Een betekenisvol leven bij dementie

Laatst bijgewerkt op: 03-08-2022

Wanneer iemand de diagnose dementie krijgt, verandert er veel voor die persoon en diens omgeving. Hoe kunnen mensen met dementie een zo goed mogelijk leven hebben? Daar hoort aandacht voor een betekenisvol leven bij, in alle fasen van het dementieproces. Op deze pagina lees je hier meer over.

Dementie zorgt ervoor dat mensen vaardigheden verliezen, zoals het geheugen en ingewikkelde taken kunnen uitvoeren. Dit leidt vaak tot gevoelens van verlies en machteloosheid. Toch is het mogelijk om ook met dementie een betekenisvol leven te leiden.

Wat is een betekenisvol leven?

Iedereen, dus ook mensen met dementie, wil graag een zinvol leven leiden, een leven dat de moeite waard is. Wat ervaren de meeste mensen als een betekenisvol leven?

Mensen ervaren een betekenisvol leven wanneer zij zichzelf kunnen zijn.
Mensen ervaren een betekenisvol leven wanneer ze iets voor een ander kunnen betekenen.
Mensen ervaren een betekenisvol leven wanneer ze iets kunnen toevoegen aan een groter geheel.

Een betekenisvol leven betekent een leven dat voor iemand waardevol is en waar diegene voldoening uit haalt. Het gaat om:

het ervaren van een doel
het hebben van sociale contacten
het uitoefenen van activiteiten
het gevoel erbij te horen

Kortom, het is een leven waarin iemand zich gewaardeerd en verbonden voelt.

Ontdekken wat voor iemand belangrijk is

Een betekenisvol leven is voor ieder mens anders. Iedereen vindt namelijk andere dingen belangrijk in het leven. Wat voor jou leuk is, kan voor een ander heel anders zijn. Dit geldt ook voor mensen met dementie. Het is belangrijk om te ontdekken wat iemand met dementie zelf fijn vindt. Als iemand niet meer goed kan vertellen wat diegene wil, kun je het aan de familie of vrienden vragen.

Voorbeelden van activiteiten

Er wordt bij een betekenisvol leven al snel gedacht aan het aanbieden van groeps- en welzijnsactiviteiten. En deze activiteiten kunnen zeker betekenisvol voor iemand zijn. Denk aan:

Muziek luisteren, waar oude emoties en herinneringen aan het verleden naar boven komen.
Bijdragen aan koken of bakken kan voldoening geven.
Tuinieren waarbij een gevoel van rust en verbondenheid met de natuur komt.

Hoe leer je iemand goed kennen?

Het is vooral belangrijk om echt aan te sluiten bij wat voor iemand belangrijk is. Daarvoor moet je iemand dus goed leren kennen, weten wie iemand is en wat diegene gelukkig maakt. Wat waren de hobby's van die persoon vroeger? Welke rol had de persoon in het gezin of in de maatschappij? We kunnen erachter komen wat voor die persoon echt belangrijk is door goed naar iemand te luisteren en aandacht te hebben voor diens wensen en kunnen.

Heb aandacht voor levensvragen

Het is belangrijk ook aandacht voor levensvragen te hebben. Levensvragen gaan over onderwerpen die mensen persoonlijk raken en waarop meestal geen vast antwoord mogelijk is. Dat is ook het verschil met gewone vragen. Het gaat niet om 'waar liggen mijn sleutels?' of 'wat eten we vanavond?'. Het gaat wel om 'wat maakt mijn dag de moeite waard?' en 'wat kan ik voor iemand betekenen?'.

Ook grotere vragen komen aan bod. Hoe staat u in het leven? Hoe gaat u om met afscheid nemen? Hoe denkt u over menswaardig samenleven en sterven? Als zorgmedewerkers aandacht hebben voor wat iemand bezighoudt, dan ontstaat vaak het gesprek vanzelf over wat iemand belangrijk vindt in diens leven, en dus zingeving. Er is een Kwaliteitsstandaard omgaan met levensvragen. Bekijk de kwaliteitstandaard.

Aansluiten bij vertrouwde rollen

Bij dementie kunnen de rollen die iemand altijd heeft gehad, veranderen. Zoals die van ouder, partner, collega of vriend. Hierdoor kan iemand een verlies van identiteit ervaren. Dit kan gevoelens als verwarring, verlies en wanhoop geven.

Het is heel waardevol als er kleine momenten gecreëerd kunnen worden waarin de oude rollen weer even terugkomen:

Was iemand timmerman en kluste die graag? Dan kun je diegene betrekken bij kleine klusjes, zoals het opruimen van een lade of het poetsen van een vaas.
Of was iemand een zorgzame huisvrouw? Dan kan een rol in het huishouden zoals de tafel dekken betekenisvol zijn.
Een voormalige kok kan helpen bij maaltijden bereiden.

Accepteren als iemand het leven niet betekenisvol vindt

Het liefst zou je wensen dat iedereen diens leven als betekenisvol ervaart. In sommige fasen van de ziekte zullen mensen met dementie hun leven niet (meer) als zinvol ervaren. Soms kunnen mensen met dementie zich verdrietig of eenzaam voelen. Ze vinden het leven minder leuk dan vroeger. Je wilt graag goed voor je mensen zorgen. Tegelijk is het ook belangrijk om te accepteren als iemand diens leven niet meer als betekenisvol ziet. Lees meer over somberheid en depressie ervaren bij dementie.