Toon zoekbalkToon menu

Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerste lijn
Zorg en dwang

Wet zorg en dwang (wetgeving)

De Wet zorg en dwang geldt sinds 1 januari 2020. Deze nieuwe wet zorgt voor een zorgvuldige afweging bij het inzetten van onvrijwillige zorg.

Lees meer over de Wet zorg en dwang en het Stappenplan zorg en dwang

Wettekst en regelgeving

Informatiemateriaal

Inspectie over Wet zorg en dwang

De Inspectie voor de Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft een visiedocument gepubliceerd over de Wet zorg en dwang. Hierin geeft ze in hoofdlijnen aan wat de nieuwe wet voor het toezicht betekent. Kernpunten voor de inspectie zijn:  
  1. Terugdringen van onvrijwillige zorg: ‘Nee, tenzij ….’ . Dwang moet zoveel mogelijk worden voorkomen. Een goede analyse, multidisciplinaire besluitvorming, het zoeken naar alternatieven en evaluatie zijn onderdelen van dit proces;
  2. De juiste zorg op de juiste plaats. Door de maatschappelijke ontwikkeling dat cliënten zo lang mogelijk thuis moeten blijven, ontstaat het risico dat de zorg soms te laat komt of de benodigde kwaliteit niet beschikbaar is;
  3. Deskundigheidsbevordering. Het verhogen van de kwaliteit van onvrijwillige zorg door voldoende en deskundig personeel. Deskundigheidsbevordering met betrekking tot kennis en vaardigheden van zorgverleners en behandelaren is een belangrijk aandachtspunt;
  4. Aandacht voor en het versterken van de rechtspositie van cliënten. Cliënten die te maken krijgen met onvrijwillige zorg, moeten weten wat hun rechten zijn, hoe ze ondersteuning kunnen krijgen en waar ze een eventuele klacht kunnen indienen.
Download Toekomstvisie IGJ: Terughoudend en zorgvuldig omgaan met onvrijwillige en verplichte zorg (pdf, 16 mei 2019)

Bopz en overgang naar Wet zorg en dwang

Het Centrum voor Indicatiestelling heeft informatie op de website staan over de overgangsperiode naar de Wet zorg en dwang.

Bopz

Tot en met eind 2019 gold de Wet bijzondere opnemingen psychiatrische ziekenhuizen, oftewel de Wet Bopz. Cliënten met een psychiatrische stoornis, een (verstandelijke) handicap of dementerenden kunnen zichzelf of hun omgeving in gevaar brengen. Soms is het dan nodig maatregelen te treffen en de cliënt in zijn vrijheid te beperken om zichzelf of zijn omgeving te beschermen. Artikel 38 en artikel 39 van de Wet Bopz regelen de situaties waarin en de omstandigheden waaronder vrijheidsbeperking is toegestaan. Met als doel het gevaar, dat voortkomt uit de stoornis van de cliënt, weg te nemen.

Fysieke vrijheidsbeperking zoals het gebruik van onrustbanden, mocht  niet overal. De minister ‘merkte aan’ bij welke zorgorganisaties dit wel mocht. De zorgorganisatie kreeg dan een Bopz-aanmerking. De Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen beschermde de rechten van cliënten die niet vrijwillig waren opgenomen in de geestelijke gezondheidszorg, de gehandicaptenzorg en in de psychogeriatrie. De wet was uitsluitend van toepassing in Bopz-aangemerkte organisaties en gold ook voor sommige (gesloten) afdelingen in het verzorgingshuis.
Door vele aanpassingen werd de wet Bopz zeer complex. De wet werd niet altijd goed nageleefd. Bovendien werden er ook vrijheidsbeperkende maatregelen toegepast in zorgorganisaties die niet Bopz-aangemerkt zijn. Omdat de wet niet aansloot bij de praktijk heeft het kabinet besloten de Wet Bopz te vervangen door een meer toekomstbestendige wet.

Hoe verloopt de overgang van Bopz naar Wet zorg en dwang?

Alle zorgaanbieders die onvrijwillige zorg verlenen, worden vermeld in een openbaar register. 

