Medicijnen bij dementie
Laatst bijgewerkt op: 16-10-2025
Er is nog geen medicijn dat dementie kan genezen. Wel zijn er sinds 2025 nieuwe medicijnen die het ziekteproces bij Alzheimer kunnen vertragen bij mensen in een vroeg stadium. Daarnaast blijven er middelen bestaan die vooral helpen om klachten tijdelijk te verminderen. Lees op deze pagina wat dat betekent, welke medicijnen er zijn, en hoe verantwoord gebruik eruitziet.
Medicijnen bij de ziekte van Alzheimer
In 2025 zijn in Europa twee medicijnen goedgekeurd:
- lecanemab (Leqembi)
- donanemab
Deze medicijnen ruimen een eiwit (amyloïde) in de hersenen op. Zo kan de achteruitgang bij sommige mensen met een vroege vorm van Alzheimer iets worden vertraagd.
In Nederland zijn deze medicijnen nog niet beschikbaar. Eerst moet worden besloten of ze worden vergoed en voor wie ze geschikt zijn. De behandeling is ingewikkeld: het middel wordt via een infuus gegeven en er zijn risico’s op bijwerkingen, zoals zwelling of kleine bloedingen in de hersenen. Straks mogen waarschijnlijk alleen speciale centra deze medicijnen geven.
Bestaande medicijnen
Er zijn ook medicijnen die al langer worden gebruikt bij de ziekte van Alzheimer, Lewy body-dementie en Parkinson-dementie. Deze heten cholinesteraseremmers.
Voorbeelden zijn:
- Galantamine (Reminyl)
- Rivastigmine (Exelon)
- Donepezil (Aricept)
- Memantine (Ebixa)
Deze medicijnen vertragen het ziekteproces niet, maar kunnen wel helpen om tijdelijk beter te functioneren of gedrag te stabiliseren.
Let op:
- De werking verschilt per persoon.
- De medicijnen helpen niet bij iedereen.
- Er kunnen bijwerkingen optreden, zoals misselijkheid, geen eetlust of gewichtsverlies.
Medicijnen bij onbegrepen gedrag
Soms krijgt iemand met dementie psychofarmaca, zoals antipsychotica of antidepressiva, tegen onrust of agressie. Uit onderzoek (Monitor Woonvormen Dementie, Trimbos-instituut, 2015) blijkt dat 1 op de 4 bewoners met dementie een antipsychoticum gebruikt.
Bijwerkingen worden niet altijd herkend
Bijwerkingen van deze medicijnen lijken soms op symptomen van dementie. Denk aan:
- sufheid
- onverschilligheid
- minder emoties
- trager bewegen of moeite met lopen
Daarom is het belangrijk om altijd goed te kijken of gedrag door dementie komt of misschien door het medicijn.
10 uitgangspunten voor verantwoord gebruik
Soms is medicatie nodig, maar dat moet altijd zorgvuldig worden afgewogen.
Lees de 10 uitgangspunten voor verantwoord gebruik van psychofarmaca bij onbegrepen gedrag.
Innemen van medicijnen
Mensen met dementie vergeten soms hun medicijnen in te nemen. Een ergotherapeut kan helpen met een training voor de persoon met (beginnende) dementie en de mantelzorger. Zo leren zij beter omgaan met medicatie, om zoveel mogelijk zelfstandig te blijven.
Er zijn ook handige hulpmiddelen, zoals:
- een slimme medicijndispenser
- een zorgrobot
Medicatie weigeren
Soms weigert iemand met dementie om medicijnen in te nemen. Dwingen helpt meestal niet.
Probeer samen met collega’s en naasten te achterhalen waarom iemand weigert en wat wel werkt.
Weigert iemand steeds de medicatie? Neem dan contact op met de arts om samen de vervolgstappen te bespreken.
Toekomst en onderzoek
Onderzoekers werken aan nieuwe behandelingen die zich richten op andere processen in de hersenen, zoals het tau-eiwit en ontstekingen. Ook worden testen ontwikkeld om eerder vast te stellen wie baat kan hebben bij nieuwe medicijnen.
Er zijn hoopvolle ontwikkelingen: nieuwe medicijnen kunnen de ziekte van Alzheimer iets vertragen. Toch is er nog geen middel dat dementie kan stoppen of genezen. Voor mensen met (een vermoeden van) dementie blijft het belangrijk om samen met de arts te bespreken welke zorg, begeleiding en – als het past – medicijnen mogelijk zijn.