Onbegrepen gedrag bij ouderen

Laatst bijgewerkt op: 15-05-2025

Wat is onbegrepen gedrag? Dit is gedrag dat anders is dan iemands normale gedrag. Dit betekent dat het gedrag verandert. Voor mensen uit de omgeving van de persoon met onbegrepen gedrag is het soms lastig om ermee om te gaan. Onbegrepen gedrag kan bij iedereen voorkomen en heeft een of meerdere oorzaken. Lees op deze pagina meer over andere termen voor onbegrepen gedrag, onbegrepen gedrag bij dementie, de vormen en oorzaken van onbegrepen gedrag.

Het gedrag is een gevolg van een ziekte en niet van de persoon. Het begrijpen van de oorzaken helpt om beter met het gedrag om te gaan. Onbegrepen gedrag komt vaak voor bij dementie, maar het kan ook bij andere aandoeningen of situaties optreden.

Andere termen voor onbegrepen gedrag

In de richtlijn ‘Probleemgedrag bij mensen met dementie’ van Verenso staat de term ‘probleemgedrag’. Andere termen zijn:

onbegrepen gedrag
signaalgedrag
veranderend gedrag

Binnen Zorg voor Beter wordt de term ‘onbegrepen gedrag’ gebruikt.

Veel probleemgedrag is afhankelijk van de situatie, de persoonlijkheidskenmerken van de cliënt zelf en de mensen om hem heen. Interventies zijn vaak gericht op het aanpassen of veranderen van de omgeving. Of ze willen de draagkracht vergroten van de mantelzorger of het verzorgend team.

Onbegrepen gedrag bij mensen met dementie

Bij mensen met dementie komt onbegrepen gedrag in 80 tot 90 procent van de gevallen voor. Het kan soms lastig zijn om veranderingen in het gedrag door dementie te herkennen. De veranderingen gaan meestal langzaam. Het type en de ernst van de dementie hebben invloed op de veranderingen. Onbegrepen gedrag kan voorkomen in de thuissituatie of in het verpleeghuis.

Zo’n 80 tot 90 procent van de mensen met dementie vertoont vroeg of laat onbegrepen gedrag. Hoe ga je hier als zorgverlener mee om? Tara Koenders, expert dementie op Zorg voor Beter, geeft uitleg in onderstaande video:

YouTube video — Dementie en onbegrepen gedrag Bron:
Zorg voor Beter

Vormen van onbegrepen gedrag

In de richtlijn van Verenso zijn de vormen van onbegrepen gedrag bij mensen met dementie beschreven. Deze vormen zijn:

depressief gedrag;
angstig gedrag;
geagiteerd gedrag. Dit gedrag laat zich op de volgende manieren zien: rusteloos, prikkelbaar of agressief gedrag;
apatisch gedrag

Oorzaken van probleemgedrag

Probleemgedrag is een manier om aan te geven dat er sprake is van een onderliggend probleem. Je kunt het Onbegrepen gedrag ontstaat door één of meerdere oorzaken. Onbegrepen gedrag kan een manier zijn om niet zichtbare problemen aan te geven. Niet zichtbare problemen kunnen zijn:

Lichamelijke klachten

Denk bij lichamelijke klachten aan obstipatie of een blaasontsteking. Of denk aan klachten door veranderingen in medicijngebruik of door het medicijngebruik zelf. Ook pijn kan een oorzaak zijn, maar wordt soms niet herkend als de persoon het niet goed kan aangeven.

Psychische klachten

Denk bij psychische klachten aan het volgende:

psychose
depressie
angststoornis
een trauma uit het verleden

Het is belangrijk om naar het leven van de persoon tot nu toe te kijken. Bijvoorbeeld of de persoon eerder een depressie heeft gehad.

Sociale en fysieke omgevingsfactoren

Denk bij sociale en fysieke omgevingsfactoren aan de volgende punten:

nabijheid van naasten en verzorgenden;
hoe mensen reageren op elkaar;
een zinvolle daginvulling;
te veel of te weinig prikkels;
de vertrouwdheid van de omgeving;
de bewegingsvrijheid van de persoon.

Mensen in de omgeving van de persoon ervaren onbegrepen gedrag vaak als hinderlijk of gevaarlijk. Ze kunnen er lastig mee omgaan. Een gevolg hiervan is dat de kwaliteit van leven vermindert voor de persoon met het onbegrepen gedrag. Het is belangrijk te begrijpen waardoor het onbegrepen gedrag ontstaat. Dit maakt het mogelijk om passende oplossingen te bedenken en beter met het gedrag om te gaan. Dit draagt ook bij aan de kwaliteit van leven van de persoon.