als nadeel, dat je de overledene niet aan kunt raken zonder gebaar voor je eigen leven. Ook zij heeft de mogelijkheid gekregen om een natuurlijke dood te sterven. De ICD blijft wel meten en pulsen geven, die niet meer leiden tot een ondersteund zelfstandige hartslag en moet door een cardioloog of ICD deskundige worden uitgeschakeld.

Palliatieve sedatie is onomkeerbaar. Als men er eenmaal mee begonnen is, gaat de patiënt onherroepelijk in heel korte tijd dood. De op de site genoemde twee weken komt mij als ongeloofwaardig lang voor. Zoals het ons verteld is, spreken we over uren tot een etmaal.
Het is een vorm van verstoppertje spelen met de dood en haar facetten. Naar mijn idee is het ook een middel om het bed zo snel mogelijk leeg te hebben voor een volgende patiënt. In die zin, zie ik het als een alternatieve euthanasievorm of nog erger, als de levensverwachting beneden een vooraf afgesproken peil komt.

Noelle Sant 14/10/2020

Beste Thom, dank voor je vraag. Het hangt af van je functie, en de afspraken die hierover gemaakt zijn in je team, daar kunnen wij vanuit Zorg voor beter verder geen uitspraken over doen. Bij twijfel zou je het altijd kunnen bespreken met je leidinggevende. Ik heb op de website van Verenso wel het volgende gevonden: https://www.verenso.nl/nieuws/archief/2020/symptoombestrijding-in-de-verpleeghuissituatie-bij-patienten-met-een-covid-19-corona-in-de-laatste-levensfase
Misschien helpt dit?

Thom 13/10/2020

Ik lees 'Palliatieve sedatie is het verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase. Dit gebeurt door een arts. '

Ik moest echter de palliatieve sedatie zelf toedienen. De arts gaf de middelen, maar ik moest het zelf toedienen. Dat is niet normaal?

Klara 3/10/2020

Palliatieve sedatie versnelt doodgaan en veroorzaakt doodgaan absoluut. Er wordt nl. Met meer gewerkt dan morfine. Erg giftig voor ouderen, die sowieso weinig giftige chemische medicatie kunnen verdragen. Nonsens dat het de dood niet versnelt en niet in dd hand werkt.

Klara 3/10/2020

Palliatieve sedatie is een gruwelijke manier van doodgaan als je niet dood wilt. Je wordt compleet lam gelegd en hoort nog wel en mag niet terugkomen van een arts, (Zie Martin Pistorius, coma patiënt hoe erg dit is) die voor God speelt. Veel zaken zijn reversible als een arts echt zijn/haar best doet. De wil om te doden staat het beroep van arts hiermee in de weg. Veel medicatie is slecht voor ouderen maar dit wordt niet onderzocht. Het is een makkelijke uitweg voor een arts die geen zin in behandelen en uitzoeken foute medicatie etc. heeft. Veel te vaak en ongewenst en onnodig toegepast. Met uithongering en uitdroging moet het zeker verboden worden.

Jantine Vermeer 16/8/2019

Beste Francine,

Ik dacht ook dat mijn moeder huilde tijdens haar laatste minuten maar ik heb gehoord dat dat niet waar is. De traanbuis leegt zich op dat moment. Ik hoop dat dit gegeven je een beetje meer rust geeft.

Annemiek Notte-Geboers 29/7/2019

Hallo,
ook ik heb een schuldgevoel overgehouden na de sedatie van mijn moeder in 2014. Wat de artsen ook zeiden het ging er bij mij niet in. Mijn gedachte was ook als ik geen toestemming had gegeven had ze nog geleefd. Ik heb hier heel lang last van gehad. Nu is het ergste dat mijn man 10 maanden terug ook palliatieve sedatie heeft ondergaan. Dat is thuis gedaan en hij was binnen 17 uren overleden. Voor mij is dit heel moeilijk omdat ik dacht dat het een paar dagen zou duren en heb dus geen afscheid van hem genomen. Hij mocht helaas maar 58 jaar worden maar ik weet nu dat palliatieve sedatie de dood niet versneld maar dat de patiënt rustig inslaapt. Hoop dat iedereen die hier een rot gevoel over heeft goed begrijpt dat sedatie alleen wordt toegepast als de levensverwachting maximaal 14 dagen is.

Vandewalle Francine 8/5/2019

Ons ma is nu anderhalf jaar overleden en ik ben degene die de arts toestemming heeft gegeven om palliatieve sedatie toe te passen op ons ma. NU overvalt het mij dat ik waarschijnlijk het leven van ons ma verkort heb. Er werd mij voorgehouden dat ons ma geen pijn meer zou lijden. Ze was een vrouw die eigenlijk niet wou sterven. En ik vergeet nooit dat bij het laatste afscheid er nog een traan uit haar ogen rolde. Ik ben er nog niet effen mee.