Dubbele controle van medicatie
Laatst bijgewerkt op: 20-11-2025
Voor losse risicovolle medicatie is een dubbele controle belangrijk. Dit geldt alleen voor medicatie die op de lijst 'dubbel te controleren medicatie' staat. Bij de dubbele controle van losse risicovolle medicatie moeten weer 5 dingen worden gecontroleerd: juiste cliënt, juiste medicijn, juiste dosis, juiste vorm en juiste tijd. Lees hier meer over welke medicatie je dubbel moet controleren en wie dat moet doen.
Waarom een dubbele controle?
Het werken met medicijnen is risicovol. Foute medicijnen kunnen schade toebrengen. Voor jou als zorgmedewerker kunnen medicatiefouten gevolgen hebben voor je beroepsuitoefening. Daarom is voor bepaalde, risicovolle medicatie een dubbele controle belangrijk. Door een dubbele controle verklein je de kans op fouten. Hoe zorgvuldig je ook werkt, een fout zit in een klein hoekje. Neem daarom de dubbele controle serieus. Ook als jij de dubbele controle doet voor een collega.
Welke medicatie moet je dubbel controleren?
Je doet een dubbele controle bij ‘losse’ risicovolle medicatie. Bij risicovolle medicatie in de medicatierol hoef je geen tweede controle te doen. De apotheek heeft hier namelijk al de eerste controle gedaan. Hoe weet je wat risicovolle medicatie is? Die kun je terugvinden op de lijst ‘dubbel te controleren medicatie’ van de KNMP met toelichting. Ook staat er op de (elektronische) toedienlijst een extra vakje voor de controleparaaf (c.p.). Het zijn middelen die bij overdosering snel giftig zijn en bij onderdosering snel onwerkzaam. Ze zijn dus gevaarlijk bij een verkeerde dosering. Men noemt dit een smalle therapeutische breedte, zoals insulines en sommige bloedverdunners.
Opiaten hoef je niet dubbel te controleren
Opiaten zijn geen risicovolle medicatie, staan niet op de lijst 'dubbel te controleren medicatie' en hoeven dus niet dubbel gecontroleerd te worden bij toediening. Het risico bij opiaten is vooral misbruik. Daarom zijn er wel aparte regels voor het bewaren (lees meer over beheer van opiaten). Sommige organisaties spreken wel af om opiaten dubbel te controleren, om hiermee het risico op misbruik te verkleinen. Het staat organisaties vrij om dit te doen.
Wie kan de dubbele controle doen?
Wie de dubbele controle mag uitvoeren, is beleid van de organisatie. Spreek als zorgmedewerker per cliënt af wie de dubbele controle doet en leg dit vast.
Cliënt laten doen heeft voorkeur
Liefst doet de cliënt of mantelzorger zelf de dubbele controle doet als hij dat kan. Op die manier houdt de cliënt zoveel mogelijk eigen verantwoordelijkheid en is hij goed betrokken bij de zorg. De zorgmedewerker moet beoordelen (en blijven observeren) of de cliënt of mantelzorger daartoe in staat is. Stel bij de dubbele controle open vragen. Dus ‘hoeveel eenheden staan hier?’ in plaats van: ‘Staan hier 12 eenheden?’
Als de cliënt of mantelzorger de dubbele controle niet kan doen, doet een collega dit. Dat kan ter plekke of op afstand (met digitale hulpmiddelen). De collega moet bekwaam zijn voor de dubbele controle. Degene die de dubbele controle doen, moeten:
- In staat zijn om die dubbele controle te doen; kunnen zien, lezen, interpreteren.
- Moeten weten (zo nodig leren) wat ze moeten controleren.
- Moeten de dubbele controle serieus en met aandacht doen.
