Bekwaam en bevoegd

De hoofdregels zijn:

• Als je bekwaam bent, ben je bevoegd. Je hebt niet persé een diploma nodig om iets te kunnen, je kunt ook iets geleerd hebben op een andere wijze, maar dan is dat wel lastiger aan te tonen.
• En omgekeerd; als je onbekwaam bent, ben je onbevoegd. Als je iets niet kunt, ben je onbevoegd. En ook: je kunt iets geleerd hebben in de opleiding, maar niet meer de vaardigheid hebben. Dan ben je niet meer bekwaam en daarmee onbevoegd.

Beoordelen bekwaamheid

Het is de verantwoordelijkheid van de professional zelf om te beoordelen of hij/zij bekwaam is, én van de zorgorganisatie. Als zorgmedewerker ben je zelf verantwoordelijk voor het eigen professionele handelen. De zorgorganisatie is verantwoordelijk voor het leveren van verantwoorde zorg, en moet bepalen hoe en door wie de zorg verleend wordt. Het op peil houden van bekwaamheid is een verantwoordelijkheid van de professional zelf en van de organisatie. De Leidraad bekwaamheid medicatie geven in de langdurige zorg van V&VN is voor de professional en voor de organisatie een belangrijk hulpmiddel om de bekwaamheid te beoordelen. 

Bekwaam zijn

Bekwaamheid is altijd individueel bepaald. Je bent bekwaam als je de juiste kennis, vaardigheden en professionele houding hebt. Het gaat daarbij om de technische handeling op zich, maar óók om kennis over het doel van de handeling, inschatten van de gevolgen van de handeling, relevante anatomie, risico’s, bijwerkingen, complicaties en weten hoe te reageren bij complicaties. En je moet de vaardigheid hebben om bijkomende activiteiten uit te voeren zoals observeren en signaleren, situatie interpreteren, en beslissen. Dit is via (bij)scholing te leren, maar het gaat dan dus wel om de handeling én alles erom heen.

Wat mag ik als verzorgende IG?

Als verzorgende mag je datgene doen waartoe je bekwaam bent. Dat zal vaak zijn wat je in de opleiding hebt geleerd. Maar wat je mag doen (ofwel: waarvoor je bekwaam bent), kan méér zijn dan wat je hebt geleerd, maar ook minder. Bekwaamheid moet je namelijk op peil houden. Het gaat om de actuele kennis, praktische vaardigheid en juiste houding. Als je bijvoorbeeld een bepaalde handeling een tijd niet meer hebt gedaan, kun je de praktische vaardigheid kwijt zijn. Anderzijds kun je in de praktijk dingen geleerd hebben, en bekwaam zijn geworden, die je niet in de opleiding hebt gehad. Voor bekwaamheid voor werken met medicatie kun je de Leidraad Bekwaamheid bij medicatie geven raadplegen. 

Mag een helpende (plus) of SPW'er medicatie of medicatie in baxterzakjes toedienen?  

Je mag datgene doen, waarvoor je bekwaam bent. Bekwaam houdt in dat je de juiste kennis, kunde (vaardigheden) en houding hebt voor de handeling die je doet. Werken met medicatie is risicovol. Bij alle medicatie geldt dat een medewerker bekwaam moet zijn om deze te geven. Dat geldt dus zowel voor medicatie in baxter als voor losse medicatie. Het gaat om meer dan het aanreiken van een zakje. Het gaat ook om bijvoorbeeld kennis voor het observeren en signaleren. Wat is de situatie van de client? Is de client misschien in een zodanige toestand dat je de medicatie niet moet geven? En ook het signaleren van bijwerkingen en weten wat dan te doen is belangrijk. In de Leidraad bekwaamheid bij medicatie geven staat beschreven wat je moet kennen en kunnen om te werken met medicatie.

Bekwaam blijven

Bekwaamheid moet je op peil houden: als je een handeling bijvoorbeeld langere tijd niet meer hebt gedaan, ook al ben je arts of verpleegkundige of verzorgende IG en ben je in beginsel bevoegd, dan kun je onbekwaam zijn geworden. En onbekwaam maakt onbevoegd! Het gaat dus niet zozeer om de opleiding, maar of je bekwaam bent en blijft.

Bron

• Leidraad bekwaamheid medicatie geven in de langdurige zorg