Tools voor zorgprofessionals
Toolbox: voor zorgverleners van patiënten met ernstige COPD
Themaboekje: Wat kun je doen als je pijn hebt
App: PalliArts
Handreiking: Tijdig spreken over het levenseinde
Werkboek (leerling-)helpenden en verzorgenden
Mantelzorg in de palliatief terminale fase
Persoonlijke ervaringen
Tools voor cliënten, naasten en mantelzorgers
Themaboekje: Wat kun je doen als je pijn hebt
Video: Praat erover
Handreiking artsen, verpleegkundigen en verzorgenden
Folder: Spreek op tijd over uw levenseinde
Boekje: Zo denk ik erover
Het wensenboekje
Brochure: Onmisbare informatie over het einde van het leven
Persoonlijke ervaringen
Website over palliatieve zorg
E-book
Thuisarts over levenseinde
Als zorgprofessional en voor patiënten met COPD is het van belang om op tijd het gesprek aan te gaan over palliatieve zorg. ZonMw publiceerde in november 2022 een toolbox en training om zorgverleners te ondersteuning bij het op tijd herkennen en bespreken van deze fase. Het zorgt onder andere voor meer regie bij de patiënt.
Terug naar boven 
Pijn komt bij veel mensen voor die ongeneeslijk ziek zijn. Het is een van de meest gevreesde klachten. Het themaboekje ‘Wat kun je doen als je pijn hebt?’ besteedt aandacht aan de verschillende vormen van pijn en pijnbehandeling. Het geeft informatie over de behandeling van pijn, zowel medicinaal als met aanvullende zorg. Lees wat je als patiënt, naaste en zorgprofessional aan pijn kunt doen.
Het boekje is een uitgave van Pal voor u. Op deze website vind je ervaringen en informatie over palliatieve zorg voor zorgprofessionals, patiënten en naasten.
Terug naar boven
App: PalliArts
De gratis app PalliArts biedt allerlei informatie over palliatieve zorg en ondersteunt je bij het verlenen van goede palliatieve zorg die is afgestemd op de wensen van cliënten en diens naasten. De app biedt zowel landelijke als regionale informatie.
Terug naar boven
Zowel patiënten als dokters vinden doodgaan vaak een moeilijk onderwerp. Maar een tijdig gesprek over verwachtingen en wensen is cruciaal om passende zorg in de laatste levensfase te realiseren. Download de publicatie Tijdig spreken over het levenseinde op de website van de KNMG. Met deze handreiking ga je met de patiënt het gesprek aan over grenzen, wensen en verwachtingen rond het levenseinde.
Terug naar boven
Er is een folder beschikbaar om cliënten aan te moedigen op tijd over het levenseinde te spreken: Publieksbrochure Spreek op tijd over uw levenseinde van de KNMG.
Terug naar boven
Lees meer over wat te doen met levensvragen in het werkboek voor (leerling-)helpenden en verzorgenden Er zijn voor de cliënt met al je voelsprieten (pdf) van Vilans.
Terug naar boven
Lees hoe je speciale aandacht kan besteden aan mantelzorgondersteuning in de palliatieve stervensfase in de Factsheet Mantelzorg in de palliatief terminale fase (pdf) van Movisie.
Terug naar boven
Ervaringen en informatie over palliatieve zorg voor zorgprofessionals, patiënten en naasten vind je op de website van Pal voor u. Pal voor u is een landelijk samenwerkingsverband van deskundige personen en organisaties.
Terug naar boven
De video 'Praat erover' van Agora, landelijk ondersteuningspunt palliatieve zorg, maakt duidelijk dat het belangrijk is dat cliënten tijdig hun wensen voor het levenseinde kenbaar maken. De video is gemaakt in het kader van de beweging Van Betekenis tot het Einde.
https://www.youtube.com/watch?v=rTJcE7zlKOs
Terug naar boven
De handreiking ‘Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen’ is primair bedoeld voor artsen, verpleegkundigen en verzorgenden. Hiermee kunnen zij patiënten goed voorbereiden, begeleiden en adequate palliatieve zorg in- of voortzetten. Ook patiënten en naasten kunnen de handreiking lezen en gebruiken. Download de handreiking (pdf).
Terug naar boven
Gebruiksvriendelijk notitieboekje dat ook kan dienen als zorgverklaring. In het boekje staan de belangrijkste keuzes op een rij over de zorg en behandeling in de laatste levensfase. Door wie word je graag verzorgd? Hoe sta je tegenover euthanasie en palliatieve sedatie? Wie is je contactpersoon met de huisarts en andere zorgverleners? Wat wil je zelf regelen voor je uitvaart? Deze vragen stapsgewijs invullen geeft rust en houvast. Ook kun je hiermee invloed uitoefenen op de medische zorg. De (huis)arts kan een kopie opnemen in je patiëntendossier.
Het boekje kost € 12,50. Bestellen kan via de webwinkel van Uitgeverij Zezz
Terug naar boven
Dit wensenboekje helpt bij het vroegtijdig bespreekbaar maken van de laatste levensfase en de wensen die iemand nog heeft. In dit boekje schrijft de cliënt die ziek is of achteruit gaat, zelf zijn wensen op. Het heeft veel schrijfruimte voor wensen en weetjes, maar geeft ook praktische tips en vragen die de cliënt kan gebruiken bij een gesprek met de arts bijvoorbeeld. Het boekje is bedoeld om cliënten, naasten en hulpverleners te helpen bij het in gesprek gaan over wat belangrijk is voor hen in de laatste levensfase. Het boekje geeft de cliënt structuur, rust en inzicht.
Terug naar boven
In de brochure Onmisbare informatie over het einde van het leven (pdf) van KBO-PCOB vind je hoe het 'gewone sterven' verloopt. Er is aandacht voor wilsverklaringen en de gesprekken erover, want het is fijn als naasten weten wat een stervende wel of niet wil. Ook veelvoorkomende misverstanden, levensvragen en ervaringen komen aan bod.
Terug naar boven
De website www.overpalliatievezorg.nl van het ministerie van VWS geeft tips over je een gesprek begint over de laatste levensfase, welke vormen van zorg en ondersteuning er zijn, en helpt bij maken van belangrijke keuzes. Op de website staan videoportretten waarin mensen, die zich in de laatste levensfase bevinden, hun verhaal vertellen.
Terug naar boven
De Patiëntenfederatie Nederland heeft samen met de Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) en artsenfederatie KNMG een e-book gemaakt dat antwoord geeft op veel vragen over palliatieve zorg. Het e-book biedt ook inzicht in wat patiënten mogen verwachten van zorgverleners. De tekst is gebaseerd op het Kwaliteitskader palliatieve zorg.
Terug naar boven
Denken en praten over doodgaan vinden de meeste mensen niet makkelijk. Voor zichzelf en de mensen om hen heen is het vaak moeilijk om over te beginnen. Op de website thuisarts.nl staan tips voor gesprekken, een keuzehulp en informatie voor cliënten.
Terug naar boven