Kwaliteitskader palliatieve zorg
In 2017 hebben vertegenwoordigers van patiënten en naasten, zorgverleners en zorgverzekeraars het Kwaliteitskader palliatieve zorg ontwikkeld. In het kwaliteitskader vind je bijvoorbeeld wat de standaarden en richtlijnen zijn bij lichamelijke problemen en hoe je moet handelen in de rouwperiode.
Naast het kwaliteitskader is er ook een handreiking financiering palliatieve zorg verschenen. Daarin zijn de mogelijkheden tot financiering van iedere zorgsetting beschreven.
Richtlijnen
Richtlijnen geven aanbevelingen voor zorg met het doel de kwaliteit van zorg te verbeteren. Er zijn ziekte- en symptoomgerichte richtlijnen. Ook zijn er richtlijnen gericht op het levenseinde en bijvoorbeeld een richtlijn gericht op spirituele zorg. De richtlijnen vind je op de website pallialine.nl van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). Voor bijbehorende samenvattingen kun je de gratis app PalliArts via Zorg voor Beter raadplegen en via de IKNL-webshop download of bestel je de samenvattingskaartjes.
Vragen op het vlak van spiritualiteit komen binnen de palliatieve zorg vaak voor. Het is voor de kwaliteit van zorg van belang dat alle zorgverleners daarmee om kunnen gaan. De richtlijn biedt in de eerste plaats een handreiking om onderscheid te kunnen maken tussen:
A. Situaties waarin volstaan kan worden met alledaagse aandacht voor levensvragen in de zorg.
B. Situaties waarin patiënten behoefte aan begeleiding hebben bij levensvragen of een normale worsteling doormaken waarbij begeleiding door een deskundige toegevoegde waarde kan hebben.
C. Situaties waarin de worsteling met levensvragen tot een existentiële crisis leidt die vraagt om crisisinterventie door een geestelijk verzorger, medisch maatschappelijk werker of psycholoog.
In de tweede plaats geeft de richtlijn handvatten om in bovenstaande drie situaties goede zorg te bieden.
De herziene richtlijn ‘Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase’ geeft je inzicht hoe je vragen en behoeften van cliënten over zingeving en spiritualiteit herkent. Ook lees je hoe je hierover een gesprek aangaat. Deze richtlijn geeft ook advies over scholing die je kunt volgen.
Terug naar boven 
IKNL heeft richtlijnen ontwikkeld voor de zorgverleners in de palliatieve zorg. Deze richtlijnen gaan over de symptomen die veel voorkomen bij cliënten in de palliatieve fase. Denk hierbij onder meer aan:
Een landelijke, multidisciplinaire richtlijn met als doel decubitus te voorkomen en decubitus in een zo vroeg mogelijk stadium te herkennen en te genezen. Het biedt ondersteuning bij de keuze voor preventie- en behandelstrategieën van decubitus. Vanaf bladzijde 143 van de richtlijn staat beschreven wat de decubitusbehandelstrategieën zijn bij zorgvragers die in de palliatieve fase zorg ontvangen. Wil je meer lezen over decubitus in het algemeen, bekijk dan het onderdeel Huidletsel op Zorg voor Beter. Lees meer over de richtlijn decubitus op pallialine.nl.
Dehydratie is een tekort aan lichaamswater. Terminale dehydratie is dehydratie bij stervende patiënten, waarbij de patiënt niet meer in staat is de benodigde hoeveelheid vocht tot zich te nemen. Deze richtlijn gaat vooral in op de symptomen van dehydratie en op de afwegingen die een rol spelen bij de beslissing om al dan niet vocht toe te dienen aan patiënten met een levensverwachting van dagen tot maximaal een à twee weken. Lees meer over de richtlijn dehydratie en vochttoediening op de website palialine.nl.
Een delier is een beeld dat in korte tijd (uren tot dagen) ontstaat, waarbij het bewustzijn van de cliënt wisselend gestoord is en de cliënt vaak verward is. De multidisciplinaire richtlijn geeft handvatten hoe je de diagnose delier stelt en wat het beleid en de behandeling is. Lees meer over de richtlijn delier op pallialine.nl.
Deze multidisciplinaire richtlijn omschrijft wat er onder diarree verstaan wordt, hoe het ontstaat en hoe het behandeld wordt. Lees meer over de richtlijn diarree op pallialine.nl.
Prikkeling in de bovenste luchtwegen leidt tot een hoestreflex. Hoesten bestaat uit een diepe inhalatie, gevolgd door de sluiting van de stembanden. In de thorax wordt steeds meer druk opgebouwd en tijdens een krachtige expiratie worden de stembanden vervolgens plotseling geopend. Dit vraagt om voldoende kracht van borst- en buikspieren. Hoesten kan verschillende oorzaken hebben en wordt op verschillende manieren behandeld. Lees meer over de richtlijn hoesten op pallialine.nl.
Jeuk is voor iedereen vervelend. Jeuk kan veroorzaakt worden door huidaandoeningen, aandoeningen van het zenuwstelsel en soms weten we niet wat de oorzaak is van jeuk. In deze richtlijn vind je de verschillende oorzaken, hoe jeuk gediagnosticeerd wordt en wat het behandelbeleid is. Lees meer over de richtlijn jeuk op pallialine.nl.
