Casus: in gesprek met familie over een lastige situatie
Gepubliceerd op: 23-12-2024
Hoe voer je als zorgverlener een goed gesprek met familieleden in lastige situaties? In het voorbeeld van meneer Gerritsen zorgde zijn dochter lange tijd voor hem, maar sinds hij in een verpleeghuis woont, botst ze soms met de keuzes van de zorg. Ontdek hoe je samen tot oplossingen kunt komen, waarbij meneer Gerritsen centraal staat en de familie zich gehoord voelt.
De dochter van meneer Gerritsen heeft lang voor haar vader gezorgd toen hij nog thuis woonde. Ze deed de boodschappen, kookte regelmatig, en hielp hem met douchen en aankleden. Soms gingen ze samen een ijsje halen, wat hij heerlijk vond. Meneer Gerritsen en zijn dochter hebben een sterke band. Het contact met zijn dochter is daarom belangrijk voor meneer Gerritsen. Meneer Gerritsen woont sinds drie maanden in een verpleeghuis, omdat hij alzheimer heeft. Zijn dochter heeft hierdoor meer rust, maar vindt het moeilijk dat de zorg anders is dan zij gewend is. Ze wil graag betrokken blijven, maar voelt zich niet gehoord.
Kroket in het verpleeghuis
Haar vader is altijd vegetariër geweest, net als de rest van de familie. Toch krijgt hij in het verpleeghuis soms een kroket bij de patat. Hoewel hij ervan lijkt te genieten, vindt de dochter het lastig om te zien omdat hij dit normaal nooit zou eten. De dochter heeft dit besproken met de zorg, maar zij blijven hem een kroket aanbieden omdat hij er blij van wordt en zelf mag kiezen. Ze vinden het ook sneu als hij als enige geen kroket krijgt. De dochter wil echter dat het principe van haar vader gerespecteerd wordt.
Hoe pak je het aan?
Als zorgverlener zie je dat meneer Gerritsen erg geniet van zijn kroket. Je wil hem niet verbieden om de kroket te eten, hij mag immers zelf kiezen wat hij eet. Tegelijkertijd begrijp je de dochter, die wil dat de vegetarische overtuiging van haar vader wordt gerespecteerd. Het is belangrijk de dochter niet als 'lastig' te zien, maar waardeer haar betrokkenheid. Zij weet wat haar vader fijn vindt en kan je helpen om de zorg beter af te stemmen. Haar kennis is waardevol. Een open gesprek kan hierbij helpen.
Het gesprek aangaan
Het is belangrijk om een goede relatie op te bouwen met de dochter. Door elkaar beter te leren kennen, kun je begrijpen waarom iemand iets doet en hoe je daarop kunt reageren. Praat met familieleden over hun wensen en verwachtingen. Maak duidelijke afspraken om misverstanden en frustraties te voorkomen. Dit helpt ook om samen een passende oplossing te vinden. Begin het gesprek door de gevoelens van de dochter te erkennen. Zeg bijvoorbeeld: 'Zo te horen heeft u altijd met veel liefde voor uw vader gezorgd. Dat waardeer ik enorm.'
Gebruik OEN, OMA en NIVEA
Probeer Open, Eerlijk en Nieuwsgierig (afkorting OEN) te zijn als je het gesprek aangaat met de dochter. Zeg bijvoorbeeld: 'Ik weet zo niet wat een goede oplossing is, maar ik wil graag met u meedenken. Zullen we samen, ook met uw vader, in gesprek gaan? Vindt u dat een goed idee?'
Overleg samen welke oplossing het beste is voor meneer Gerritsen. Laat Oordelen, Meningen en Adviezen (afkorting OMA) achterwege en vul het antwoord van de dochter niet in (afkorting NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander). Vraag bijvoorbeeld: 'Ik wil graag rekening houden met het eetprincipe van uw vader. Wat denkt u dat een goede oplossing is?'
Samenwerken
Ondanks dat er geen makkelijke oplossing is, hebben jij en de dochter hetzelfde doel: het welbevinden van meneer Gerritsen. Werk samen in plaats van tegenover elkaar te staan. Vergeet ook niet om meneer Gerritsen zelf in het gesprek te betrekken.
Leg uit dat de smaak en het gedrag van haar vader kunnen veranderen door alzheimer. Geef uitleg over hoe de zorg in de praktijk gaat. Zeg bijvoorbeeld: 'Ik begrijp dat het belangrijk is dat uw vader vegetarisch eet. Mag ik uitleggen hoe het avondeten verloopt? Alle bewoners eten graag een kroket, en uw vader ook. Daarom hebben we hem een kroket aangeboden. Heeft u ideeën hoe we dit beter kunnen aanpakken?'
Stel voor dat de dochter een keer aansluit bij het avondeten om elkaar beter te begrijpen. Zo kan ze zien hoe haar vader is en en kan ze tips geven. Geef aan wat jij denkt dat een goede oplossing is. Zeg ook wat wel en niet haalbaar is, zodat de verwachtingen duidelijk zijn. Probeer samen realistische afspraken te maken. Spreek een moment af om de situatie te evalueren.
Helpende zinnen
Do's
- 'U heeft gelijk dat u wil dat uw vader vegetarisch blijft eten. Hoe kunnen wij daar op de afdeling beter rekening mee houden?'
- 'Het is duidelijk dat u altijd met veel liefde voor uw vader heeft gezorgd. Dat respecteer ik enorm.'
- 'Ik begrijp dat u het niet eens bent met dat wij uw vader een kroket hebben gegeven. Wat denkt u dat een goede oplossing is?'
- 'Ik begrijp dat uw vader vegetarisch is en daarom geen vlees wil eten. Door alzheimer is zijn eetgedrag misschien veranderd, herkent u dit ook?'
- 'Wat vervelend om te horen. Ik zie dat het u verdrietig maakt. Voor mij is het ook soms lastig om met de wensen van alle bewoners rekening te houden, maar ik wil graag samen met u naar oplossingen zoeken.'
- 'Ik zie dat het u raakt. Kunt u mij vertellen waarom het u zo raakt?'
Dont's
- 'Uw vader was dit misschien gewend, maar hij kan zich ook aanpassen.'
- 'U kunt dit wel zo gewend zijn, maar ik werk al jaren in de zorg en ik weet dat dit het beste werkt.'
- 'Het kost mij te veel tijd om uw vader iets anders te geven.'
- 'Dit is nu eenmaal wat cliënten hier eten bij de patat, een kroket of frikadel.'
- 'Waarom raakt u dit zo? Het is toch geen groot probleem?'
Hoe het verder ging
De Eerst Verantwoordelijke Verzorgende (EVV'er) van meneer Gerritsen heeft een gesprek gehad met de dochter en meneer Gerritsen. De dochter kon delen wat ze moeilijk vindt. Door het gesprek voelde de dochter zich gehoord en gesteund. Meneer Gerritsen kon ook vertellen wat hij wil. De EVV'er legde uit waarom het soms lastig is om rekening te houden met het principe van meneer Gerritsen. Het gesprek was open en er ontstond wederzijds begrip.
De zorg, de dochter en meneer Gerritsen vonden samen een oplossing. Meneer Gerritsen krijgt bij het avondeten een vegetarische kroket. Zo kan meneer Gerritsen genieten van zijn kroket, maar toch vegetarisch eten volgens zijn eigen principe en het verzoek van de dochter. De dochter is blij met deze oplossing. Het is ook afgesproken dat de zorg, de dochter en meneer Gerritsen regelmatig samen evalueren hoe de zorg voor haar vader gaat.