Respijtzorg: adempauze voor mantelzorgers
Laatst bijgewerkt op: 29-03-2023
Soms hebben mantelzorgers tijd nodig om adem te halen. Via respijtzorg kunnen zij even vrij zijn van hun zorgtaak. Iemand anders neemt dan de zorg voor een naaste tijdelijk over. Zo houden mantelzorgers balans in hun eigen leven en raken ze niet overbelast. Daarom heet het ook wel vervangende mantelzorg. Hier lees je hoe dit werkt en wat er allemaal mogelijk is.
Vormen van respijtzorg
Er zijn verschillende vormen van respijtzorg. Welke vorm geschikt is, hangt af van de zorgsituatie en de voorkeuren van de mantelzorger én de zorgvrager.
Respijtzorg light
Bij respijtzorg light gaat de cliënt iets leuks doen. Denk aan activiteiten als groepswandelen, wennen op de dagopvang of samen op vakantie. De mantelzorger mag eraan meedoen, maar dat hoeft niet.
Aanwezigheidszorg
Aanwezigheidszorg betekent dat iemand anders bij de cliënt thuis blijft. De mantelzorger kan dan even iets voor zichzelf doen.
Dagopvang
Met dagopvang gaat de cliënt één of meer dagen ergens anders heen. De cliënt gaat bijvoorbeeld naar een buurthuis, wijkcentrum of zorgboerderij. De mantelzorger heeft dan de hele dag voor zichzelf.
Logeeropvang
Kies je voor logeeropvang? Dan gaat de cliënt één of meerdere nachten ergens logeren. Dat kan in een logeerhuis, zorghotel of gastgezin zijn.
Wetten en financiering respijtzorg
Respijtzorg wordt door de overheid gefinancierd. Dat gebeurt via verschillende wetten:
- respijtzorg light: Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
- aanwezigheidszorg: Wmo of aanvullende Zorgverzekeringswet (Zvw)
- dagopvang: Jeugdwet, Wet langdurige zorg (Wlz) of Wmo
- logeeropvang: Jeugdwet, Wlz, Wmo of Zvw
Hoe zet je respijtzorg met succes in?
Het is belangrijk dat de mantelzorger en naaste weten wat er mogelijk is met respijtzorg en wat hen helpt. Alleen zo wordt iedereen beter van respijtzorg.
De Piramide respijtzorg
De Piramide respijtzorg laat de mantelzorger en zorgvrager zien hoe ze respijtzorg zo goed mogelijk kunnen inzetten. Daarvoor doorlopen ze de 3 stappen uit dit model:
- respijtbehoefte
- respijtaanbod
- respijteffect
Praten met de mantelzorger
Zorgprofessionals kunnen ook mantelzorgers helpen door met hen te praten over de volgende onderwerpen:
- Andere verantwoordelijkheden: kan de mantelzorger de zorg combineren met bijvoorbeeld werk of gezin?
- Mening over mantelzorg: voor veel mantelzorgers is de zorg een logische plicht. Maar houdt de mantelzorger wel rekening met de eigen gezondheid?
- Kennis over respijtzorg: wat weet de mantelzorger over respijtzorg en het aanbod?
- Omgaan met de situatie: hoe kijkt de mantelzorger tegen de zorg aan? Is het een last of blijft hij of zij er positief onder?
- Steun uit de omgeving: hoe meer hulp een mantelzorger krijgt uit de omgeving, des te minder er behoefte is aan respijtzorg. Hoe zit dit bij de mantelzorger?
Toeleiding respijtzorg
De mantelzorger en naaste krijgen begeleiding op weg naar de juiste respijtzorg. Die begeleiding bestaat uit:
- de vraag in beeld krijgen
- voorlichting geven
- in gesprek gaan over gebruik
- doorverwijzen of regelen
Hulp met respijtzorg regelen
Er zijn verschillende professionals die kunnen helpen om respijtzorg te regelen:
- wijkteam
- Wmo-consulent
- mantelzorgconsulent
- casemanager
- cliëntondersteuner
- mantelzorgmakelaar
Succesvol samenwerken aan respijtzorg
Verschillende organisaties helpen om respijtzorg mogelijk te maken. Het is daarbij nodig dat de organisaties goed samenwerken. Maar in de praktijk is dat niet altijd eenvoudig. Om hierbij te helpen zijn er 5 voorwaarden bedacht waar een goede samenwerking aan moet voldoen:
- Ambitie: duidelijke doelen formuleren waar iedereen achterstaat.
- Belangen: kijk wat het beste is voor de mantelzorger en de zorgvrager. Maar houd ook rekening met wat de betrokken organisaties willen.
- Relatie: maak tijd vrij om elkaar beter te leren kennen.
- Organisatie: spreek af hoe jullie de samenwerking organiseren. Zo ontstaan er geen misverstanden.
- Proces: beoordeel regelmatig het proces en kijk of jullie nog op de goede weg zitten.
Infographic respijtzorg
In de infographic 'Respijtzorg: een adempauze voor mantelzorgers' vind je de informatie van deze pagina in een helder overzicht. Ook vind je uitgebreide informatie over welke wetten en regels er per vorm gelden. Bekijk ook de tools over respijtzorg op deze pagina.