Koorts is een verhogen van de lichaamstemperatuur boven 38° C. Deze richtlijn beschrijft wat de oorzaken van koorts kunnen zijn en wat je moet doen bij koorts. Lees meer over de richtlijn koorts op pallialine.nl.
Misselijkheid is een onaangenaam gevoel in de buik. Braken is het krachtig uitstoten van de maaginhoud via de mond. Dit zijn symptomen die binnen de palliatieve zorg vaak optreden en uiteindelijk kunnen leiden tot dehydratie, gewichtsverlies of problemen bij het innemen van medicatie. De richtlijn beschrijft de oorzaken van misselijkheid en braken, en geeft aan welke behandelingen hiervoor zijn. Lees meer over de richtlijn misselijkheid en braken op pallialine.nl.
Obstipatie kan een oorzaak zijn van de verandering van het gebruikelijke defecatiepatroon van de cliënt. Obstipatie is het moeite hebben met en het weinig frequent produceren van ontlasting. Wat hiervan de oorzaken zijn en welke behandelingen ervoor zijn komt aan bod in de richtlijn. Lees meer over de richtlijn obstipatie op pallialine.nl.
Pijn is voor de cliënt vervelend. Het kan grote gevolgen hebben op het functioneren van de cliënt: lichamelijk, emotioneel en cognitief. Pijn heeft vele oorzaken, soms is het lastig om te oorzaak te vinden. In de richtlijn lees je welke oorzaken pijn kan hebben en wat de aanpak hiervoor kan zijn. Lees meer over de richtlijn pijn op pallialine.nl.
Vermoeidheid is een klacht waarvan vrijwel alle patiënten met kanker in de palliatieve fase in meer of mindere mate last hebben. Van alle klachten die patiënten in deze fase aangeven, is vermoeidheid het symptoom dat de grootste invloed heeft op het dagelijks functioneren. Omdat veel verschillende factoren vermoeidheid kunnen beïnvloeden is een systematische en multidisciplinaire benadering aan te raden.
Richtlijn Vermoeidheid bij kanker in palliatieve fase (2019) op website van Pallialine.
Alle richtlijnen
Op pallialine.nl zijn naast bovenstaande richtlijnen ook andere specifieke richtlijnen te vinden voor symptomen die kunnen voorkomen in de palliatieve fase.
Terug naar boven
Palliatieve zorg vindt zijn oorsprong in de oncologie, zorg voor mensen die kanker hebben. Daarna is gebleken dat palliatieve zorg ook toepasbaar is bij andere ziekten waar iemand niet van kan genezen, zoals dementie, COPD of Multiple Sclerose. Voor onderstaande ziekten zijn richtlijnen voor palliatieve zorg ontwikkeld:
ALS is een spierziekte. Deze leidt tot ernstige beperkingen die grote impact hebben op de kwaliteit van leven van de cliënt en zijn naasten. De ondersteuning van cliënt en naasten richt zich op het onder controle houden van symptomen en het leveren van voorzieningen op maat. Daarnaast ligt de focus ook op de ondersteuning van de cliënt en naasten in het leren omgaan met de ziekte, de beperkingen en met de emoties die daarmee gepaard gaan. De cliënt zal uiteindelijk overlijden aan deze ziekte. In de multidisciplinaire richtlijn staat het beleid omschreven. Lees meer over de richtlijn ALS op pallialine.nl.
Deze richtlijn omschrijft de oorzaken, het beleid en de behandeling van COPD. Lees meer over de richtlijn COPD op pallialine.nl.
Dementie is een progressieve ziekte, waarvan bekend is dat het functioneren van de cliënt gedurende de tijd zal afnemen. Meer informatie vind je bij het thema Dementie op kennisplein Zorg voor Beter. Voor dementie is geen behandeling; mensen kunnen niet genezen van dementie. Op welke wijze palliatieve zorg bij mensen met dementie uitgevoerd kan worden staat beschreven in de richtlijn. Lees meer over de richtlijn dementie op pallialine.nl.
Wanneer een cliënt hartfalen heeft betekent dit dat er een stoornis is in de pompfunctie van het hart met de daarbij behorende symptomen. Denk bijvoorbeeld aan vermoeidheid. Bij elk ziekteproces dat het hart in spierfunctie aantast, is hartfalen het eindstadium. Er is geen genezing van hartfalen; iemand kan lang stabiel blijven of snelle achteruitgang vertonen, met regelmatig ziekenhuisopnames. Lees meer over de richtlijn hartfalen op pallialine.nl.
Er is steeds meer aandacht voor palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Dit heeft te maken met een langere levensverwachting en als gevolg hiervan de vergrijzing van deze doelgroep. Door deze ontwikkeling is de laatste jaren het besef gegroeid dat er specifieke aandacht nodig is voor palliatieve zorg in dit veld. Deze richtlijn is geschreven voor professionals in de gezondheidszorg, die zorg verlenen aan mensen met een verstandelijke beperking in de palliatieve fase. Lees meer over de richtlijn palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking op pallialine.nl.
Terug naar boven