Dementie

Muziek roept herinneringen op

Muziek is één van de laatste dingen in het brein dat vertrekt. In verschillende zorgcentra hebben medewerkers gemerkt dat bewoners volledig op kunnen gaan in muziek en het zingen van liedjes van vroeger. Het beïnvloedt de stemming zeer positief en het is een manier om contact te maken. Ook voor mensen met dementie in een ver gevorderd stadium. Vaak komen naar aanleiding van de muziek allerlei herinneringen, verhalen en emoties los.

Ook blijkt uit onderzoek dat muziektherapie voor mensen met de ziekte van Alzheimer effectief is in het verbeteren van sociale vaardigheden en de emotionele toestand, en in het verminderen van gedragsproblemen. Literatuurstudie: De invloed van muziek en muziektherapie bij Alzheimer (pdf)

Vijf tips om meer te doen met muziek

1. Plaats persoonlijke muziek op een mp3-speler: Maak gebruik van muziek die in het leven van de persoon met dementie betekenisvol is geweest.
2. Stimuleer mensen met dementie mee te zingen: Dit kan heel simpel door zelf te beginnen en dan de zin niet af te maken.
3. Muziek kan ook voor rust en ontspanning zorgen tijdens de basis zorg: Door bijvoorbeeld muziek op te zetten tijdens het douchen.
4. Vraag welk instrument de persoon met dementie vroeger heeft bespeeld: Kijk samen met het sociale netwerk of de persoon dit weer op kan pakken.
5. Speel de muziek bij voorkeur niet af op de tv. Zo laat je meer aan de verbeelding en herinneringen over.

Spotify-afspeellijsten voor mensen met dementie

Speciaal voor mensen met dementie en hun naasten, heeft Alzheimer Nederland op Spotiy 3 speciale afspeellijsten gemaakt met muziek uit de jaren ’30-’40, ’50-’60 en ’70-’80. Dit is een onderdeel van de campagne Muziekherinneringen met als boodschap: ‘1 op de 5 mensen krijgt te maken met dementie, 100 procent heeft muziekherinneringen’. Je kunt de muziek nog steeds beluisteren; daarvoor heb je wel een Spotify-account nodig.

Radio Remember

Radio Remember is een online radiozender die speciaal gericht is op ouderen met dementie. Het radiostation is uitvoerig getest in Haags verpleeghuizen waarbij de resultaten erg positief waren. De muziekprogrammering van Radio Remember is gekoppeld aan de dagritmes binnen de zorginstelling en de thuissituatie. Lees meer over Radio Remember

Het Grijze Koppen Orkest

Het Grijze Koppen Orkest is een muziekproject dat dementerende en kwetsbare ouderen activeert en verbindt. Samen muziek maken activeert, maakt vrolijk, raakt en geeft zelfvertrouwen. De oprichters vertellen over de manier waarop ze met hun 'Grijze Koppen Orkesten' ouderen op laagdrempelige manier laten zingen. ‘Ouderen zingen uit volle borst en begeleiden zichzelf op zelfgemaakte instrumenten. Mensen die komen kijken weten vaak niet wat ze meemaken.’ Bekijk de promo:

https://youtu.be/d1AfVIskPzc

Zorgorganisaties kunnen het orkest inhuren. Het aanbod kan op maat gemaakt worden. Meer over het Grijze Koppen Orkest op Movisie.nl.

Studenten maken muziek met ouderen met dementie 

In Utrecht bedacht zorgorganisatie AxionContinu het kunstproject Mind the Music. Conservatoriumstudenten bezoeken elke week ouderen met dementie die vroeger zelf een instrument hebben bespeeld. Samen met de studenten zingen ze liedjes of spelen ze vertrouwde melodieën op de piano.

Beluister de reportage van Radio 4.

Organiseer een 'belevingsconcert'

Het boek 'Belevingsconcert' helpt je om een bijeenkomst met muziek en zang te organiseren voor mensen met dementie. Een 'Belevingsconcert' is een belevingsgerichte, zintuiglijke vorm van samenkomen, contact maken, waarbij gebruik gemaakt wordt van muziek, zang en sfeer. Er worden bekende en onbekende liedjes gezongen. In de bijeenkomsten is aandacht voor spiritualiteit en zingeving, vanuit een niet-christelijk perspectief. Bij het boek zit bladmuziek van verschillende liederen die ook op de bijgeleverde cd staan. Dat zijn populaire Nederlandse en Engelstalige liedjes, maar ook Surinaamse. Het boek is geschreven door Eva Smit, die werkt als humanistisch geestelijk verzorger in de ouderenzorg.

Je kunt het boek 'Belevingsconcert' bestellen bij Uitgeverij Elikser voor € 17,50. Kijk op website Belevingsconcert.nl voor informatie over workshops.

Films over muziek en dementie

Documentaire Alive Inside 

Bij sommige patiënten doet een simpele melodie, zoals Schubert's Ave Maria of When the Saints Go Marching In van Louis Armstrong, lang verloren gewaande gevoelens en herinneringen herleven. Voor deze ouderen levert de therapie een sterke toename van de levenskwaliteit op. Hierover gaat de documentaire Alive Inside, vertoond op de IDFA 2014. De filmmaker Michael Rossato­-Bennett laat zich rondleiden door sociaal werker Dan Cohen, die voorbeelden uit de praktijk laat zien. Ook deskundigen komen aan het woord, onder wie neuroloog Oliver Sacks en muzikant Bobby McFerrin. Zij verklaren hoe muziek via de achterdeur in het brein kan inbreken om een sluimerend geheugen wakker te schudden. Bekijk de trial van de film 'Alive Inside'.

https://youtu.be/5FWn4JB2YLU

Muziektherapie bevordert levenskwaliteit dementerenden

Bekijk de reportage van het tv-programma 1 Vandaag van 17 september 2014 over muziek als therapie tegen Alzheimer.

https://youtu.be/OoZkE-Cg1uU

Meer informatie over dementie en muziek

• Wat gebeurt er in je hersenen als je muziek luistert? College van prof. dr. Erik Scherder op Website Universiteit van Nederland.
• Wat werkt bij culturele interventies voor ouderen? Lees hoe kunst en cultuur een bijdrage kunnen leveren aan gezond en gelukkig oud worden op de website van Movisie.  
• Documentaire ‘Alive Inside’ op website Idfa 2014.
• Music and Memory Nederland. Informatie en trainingen over persoonlijke muziek via mp3-speler (of ander digitaal apparaat) en muziektherapie voor mensen met dementie.
• Muziek en muziektherapie op website Moderne Dementiezorg.
• Website van de Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie
• De Metronoom, muziekproject van Stichting stimulering kwaliteit verpleeghuiszorg.
• Wetenschappelijk onderzoek van het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG) toont aan dat muziek bij mensen met dementie deze herinneringen weer boven kan halen.