De laatste fase van terminale cliënten
Voor een terminale cliënten is het realiteit dat zij niet lang meer zullen leven. Ze zitten in de laatste fase. Vaak is er een heftig ziekteproces. Ze hebben minder energie en doen vaak weinig eigen activiteiten. Sommige cliënten lezen af en toe wat en ontvangen bezoek, maar op zo’n manier dat dit niet teveel vermoeit. Cliënten hebben vooral behoefte aan beschikbaarheid van naasten, nabije (professionele) zorg met aandacht voor lichamelijke, maar ook emotionele en existentiële aspecten.
Kwaliteit van leven centraal
Palliatieve zorg is erop gericht om mensen in de laatste levensfase te voorzien van palliatie (verlichting) waarbij de kwaliteit van leven centraal staat. Palliatieve zorg is complex, omdat er sprake is van verandering en behoeften op lichamelijke, psychologische, sociale en spirituele dimensies. De manier waarop je ‘zorgt’ bij deze cliënten is belangrijk. De beleving van je cliënt kan existentiële aspecten hebben, omdat het levenseinde in zicht is.
Contact met naasten essentieel
Het komt voor dat cliënten in deze fase behoefte hebben om de balans op te maken of iets willen ‘afmaken’ of meemaken. Op tijd, voordat het niet meer mogelijk is. Op een gegeven moment komt de vraag wat het leven nog de moeite waard maakt. Als het contact met naasten goed is, kan dit nog lang een bron van voldoening en zinvolle tijdsinvulling en afronding van het leven zijn. Als er geen goede contacten meer zijn, kan er verlangen komen om het leven te laten stoppen, omdat het leven als steeds zinlozer en ondraaglijker wordt ervaren.
Hulpmiddel in de terminale fase: de waakmand
Hoe draagt je bij aan een goede laatste tijd voor bewoners van een verpleeghuis? Gonny Stoel, verzorgende IG in Snavelenburg, Maarssen bedacht 'De Waakmand'. Dit idee won de eerste prijs bij een prijsvraag over 'Tijd voor zorg' van Zorg voor Beter. Gonny werkt op afdeling Mariënhof, een gesloten PG-afdeling met 11 bewoners.
Gonny vertelt: ‘Omdat ik met mensen met dementie werk is mijn invulling voor de laatste levensfase: zorgen dat de familie op een eigen manier een bijdrage kan leveren voor de laatste fase. Ons hulpmiddel daarbij is de 'Waakmand'. In deze mand zitten allerlei hulpmiddelen die voor de terminale bewoner van belang kunnen zijn. De familie kan zelf bepalen welk hulpmiddel ze willen inzetten.'
Wat zit er allemaal in de Waakmand?
Gonny: ‘Dat kan een lichtje zijn. Of een mooi muziekje waar de stervende aan gehecht was, want het gehoor blijft het langst intact. En prettige geuren of lichamelijk contact met behulp van massage olie voor eventueel hand/voetmassage. Ik heb ook het boek 'Waardig einde' van Linda Kavelin-Popov in de Waakmand gedaan. In dat boek staan voorbeelden van wat je als naaste kan doen voor iemand die stervende is. Voor de persoon die waakt, is er een dekentje en nekkussen en een verfrissend pepermuntje. De Waakmand heb ik ook beschikbaar gesteld voor de andere huizen van de organisatie waarvoor ik werk.’
Hoe belangrijk is het om te zorgen voor een goede laatste tijd?
‘Tijdens mijn dienst komen we regelmatig binnen, om de familie en de terminale bewoner te ondersteunen in hun verdriet of ongemakken te constateren en deze op te lossen. We hebben een dienst met zijn tweeën en één collega is in de buurt en beschikbaar. We nemen hier tijd voor, dit móet goed gebeuren!'