Veilige principes: ketenafspraken

Uitleg en achtergrond bij Veilige principes

Voor een veilig medicatieproces is goede afstemming tussen alle betrokkenen belangrijk: de cliënt (en zijn mantelzorger), arts, apotheker, zorgorganisatie en zorgedewerker. De vele schakels maken het medicatieproces risicovol. Daarom hebben landelijke branche-, beroeps- en cliëntenorganisaties zich verenigd in het Platform medicatieveiligheid. Gezamenlijk hebben ze de ‘Veilige principes in de medicatieketen voor verpleging, verzorging en thuiszorg’ opgesteld (ActiZ, KNMP, NVZA, Verenso, Zorgthuisnl, LHV, NHG, LOC, PFN, V&VN).

De Veilige principes gaan over de situatie dat de cliënt de verantwoordelijkheid voor het beheer van de medicatie (geheel of gedeeltelijk) heeft overgedragen aan een zorgorganisatie. Voor een veilig medicatieproces moeten de activiteiten en verantwoordelijkheden van cliënt, arts, apotheker, zorgorganisatie en zorgmedewerker naadloos op elkaar aansluiten. Daarom moeten deze partijen afspraken maken met elkaar voor een sluitend medicatieproces. De cliënt (en/of mantelzorger) heeft in deze keten een eigen rol en verantwoordelijkheid.

De zes stappen van het medicatieproces

Het medicatieproces bestaat uit zes stappen: 

• Voorschrijven
• Ter hand stellen/afleveren
• Opslag/beheer
• Gereed maken
• Toedienen/registreren
• Evaluatie. 

Per stap is in Veilige Principes beschreven:

• Wat is wiens taak en verantwoordelijkheid?
• Wat is in principe veilig bij het werken met medicatie? (veilige zorg voor de cliënt en veilig werken voor de professionals).

Zoekinstructie Veilige principes

In de interactieve pdf-versie (te vinden bij de downloads onderaan deze pagina) van de Veilige principes staat veel informatie over medicatieveiligheid. 

Video: zoekinstructie Veilige principes

In onderstaande video zie je hoe je gemakkelijk informatie kunt vinden die voor jou van belang is. Je vraagt je als zorgmedewerker bijvoorbeeld af: mag een cliënt de dubbele controle doen? De animatie laat stap voor stap zien hoe je die informatie kunt opzoeken.

Uitgangspunten bij de Veilige principes

Uitgangspunten van het Platform medicatieveiligheid bij de Veilige principes zijn:

• Wees bewust van de risico’s in het medicatieproces. Probeer deze zoveel mogelijk te voorkomen, in te perken of acceptabel te maken. De ‘Veilige principes’ zijn hierbij een leidraad. Stel een helder beleid op voor de uitvoering en maak afspraken tussen betrokken partijen over het medicatieproces. Voor een sluitende keten is cruciaal dat iedereen verantwoordelijkheid neemt die bij zijn/haar functie hoort. Signaleer onveilige situaties in de keten en spreek de juiste functionaris daarop aan. Neem geen verantwoordelijkheid voor zaken die buiten het eigen domein liggen, maar bespreek dit met degene die wel verantwoordelijk is of met je leidinggevende.
• Gebruik 'gezond verstand' in situaties waar de Veilige principes geen passend antwoord geven en handel met inachtneming van redelijkheid en eerlijkheid (‘pas toe of leg uit’).
• Communiceer en maak afspraken met elkaar en leg deze afspraken vast in het zorgdossier.

Opbouw van de Veilige principes - interactieve versie

De Veilige principes is een uitgebreid document. De infographic (zie Downloads) geeft een overzicht van de opbouw van de verschillende hoofdstukken. De interactieve versie bestaat uit twee delen:

1. De Veilige principes (2016/2022) (zie Downloads). Dit is een licht geactualiseerde versie van de versie uit 2012. De principes zijn ingedeeld naar de verschillende betrokkenen (cliënt, arts, apotheker, zorgorganisatie en zorgmedewerker). Per betrokkene is voor de zes stappen van het medicatieproces beschreven wat in principe veilig is, met een toelichting; en de taken en verantwoordelijkheden zijn op een rij gezet. Er is een overzicht toegevoegd: welke afspraken zijn relevant met welke ketenpartners? Op pagina 202 staat je een bundeling van de inzichten en tips voortgekomen uit het project, aangevuld met enkele praktijkvoorbeelden.

Er is ook een compacte versie (zie Downloads) gerealiseerd.

2. De hulpmiddelen voortgekomen uit het project ‘Veilige principes verder in praktijk’ (2016). Dat zijn:

• Checklist Veilige principes: een invulbaar Worddocument dat ketenpartners helpt bij de onderlinge afstemming en om na te gaan of en hoe de Veilige principes worden toegepast in het medicatieproces.
• Informatiekaarten voor de cliënten: informatie voor de cliënt over de eigen rol bij het medicatiebeheer.
• Informatiekaarten voor de professionals: een hulpmiddel voor het gesprek met de cliënt over zijn eigen rol, en voor het gesprek over de beoordeling van het eigen medicatiebeheer door de cliënt.

Meer weten over Veilige principes:

Bekijk animatiefilmpjes over Veilige principes voor meer verdiepende informatie of lees de veelgestelde vragen over Veilige principes.