De ene persoon met dementie zal zich gemakkelijker aan kunnen passen aan de veranderende situatie dan de ander. Aanpassingsvermogen en aanpassingsbereid spelen hierbij een belangrijke rol. En allerlei factoren hebben hier invloed op. Denk bijvoorbeeld aan persoonlijkheid, lichamelijke gezondheid, cultuur, denkbeelden en ervaringen uit het verleden.
Persoonsgerichte dementiezorg is afgestemd op de specifieke en individuele belevingswereld van de persoon met dementie en zijn of haar mantelzorger. Belangrijk is het om de persoon met dementie als volwaardig te zien. Verdiep je in zijn of haar belevingswereld en kijk naar de mogelijkheden. Andere termen die vaak gebruikt worden voor persoonsgerichte (dementie)zorg zijn betekenisvolle zorg, aandachtsgerichte zorg, belevingsgerichte zorg, positieve gezondheid of sociale benadering.
Behoeften en verlangens
Net als ieder ander mens hebben personen met dementie behoeften en verlangens. In het model van Kitwood worden deze behoeften en verlangens heel duidelijk in categorieën onderverdeeld en beschreven.
Comfort (troost en bemoediging) : De behoefte aan warmte, tederheid en troost van anderen. Vooral wanneer iemand zich alleen, onveilig of angstig voelt.- Identiteit: De behoefte om te weten wie je bent en een goed gevoel te hebben over jezelf. En kunnen doen wat je altijd deed (een gevoel van continuïteit met het verleden).
- Gehechtheid: De behoefte om je veilig en geborgen te voelen bij andere mensen. Het gaat erom veilige en vertrouwde relaties te hebben.
- Bezig zijn (iets om handen hebben): De behoefte om onderdeel uit te maken van het leven en je nuttig te kunnen voelen.
- Erbij horen: De behoefte om onderdeel uit te maken van een groep, van een sociale omgeving en je welkom te voelen.
De kern van het model betreft liefde: de behoefte aan liefdevolle aandacht en respect
Positieve gezondheid
De benadering Positieve Gezondheid is ook een manier om naar persoonsgerichte dementiezorg te kijken. Bij Positieve Gezondheid is de afwezigheid van ziekten en beperkingen niet meer het uitgangspunt, maar het vermogen om je aan te passen en je eigen regie te voeren. Het gaat om veerkracht in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Presentiebenadering
De presentiebenadering is een manier van werken die de relationele afstemming tussen zorggever en cliënt als basis voor hulp en steun ziet. Goede zorg ontstaat vanuit het zorgvuldig aansluiten bij en afstemmen op de ander, en op wat hij of zij nodig heeft.
In dit filmpje zie je wat de presentietheorie inhoudt:
https://vimeo.com/469678239
Betrek de omgeving
Sociale contacten en zinvolle activiteiten zijn van groot belang voor een gevoel van zingeving bij iemand met dementie. Bij persoonsgerichte zorg moet je dus aandacht hebben voor deze zaken. Geef iemand ruimte voor eigen initiatief. Iets voor een ander kunnen en mogen betekenen, maakt het leven vaak de moeite waard. Wederkerigheid en ervaren gelijkwaardigheid in relaties zijn ook heel belangrijk. Heb ook oog voor de verschillende soorten behoeften: fysiek, emotioneel en sociaal.
Als het gaat om zingeving vormen de mantelzorgers vaak de belangrijkste bron. Maar ook bij andere behoeften en verlangens heeft de omgeving een essentiële rol. Vaak is een persoon met dementie zelf niet meer in staat om deze te vervullen. Investeer dus ook in de contacten met de mantelzorgers en de verdere omgeving.
7 tips: zo zorg je voor persoonsgerichte zorg
- Stel de persoonlijkheid en levensgeschiedenis van de persoon met dementie centraal.
- Zorg dat de zorg en omgeving afgestemd is op de behoefte van de persoon met dementie.
- Weet dat relaties en persoonlijk contact een positief effect kunnen hebben op het welbevinden van iemand met dementie.
- Zorg voor gezamenlijke besluitvorming en stem continu af op de wensen en verwachtingen van de persoon met dementie en zijn of haar mantelzorger.
- Stem je communicatie (verbaal en nonverbaal) en taalgebruik af op wat iemand met dementie nog kan en begrijpt.
- Gedrag kan een manier zijn om behoeften te uiten; interpreteer gedrag daarom altijd vanuit het perspectief van de persoon met dementie.
- Zorg voor een relatie gebaseerd op wederzijds respect (gepast afstand) en verbondenheid (gepaste nabijheid; dit is net zo belangrijk als de zorgtaken.