Cliënten en hun naasten en mantelzorgers, die te maken krijgen met palliatieve zorg, hebben vaak specifieke zorgbehoeften. Ook hebben ze behoefte aan informatie en begeleiding.
Op de website overpalliatievezorg.nl vinden cliënten tips, ervaringen van anderen en links naar websites van organisaties die hen kunnen helpen.
Richtlijn spirituele zorg
De herziene richtlijn ‘Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase’ geeft je inzicht hoe je vragen en behoeften van cliënten over zingeving en spiritualiteit herkent. Ook lees je hoe je hierover een gesprek aangaat.
Deze richtlijn geeft ook advies over scholing die je kunt volgen.
Website: Ik wil met je praten
De website Ik wil met je praten wil stimuleren dat mensen meer ruimte en aandacht hebben voor de laatste fase van hun leven en hierover in gesprek gaan. Door zo'n gesprek kun je de cliënt helpen zijn gevoelens, gedachten en wensen te ordenen. Of misschien weet de cliënt het allemaal nog niet en worden dingen juist duidelijk door erover te praten. De website Ik wil met je praten is een initiatief van de coalitie Van Betekenis tot het Einde.
Praat erover
De video ‘Praat erover’ van Agora, landelijk ondersteuningspunt palliatieve zorg, maakt duidelijk dat het belangrijk is dat cliënten tijdig hun wensen voor het levenseinde kenbaar maken. De video is gemaakt door de coalitie Van Betekenis tot het Einde.
https://youtu.be/rTJcE7zlKOs
Behoeften van cliënten in de palliatieve fase
Cliënten kunnen lichamelijke, psychische, sociale of spirituele behoeften hebben. Het is goed om te weten wat de behoeften van jouw cliënt zijn, zodat je zijn wensen tijdig kunt herkennen.
Uit de zeven belangrijkste wensen en doelen van de patiënt in de palliatieve fase, zijn acht essenties gehaald voor toepassing van het Kwaliteitskader palliatieve zorg. Bekijk de acht essenties in dit factsheet (pdf).
Pijn- en symptoombestrijding
Als zorgverlener kun je merken dat de cliënt veel pijn heeft, of problemen met bepaalde symptomen. Als je dat signaleert, ga dan met de cliënt, mantelzorger en de arts in gesprek.
Informatie over het ziekteproces
Informeer de cliënt en mantelzorger over het ziekteproces en gebruik je kennis en ervaringen. Betrek de arts wanneer je geen antwoord hebt op een vraag.
Emotionele steun
Een cliënt kan te maken krijgen met heftige emoties, zoals angst, boosheid, verdriet en onzekerheid. Begeleid de cliënt, zijn naasten of mantelzorger hierin door met hem in gesprek te gaan, of verwijs hem naar de arts, die de cliënt verder kan helpen of doorverwijzen.
Geestelijke begeleiding en rituelen
De cliënt kan betekenis willen geven aan het leven dat bijna afgelopen is of de naderende dood. Ruimte voor gesprekjes hierover met de mensen die hem verzorgen is van groot belang. Ook gesprekken met een geestelijk verzorger kunnen de cliënt helpen. Kijk voor informatie op de website Palliaweb of op de website geestelijkeverzorging.nl.
Begeleiding bij beslissingen rondom het levenseinde
De cliënt kan vragen hebben over het staken van levensverlengende behandelingen, wel of geen reanimatie, (mogelijke) euthanasie of palliatieve sedatie. Dit zijn ingrijpende beslissingen die tijd kosten. Er zijn folders beschikbaar om de cliënt hierover te informeren. Ook de arts kan de cliënt informeren. Het nemen van zulke beslissingen doet de cliënt met een arts.
Steun bij dagelijkse zorgtaken
Afhankelijk van het ziektebeeld zal de cliënt steeds meer achteruitgaan. In het begin kan hij alles nog met weinig hulp, en is er nog geen verzorging nodig. Later in het proces zullen anderen steeds meer taken van de cliënt moeten overnemen. Bespreek regelmatig met de cliënt welke ondersteuning hij nodig heeft en evalueer dit.
Mogelijkheden voor privacy en sociale contacten
De behoefte aan privacy en sociale contacten kan veranderen door het besef dat iemand lichamelijk of psychisch achteruit zal gaan of zal overlijden.
Zorg voor een veilige omgeving
De cliënt wil zich veilig voelen en weten dat hij in goede handen is. Achterhaal wanneer er wat nodig is om de cliënt een veilig gevoel te geven.
Goede hulpmiddelen en voorzieningen
Om de cliënt goede palliatieve zorg te kunnen bieden, zal misschien de woonomgeving aangepast moeten worden of hulpmiddelen aangeschaft. Wanneer je ziet dat dit nodig is, kun je via de arts een fysiotherapeut of ergotherapeut inschakelen.
Steun bij afscheid en praktische zaken
Het is belangrijk dat de cliënt op een goede manier afscheid kan nemen van zijn naasten en het leven. Hoe dit afscheid eruitziet verschilt per cliënt. Belangrijk is om hierover met de cliënt te praten en te onderzoeken waarin de cliënt ondersteuning nodig heeft.
Nazorg en steun bij verliesverwerking
Naasten en mantelzorgers stellen het op prijs om, nadat de cliënt is overleden, na te praten met zorgverleners en ervaringen uit te wisselen.
Meer informatie
- Bovenstaande informatie is een samenvatting van informatie van het NIVEL en van www.ongeneeslijk.nl (informatie en lotgenotencontact voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn).
- Download de publicatie Tijdig spreken over het levenseinde van de KNMG. Handreiking om met de patiënt het gesprek aan te gaan over grenzen, wensen en verwachtingen rond het levenseinde.