  • Cliënten die al op grond van de Wet Bopz zijn opgenomen, moeten uiterlijk binnen 6 maanden een zorgplan krijgen dat volgens de Wzd is opgesteld. Zolang dat nieuwe zorgplan er niet is, blijft de Wet Bopz van toepassing op die cliënten.
  • Een opname op grond van artikel 60 Wet Bopz wordt gelijkgesteld aan een opname op grond van artikel 21 Wzd.
  • Instellingen en afdelingen met een Bopz-aanmerking worden ambtshalve opgenomen in het Wzd-register. De instelling hoeft voor dit laatste niets te doen.

Meer weten

Reageer op deze pagina

Wil je reageren op Zorg voor Beter? Lees dan eerst de spelregels door.



Reacties

Irme de Bonth 19/7/2022

Op de website van Dwang in de zorg kun je een aparte handreiking vinden over de ziekenhuizen en de Wet zorg en dwang.
https://www.dwangindezorg.nl/wzd/documenten/publicaties/implementatie/wzd/diversen/handreiking-wet-zorg-en-dwang-in-ziekenhuizen-en-revalidatiecentra

Vriendelijke groet, Irme de Bonth, Vilans


Mirjam 30/6/2022

voor mijn opleiding tot verpleegkundige doe ik onderzoek naar de wetgeving en procedures rondom dwang en drangmiddelen binnen het ziekenhuis. Nu ben ik zoekende naar informatie hoe dit in ziekenhuizen (algemeen genomen) wordt gehanteerd. waar moeten zij dit in vastleggen, waar moeten zij aan denken en rekening mee houden. zijn er misschien pagina's die voor mij zeker de moeite waard zijn om te lezen en onderzoeken om informatie hierover te vinden?


Irme de Bonth, Vilans 18/6/2020

Hoi Helma en Yvonne, over de werking van de Wet zorg en dwang in ziekenhuizen wordt een aparte handreiking gemaakt die antwoord geeft op veel vragen. Zouden jullie rechtstreeks met mij contact op willen nemen via de mail boven aan de pagina?


Maris 17/6/2020

Hoe zit het met verwijderen van deurklink en slot zodat bewoners ( somatiek) op begane grond niet naar buiten kunnen in deze corona tijd?


hayriye 21/2/2020

Goedemorgen ik ga symposium houden over wet zorg en dwang. maar dan over eten en drinken bij blinden en slechtzienden. wie kan me hier meer informatie over geven. door al het informatie kom ik er niet uit. en met welke wetten heb ik dan te maken.
Hopende dat ik reactie krijg.
alvast mijn dank.


Yvonne 4/7/2019

Ik lees graag mee Helma. Werk ook op een afdeling geriatrie en herken wat je schrijft. Ook ik kan geen informatie vinden over hoe deze wet werkt in een algemeen ziekenhuis.
Als je een VBI inzet moet je de zwaarte van de VBI vastleggen in de zorgplan of is het vooral van belang dat je de VBI registreert en de effecten evalueert?
Waar vind ik meer informatie?


Helma Janssen 21/6/2019

[ als verpleegkundige klinische geriatrie en aandachtsvelder VBI, zoek, vind en lees ik veel artikelen over de nieuwe wet “ zorg en dwang”. Helaas vind ik voor onze doelgroep nog steeds niet de juiste oplossing en richtlijn.
In alle artikelen wordt uitgegaan van een blijvende situatie bij een bepaalde zorgvrager in verpleeghuis , psychiatrische instelling of zorginstelling voor zorgvrager met verstandelijke beperking.
Bij ons in het algemeen ziekenhuis en met name op de klinische geriatrie , hebben we echter te maken met acute situaties! Te weten acute , tijdelijke verwardheid tgv tijdelijk ziek zijn. Er moet zeer snel besloten worden tot vbi( soms fixatie, soms bewaking, soms sedatie) omdat er gevaar dreigt voor zorgvrager of omgeving.
Helaas wordt hierover weinig tot geen informatie gegeven.
Wat is er voor onze zorgvrager geregeld per 01-01-2020 en op welke manier kunnen wij veilig en verantwoord blijven werken?]