De stervensfase
Laatst bijgewerkt op: 11-09-2025
De stervensfase begint als het overlijden onafwendbaar is geworden. Meestal gaat het om de laatste dagen tot een week van het leven. In deze periode staat comfort centraal. Het gaat om rust, nabijheid en het verlichten van klachten. De zorg richt zich niet meer op genezing of stabilisatie, maar op een zo vredig mogelijke afronding van het leven, op een manier die past bij de waarden, wensen en behoeften van de cliënt en diens naasten.
Welke zorg bied je in de stervensfase?
De cliënt eet en drinkt vaak nauwelijks meer, slaapt veel en is meestal nog maar beperkt aanspreekbaar. De ademhaling verandert en kan hoorbare geluiden geven die voor naasten indrukwekkend zijn om te horen. Dat betekent niet altijd dat iemand lijdt, maar het roept vaak vragen op.
Palliatieve zorg in deze fase gaat om meer dan het verlichten van pijn, benauwdheid of onrust. Het is ook uitleg geven over wat er gebeurt, geruststellen, nabij zijn en ruimte maken voor afscheid. Dat kan door rituelen, stilte of een eenvoudige aanraking zoals een hand vasthouden. Zorgverleners stemmen onderling goed af, zodat de zorg rustig en professioneel verloopt. Vaak is er al een individueel zorgplan of het Zorgpad Stervensfase gestart, waarin afspraken en wensen vastliggen.
Wat is jouw rol als zorgverlener?
Als verzorgende of verpleegkundige ben je letterlijk dicht bij de cliënt. Jij ziet veranderingen, voelt de sfeer in de kamer en merkt wanneer er spanning of ongemak ontstaat. Dat maakt jouw rol uniek en betekenisvol. Je bent er om comfort te bieden, niet alleen lichamelijk maar ook emotioneel. Je helpt de ademhaling rustiger te maken, legt uit wat reutelen betekent en ondersteunt naasten bij het waken.
Daarnaast observeer je zorgvuldig, signaleer je klachten en overleg je met collega’s. Soms ben jij degene die het eerst merkt dat iemand écht aan het sterven is. Jouw rust, ervaring en aandacht zijn dan van grote waarde. Tot slot ben je ook mens. Deze fase kan raken en confronteren. Het is goed om dat te delen met collega’s, want zorgen voor iemand die sterft doe je nooit alleen.
Wat mogen cliënten en naasten van mij verwachten?
- Dat je zorg biedt die gericht is op comfort en rust.
- Dat je uitleg geeft over wat er gebeurt en wat normaal is.
- Dat je nabij bent en ruimte biedt voor afscheid.
- Dat je praktisch ondersteunt bij waken en rituelen.
- Dat je samenwerkt met collega’s zodat de zorg goed afgestemd is.