Beheer van opiaten

Opiaten: opslag en beheer thuis

Voor opiaten thuis gelden geen speciale regels. Bij een cliënt thuis gelden de volgende uitgangspunten:

• De cliënt is zelf verantwoordelijk voor het bewaren, beheer en terugbrengen van overgebleven opiaten.
• Opiaten hoeven niet achter slot en grendel.
• Er is geen aparte opiatenregistratie nodig. De cliënt krijgt alleen de voorgeschreven hoeveelheid.

Als thuiszorgmedewerker ben je niet verantwoordelijk voor het beheer van opiaten. Toch heb je wel een signalerende rol of het beheer door de cliënt thuis goed gebeurt. Ook kun je met de cliënt (en/of mantelzorger) in gesprek. Kan hij de medicijnen goed beheren? Weet hij hoe hij medicijnen veilig moet bewaren? Als je merkt dat er misbruik is (bijvoorbeeld doordat de medicijnen te snel op zijn), bespreek dit dan met de cliënt, en na akkoord van de cliënt met de arts en/of apotheker.

Opiaten: opslag en beheer in een zorginstelling (intramuraal)

In een zorginstelling is er een voorraad voor meerdere cliënten. Dit kan leiden tot misbruik door medewerkers. Zij kunnen deze opiaten bijvoorbeeld meenemen voor eigen gebruik. Daarom zijn er speciale regels voor het beheer van opiaten in een zorginstelling. Deze regels zijn er vooral voor de veiligheid van de zorgmedewerkers.

De zorgmedewerker moet kunnen laten zien dat zij het opiaat aan de cliënt heeft gegeven. En dus niet de opiaten voor zichzelf heeft opgespaard. De organisatie is verantwoordelijk voor het zorgvuldig beheren van de opiaten en het voorkomen van misbruik. Dit draagt bij aan een veilige werkomgeving.

Hoofdregels voor opslag en beheer van opiaten in een zorginstelling 

• Opiaten op naam en de voorraad opiaten niet-op-naam (werkvoorraad) moeten achter slot worden bewaard, apart van andere medicijnen. 
• Alleen bevoegden mogen toegang hebben tot de opiaten. Dit moet goed geregeld zijn, met een sleutelprocedure. Er moet zichtbaar zijn wie wanneer toegang heeft gehad tot de opiaten. 
• Zorg voor een goede registratie van opiaten. Gaat het bijvoorbeeld om losse opiaten op naam (niet in medicatierol), of om opiaten niet-op-naam (de werkvoorraad)? Noteer dan wie, wanneer, welke opiaten voor welke cliënt heeft gepakt. Het is belangrijk om altijd een overzicht te hebben van de voorraad en het gebruik van opiaten (hoeveel is er wanneer binnengekomen, hoeveel is er wanneer uitgegaan, voor wie, door wie). Uitgangspunt is dat je telt hoeveel er op voorraad is en dit vergelijkt met het aantal dat in de registratie is vermeld. Daarmee controleer je je voorganger. Klopt het aanwezige aantal niet, waarschuw dan je leidinggevende.
• Opiaten op naam kunnen ook in een medicatierol worden verstrekt. In dat geval hoeven ze niet apart bewaard (en geregistreerd) te worden. Dan kunnen ze gewoon bij de overige medicatie worden bewaard, die ook achter een slot liggen.