Luisteren en vragen

Luisteren

Goed luisteren heeft grote invloed op de kwaliteit van je communicatie, op je relatie met anderen en op je werk. Door goed te luisteren:

• Krijg je meer informatie.
• Begrijp je de ander beter.
• Toon je respect voor de ander.
• Voorkom je misverstanden en conflicten.
• Verbeter je de samenwerking.

Om goed in gesprek te gaan is het belangrijk dat je actief luistert, dat je werkelijk wilt weten wie de ander is, wat hem bezig houdt en wat hij wil. Je doet je best om je in de ander te verplaatsen. Je let ook op de non-verbale communicatie en je reageert op een passende manier. Meer over actief luisteren.

Samenvatten

Regelmatig samenvatten is het meest actieve en belangrijke onderdeel van actief luisteren. Door het verhaal van de ander in je eigen woorden weer te geven, structureer je het gesprek. Je gebruikt een samenvatting als een toets om na te gaan of je de ander begrepen hebt. De reactie van de ander levert het bewijs: 'Ja, dat is precies wat ik bedoel' of 'Nee, zo bedoel ik het niet'.  Het is prettig als iemand jouw mening of gevoel goed kan weergeven. Dit gebeurt niet zo vaak. Wat veel meer voorkomt, is dat iemand gaat uitleggen waarom de mening van de ander niet klopt of deugt.

Er zijn twee manieren van samenvatten:

• Op inhoudelijk niveau: je geeft dan een vrij letterlijke weergave van wat de ander gezegd heeft.
• Op gevoelsniveau: je koppelt terug hoe je denkt dat de ander zich voelt. Hierbij maak je vooral gebruik van de non-verbale signalen van de ander.

Een voorbeeld van samenvatten op twee niveaus: Je hoort de ander zeggen: ‘Hij heeft mijn fiets geleend zonder het te vragen.’ Jij vat dit samen:

• Op inhoudelijke niveau: ‘Hij leende, zonder te vragen, jouw fiets’
• Op gevoelsniveau: ‘Je bent boos omdat hij zonder te vragen jouw fiets leende…?’

Doorvragen

Door het stellen van goede vragen nodig je de ander uit om meer te vertellen en kun je checken of je de ander goed hebt begrepen. Door bepaalde vragen te stellen, kun je het gesprek ook sturen. Er zijn verschillende typen vragen, bijvoorbeeld open vragen waarbij je de ander laat praten, of gesloten vragen om een duidelijk antwoord te krijgen. Welk type vraag het meest geschikt is, hangt af van het doel van je gesprek en van de situatie. Een geoefende vragensteller switcht afhankelijk van de situatie en het doel tussen de verschillende vraagsoorten. Elke vraag heeft zijn ‘eigen’ antwoord. Meer over soorten vragen.

Deskundigheid

Erger jij je ook zo aan die interviewers die een deskundige uitnodigen over een onderwerp en vervolgens vooral hun eigen mening ventileren?

Waarom nodig je een deskundige uit als je toch niet wilt luisteren naar wat die te vertellen heeft? In een interview met Dennis Rijnvis vertelt filosofe Elke Wiss hoe je als interviewer goede vragen kunt stellen. Het gaat erom dat je oprecht geïnteresseerd bent in wat de ander te vertellen heeft. Meestal luisteren we vanuit ons eigen ik: ‘Ben ik het eens met wat de ander zegt?’ Als die ander iets zegt wat niet in ons straatje past, haken we af. 

Als je luistert vanuit ‘Wat bedoel jij precies?’ zet je de ander centraal. Dan luister je ook anders. Dan gaat het er niet meer om of je het wel of niet eens bent met elkaar, maar om wat die ander te melden heeft waar jij iets van kunt leren. Dat vraagt erom te erkennen dat jij dingen níét weet die de ander wél weet. Daarbij hoef je je eigen mening niet te negeren, alleen maar even opzij te zetten. Je moet je ‘perspectivistische lenigheid’ inzetten, anders staat je eigen mening je oprechte interesse in de weg, waardoor je geen nieuwsgierige vragen meer kunt stellen.

Wiss geeft het voorbeeld van Socrates, die met iedereen in gesprek ging vanuit deze houding: ‘Ik weet niets. Ik vraag alleen maar.’ Met doorvragen bereikte hij dat mensen aan hun eigen overtuigingen gingen twijfelen. Dat doet oprechte nieuwsgierigheid.

Bron: Dennis Rijnvis, ‘Met deze basishouding stel je volgens filosoof Elke Wiss de beste vragen in interviews’, Schrijfvis.nl, 11 mei 2020.

• Meer informatie vind je in de Brochure Goed in gesprek