Rol van de mantelzorger bij palliatieve zorg
Laatst bijgewerkt op: 11-05-2023
Mantelzorg in de palliatieve fase verschilt van mantelzorg in andere situaties. De zorg is fysiek en emotioneel erg zwaar. Daarom is het belangrijk om met mantelzorgers samen te werken en hen te ondersteunen waar mogelijk. Op deze pagina lees je hoe je dat doet.
Risico op overbelasting
Mantelzorgers in de palliatieve fase krijgen te maken met overlijden, afscheid nemen en beslissingen rond het levenseinde. En daarbij komen ook nog eens gevoelens van onzekerheid en angst.
Bovendien is de mantelzorg in deze fase vaak lastig en zwaar: gemiddeld zorgen deze mantelzorgers 33 uur per week voor hun naaste. Daarmee lopen zij het risico om overbelast te raken.
Werk samen met mantelzorgers bij palliatieve zorg
In de palliatieve fase geven mantelzorgers naast psychosociale zorg en huishoudelijke zorg vaker persoonlijke verzorging. Denk bijvoorbeeld aan wassen en helpen bij aankleden. Ook voeren zij vaker verpleegkundige taken uit, zoals wondzorg of medicatie innemen.
Het is belangrijk dat je naasten bij het ziekteproces betrekt en de juiste informatie geeft. Op die manier kunnen zij zo goed mogelijk zorg verlenen. Geef bijvoorbeeld informatie over de verzorgende taken, zoals de manier van wassen en het gebruik van hulpmiddelen.
Laat mantelzorgers daarnaast weten wat ze kunnen doen bij klachten van de cliënt. En leg uit wanneer ze de arts moeten waarschuwen.
Gebruik de kennis van de mantelzorger
Mantelzorgers kennen de patiënt vaak als geen ander, zeker als het de partner is. Daarom kunnen ze je belangrijke informatie geven. Gebruik die kennis om goede , passende zorg te bieden. Stem daarvoor met de mantelzorger af.
Ondersteun mantelzorgers bij palliatieve zorg
Om mantelzorgers goed te ondersteunen moet je weten waar zij behoefte aan hebben. Dan moet je denken aan informatie, praktische ondersteuning, emotionele steun en duidelijkheid over hun rol.
Vertel mantelzorgers wat ze kunnen verwachten. Dan kunnen ze daar op inspelen. En verwijs door naar respijtzorg, zodat mantelzorgers tijdelijk de zorg kunnen overdragen. Bij respijtzorg neemt iemand tijdelijk de zorg over om de mantelzorger even vrijaf te geven.
Houd in de gaten hoe mantelzorgers omgaan met hun gevoelens. Voelen ze zich bijvoorbeeld schuldig, omdat een naaste toch naar het ziekenhuis of verpleeghuis moet? Of voelen ze angst en verdriet over wat komen gaat?
Mantelzorgers vragen niet snel om hulp voor zichzelf. Maak de mantelzorger duidelijk dat dit best mag.
4 stappen om overbelasting te voorkomen
Als verzorgende of verpleegkundige ben je regelmatig bij de cliënt. Daardoor kun je goed zien of een mantelzorger overbelast is. Dan kun je met het multidisciplinaire team actie nemen. Volg deze 4 stappen om overbelaste mantelzorgers te voorkomen:
- Herken mantelzorgers vroeg in het zorgproces.
- Signaleer (dreigende) overbelasting.
- Ondersteun mantelzorgers.
- Verwijs mantelzorgers door.
Tips om mantelzorgers te ondersteunen
Er zijn verschillende dingen waar je op moet letten om te voorkomen dat mantelzorgers overbelast raken. Maar je kunt zelf ook veel doen. Gebruik de volgende tips om mantelzorgers te ondersteunen:
- Moedig mantelzorgers op tijd aan om hun eigen behoeften serieus te nemen.
- Overleg van tevoren over wat de potentiële mantelzorger kan en wil doen. Van daaruit maak je een plan van aanpak.
- Zoek uit hoe de cliënt en mantelzorger elkaar ruimte geven, taken verdelen en behoeften uitspreken. Hoe gaan zij hiermee om?
- Bekijk hoe andere, externe mantelzorgers kunnen helpen. Bespreek wat de mantelzorger tegenhoudt om die hulp te gebruiken.
- Organiseer een gesprek met alle betrokken mantelzorgers om de verschillende taken af te stemmen.
- Wijs de mantelzorger op de mogelijkheid van professionele hulp. En stem die hulp af op de behoefte van de mantelzorger. Te veel hulp en vooral te veel zorgverleners kunnen namelijk ook belastend zijn.
- Maak gebruik van andere manieren van hulp bij de zorg, zoals respijtzorg en Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg (VPTZ).
Faciliteren van mantelzorger bij palliatieve zorg
Mantelzorgers zijn naast 'zorgverlener' ook partner, ouder, kind, familielid of vriend van de cliënt. Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze dubbelrol. Geef mantelzorgers daarom de ruimte om aan te geven wat ze wel of niet kunnen doen in de zorg.
Vinden de mantelzorger en cliënt het moeilijk om te praten over grenzen aan de zorg? Ga dan met hen allebei in gesprek om het verhaal en de vragen van de mantelzorger over te brengen.
