Taak van zorgverantwoordelijke
De zorgverantwoordelijke is een ter zake kundige arts of iemand die valt 'binnen een categorie die door de minister is aangewezen als deskundig'. De zorgaanbieder wijst vervolgens aan wie dat binnen de zorgorganisatie kan zijn. De zorgverantwoordelijke is verantwoordelijk voor:
- de opstelling van een zorgplan waar de cliënt mee instemt;
- de aanpassing van het zorgplan volgens het stappenplan als de opgenomen vrijwillige zorg niet volstaat om ernstig nadeel te voorkomen;
- het geven van toestemming als er een situatie ontstaat waarin onvrijwillige zorg voor de eerste keer wordt toegepast;
- schriftelijk toestemming geven voor onvrijwillige zorg in een onvoorziene situatie;
- nauw overleg voeren met de verschillende deskundigen, waaronder ook de Wzd-arts;
- de afbouw van de onvrijwillige zorg, zo nodig met advies van een externe deskundige.
Profiel zorgverantwoordelijke
In dit profiel staan de taken van de zorgverantwoordelijke en worden antwoorden op organisatorische vragen gegeven bij de introductie van de zorgverantwoordelijke. Dit profiel is geschreven in opdracht van VWS.
Extern deskundige
In de Algemene Maatregel van Bestuur over ambulante onvrijwilige zorg (gepubliceerd in juli 2018) wordt een verdere invulling gegeven aan het begrip ‘externe deskundige’. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de externe deskundige voor de ouderenzorg en voor de verstandelijk gehandicaptenzorg.
Voor de ouderenzorg kan de externe deskundige zijn:
- specialist Ouderengeneeskunde,
- psychiater,
- gezondheidszorgpsycholoog
- verpleegkundige.
Voor de gehandicaptenzorg is dat:
- arts Verstandelijk Gehandicapten,
- psychiater,
- orthopedagoog-generalist,
- verpleegkundige.
De externe deskundige heeft aantoonbare ervaring met voorkomen en afbouw van onvrijwillige zorg en is niet in dienst van of betrokken bij de zorgorganisatie van de cliënt of betrokken bij diens zorg.
In de Memorie van toelichting (pdf, nov 2018) wordt aangevuld dat de externe deskundige pas moet worden ingeschakeld als het de zorgaanbieder niet gelukt is om de onvrijwillige zorg binnen de gestelde termijn van 2 x 3 maanden af te bouwen.
Wzd-functionaris
De Wzd-functionaris is de opvolger van de voormalige Bopz-arts. In de Memorie van toelichting (pdf, nov 2018) wordt deze functie niet meer voorbehouden aan een ter zake kundige arts. Ook een orthopedagoog-generalist (gehandicaptenzorg) of een gezondheidszorgpsycholoog (ouderenzorg) kunnen deze functie vervullen.
Een Wzd-functionaris:
- ziet toe op de inzet van de minst ingrijpende vorm van onvrijwillige zorg;
- stimuleert de mogelijk afbouw van onvrijwillige zorg;
- is verantwoordelijk voor de algemene gang van zaken rondom het verlenen van onvrijwillige zorg;
- is onafhankelijk.
- Als de Wzd-functionaris een gedragskundige is, dan moet een niet bij de zorg betrokken arts toestemming geven bij een aantal vormen van onvrijwillige zorg: toediening van vocht, voeding, medicatie, medische controles, medische handelingen of therapeutische maatregelen, beperking van de bewegingsvrijheid of insluiting (zie nota van wijziging (5 mei 2019, Rijksoverheid.nl).
De Wzd-functionaris kan maar hoeft niet in dienst te zijn van de zorgorganisatie.
Profiel Wzd-functionaris
In dit profiel staan de taken van de Wzd-functionaris. Ook worden antwoorden op organisatorische vragen gegeven bij de introductie van deze functie. Dit profiel is geschreven in opdracht van VWS.
De cliëntenvertrouwenspersoon
De cliëntenvertrouwenspersoon heeft aantoonbare ervaring met de specifieke zorgbehoeften van cliënten met een verstandelijke beperking of dementie en met het herkennen van hun problemen. Ook kent hij de rechten van cliënten die tegen hun wil zorg krijgen. De cliëntenvertrouwenspersoon is onafhankelijk van de zorgaanbieder, de Wzd-arts, de zorgverantwoordelijke en het CIZ. Tijdens het debat op 15 en 16 januari 2018 in de Eerste Kamer heeft minister De Jonge de toezegging gedaan dat er landelijke financiering komt voor deze functionaris. Daarnaast gaat hij samen met het veld op zoek naar een passende organisatiestructuur. ‘Ook gaan de functieomschrijving en kwaliteitseisen die op dit moment worden ontwikkeld in een project “doorontwikkeling cliëntenvertrouwenspersonen in de wet Zorg en dwang” als landelijk uitgangspunt gelden voor alle cliëntenvertrouwenspersonen,’ aldus de minister.
Vertrouwenspersoon en klachtenfunctionaris
De cliëntenvertrouwenspersoon kan niet dezelfde persoon zijn als de klachtenfunctionaris. Dit is in de Algemene Maatregel van Bestuur vastgelegd. Een klachtenfunctionaris bemiddelt tussen klager en zorgaanbieder, een cliëntenvertrouwenspersoon gaat onvoorwaardelijk naast de cliënt staan. Bovendien is de cliëntvertrouwenspersoon niet in dienst van de zorgaanbieder.
De klachtencommissie
Een zorgaanbieder is verplicht te zorgen voor toegang tot een onafhankelijke klachtencommissie. De commissie moet bestaan uit een oneven aantal van tenminste drie personen, Deze personen zijn niet in dienst of verbonden met de zorgorganisatie en zijn instaat een deskundige en zorgvuldige beslissing te nemen op grond van de klacht.