Respijtzorg: adempauze voor mantelzorgers

Respijtzorg is een volledige overname van de zorg aan een naaste voor een bepaalde tijd. Het doel is om de mantelzorger even rust te geven. Zo houden zij balans in hun eigen leven en raken niet overbelast. 

Vormen van respijtzorg

De mantelzorger kan gebruik maken van verschillende vormen van respijtzorg: 

Respijtzorg light: de mantelzorger neemt wel of niet deel aan een bepaalde activiteit, denk aan groepswandelen, wennen op de dagopvang of samen op vakantie. 

Aanwezigheidszorg: iemand blijft bij de cliënt thuis zodat de mantelzorger even iets voor zichzelf kan doen. 

Dagopvang: de cliënt gaat een of meerdere dagen per week naar bijvoorbeeld een buurthuis, wijkcentrum of zorgboerderij. De mantelzorger heeft dan de hele dag voor zichzelf.  

Logeeropvang: de cliënt gaat een of meerdere nachten logeren in een logeerhuis, zorghotel of gastgezin. 

Welke vorm het meest geschikt is, hangt af van de zorgsituatie en de voorkeuren van de mantelzorger én de zorgvrager. 

Wetten en financiering respijtzorg

Respijtzorg wordt vanuit meerdere wetten gefinancierd: 

• Respijtzorg light: Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
• Aanwezigheidszorg: Wmo of aanvullende zorgverzekeringswet
• Dagopvang: Wmo, Wlz of Jeugdwet
• Logeeropvang: Wmo, Zvw, Wlz of Jeugdwet

Wat werkt bij respijtzorg?

De Piramide respijtzorg laat de drie stappen zien die mantelzorger en zorgvrager doorlopen om tot de voor hen juiste respijtzorg te komen: respijtbehoefte, respijtaanbod, respijteffect. Zorgprofessionals kunnen hen helpen door het gesprek aan te gaan aan de hand van de volgende onderwerpen: 

• Andere verantwoordelijkheden: kan de mantelzorger de zorg combineren met bijvoorbeeld werk of gezin?
• Opvatting over mantelzorg: veel mantelzorgers zien de zorg als een vanzelfsprekende plicht. Houdt de mantelzorger wel rekening met de eigen gezondheid?
• Kennis over respijtzorg: wat weet de mantelzorger over respijtzorg en het aanbod?
• Omgaan met de situatie: ziet de mantelzorger de zorg als een last of blijft hij of zij er positief onder?
• Steun uit de omgeving: hoe meer een mantelzorger hulp krijgt uit de omgeving, des te minder er behoefte is aan respijtzorg. Hoe is dit geregeld bij de mantelzorger?

Toeleiding respijtzorg

De begeleiding van de mantelzorger en cliënt om tot de juiste respijtzorg te komen, bestaat uit:

• De vraag in beeld krijgen
• Het geven van voorlichting
• In gesprek gaan over gebruik
• Doorverwijzen of regelen

Mogelijke betrokkenen bij het regelen van respijtzorg: 

• Wijkteam
• Wmo-consulent
• Mantelzorgconsulent
• Casemanager
• Cliëntondersteuner
• Mantelzorgmakelaar 

Succesvol samenwerken aan respijtzorg

Bij het organiseren van passende respijtzorg zijn meerdere organisaties betrokken. Een goede samenwerking is essentieel maar blijkt in de praktijk niet altijd eenvoudig. Om hieraan te voldoen zijn er vijf voorwaardes opgesteld die helpen bij een goede samenwerking.  

1. Ambitie: duidelijke doelen formuleren waar iedere betrokken partij achterstaat.
2. Belangen: het draait als eerste om de mantelzorger en de zorgvrager, maar ook de betrokken organisaties hebben bepaalde belangen. Het helpt om deze te benoemen.
3. Relatie: maak tijd om elkaar beter te leren kennen.
4. Organisatie: Spreek af hoe jullie de samenwerking organiseren. Zo ontstaan er geen misverstanden.
5. Proces: evalueer regelmatig het proces en kijk of jullie nog op de goede weg zitten.

 In de infographic 'Respijtzorg: een adempauze voor mantelzorgers' vind je bovenstaande informatie gebundeld. Ook biedt het gedetailleerde informatie over welke wetten en regels er per vorm gelden.

• Download 'Respijtzorg: een adempauze voor mantelzorgers' onderaan deze pagina.