Toon zoekbalkToon menu

Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerste lijn
Hygiëne

Handschoenen en bescherming

Als je zorgt voor iemand, kan het zijn dat micro-organismen van de cliënt op jou terecht komen. Die micro-organismen draag je de rest van de dag bij je, of je nou een uniform draagt, of je eigen kleding. Datzelfde geldt voor je handen, als je onvoldoende handhygiëne toepast. Een schort of handschoenen kun je uitdoen en weggooien. Op die manier voorkom je voor een groot gedeelte verspreiding van de ene naar de andere cliënt.

handschoenMet handschoenen en andere beschermingsmiddelen bescherm je dus jezelf en de cliënt. Bij goed gebruik verklein je de kans op het overdragen van micro-organismen. Tijdens je werk loop je namelijk het risico dat je huid of handen, werkkleding of eigen kleding en je neus-, mond- of oogslijmvliezen in contact komen met het lichaamsvocht, de slijmvliezen of de niet intacte huid van een cliënt. Daarnaast gebeurt in sommige gevallen overdracht van micro-organismen via de lucht.

Onderstaande informatie is gebaseerd op de WIP-richtlijn Persoonlijke beschermingsmiddelen. Deze richtlijn geldt voor:

  • verpleeghuizen
  • woonzorgcentra
  • voorzieningen voor kleinschalig wonen in een groter instellingsverband

De richtlijn geldt niet voor de thuiszorg, omdat volgens de Werkgroep Infectie Preventie die setting teveel verschilt van de andere settingen. Tot de Stichting Richtlijnen Infectiepreventie (SRI) (een onderdeel van) de richtlijn heeft vervangen, gelden in Nederland de WIP-richtlijnen, ook al zijn een aantal van deze al geruime tijd verlopen en niet meer herzien. De SRI heeft in 2022 een start gemaakt met de nieuwe richtlijn. Kijk op de website van SRI voor meer informatie. 

Algemene tips en aandachtspunten

  • Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen die direct uit de verpakking komen en gebruik ze eenmalig. 
  • Persoonlijke beschermingsmiddelen zijn cliëntgebonden. Gebruik ze dus bij maar één cliënt.
  • De instelling of organisatie stelt voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar voor de medewerkers.
  • Draag persoonlijke beschermingsmiddelen op het juiste moment en alleen in de ruimte die van toepassing is. 
  • Zorg bij het gebruik van meerdere beschermingsmiddelen dat ze goed op elkaar aansluiten en dat je ze in de juiste volgorde aan- en uitdoet. 
  • Werk wanneer mogelijk van schoon naar vies. Bij werken van vies naar schoon vervang je altijd je handschoenen.
  • Raak bij het uittrekken de voor- en buitenkant zo min mogelijk aan en pas daarna handhygiëne toe. Verwijder – als je meerdere beschermingsmiddelen aan hebt – altijd eerst de handschoenen. Gooi ze na gebruik direct weg.
  • Gebruik de juiste beschermingsmiddelen. In bijlage A van de WIP-richtlijn vind je de geldende wet- en regelgeving.

Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen is altijd aanvullend en zeker geen alternatief voor handhygiëne en persoonlijke hygiëne. Lees over  en  op deze website.

Handschoenen

Handschoenen draag je om jezelf en je cliënt te beschermen. In de meeste gevallen volstaan niet-steriele handschoenen. Er zijn echter handelingen die je steriel moet uitvoeren, met steriele handschoenen dus. Kijk in het protocol of steriele handschoenen noodzakelijk zijn, dit is bijvoorbeeld het geval bij een blaaskatheterisatie.

Regels voor juist gebruik handschoenen

Naast toepassen van handhygiëne is het gebruik van handschoenen een goede maatregel om besmettingen te voorkomen. Volg onderstaande regels op voor een juist gebruik:

  • Draag handschoenen: 
    • Als er kans is dat je handen direct of indirect komen met lichaamsvocht, slijmvliezen, niet-intacte huid of ongereinigde instrumenten die hiermee in aanraking zijn geweest.
    • Als er kans is op overdracht van specifieke micro-organismen via je handen.
    • Als je zelf wondjes (niet-intacte huid) hebt op je handen.
  • Pas voor en na gebruik altijd handhygiëne toe, maar nooit op gehandschoende handen.
  • Zorg dat je handen goed droog zijn als je handschoenen aantrekt. Dat voorkomt huidirritatie en het is gemakkelijker om ze aan te doen.
  • Zorg ervoor dat handschoenen tijdens het dragen niet in contact komen met je gezicht of je kleding. Of met andere persoonlijke beschermingsmiddelen en materialen zoals telefoons en tablets, deurknoppen, bedgordijnen, apparatuur, toetsenborden of pennen en papier. 
  • Trek je handschoenen direct uit na de handeling waarvoor je ze hebt aangedaan en voor een schonere handeling.

Lees , met reacties van bezoekers. In deze video zie je hoe je handschoenen op de juiste manier uittrekt. 

https://www.youtube.com/watch?v=2L-EF3ekiz0

Beschermende kleding

Niet alleen via je handen, maar ook via je kleding kun je de hele dag micro-organismen met je meedragen. Bestaat de kans dat je kleding in contact komt met bloed of andere lichaamsvloeistoffen, de slijmvliezen van een cliënt of niet-intacte huid? Dan is het belangrijk om niet alleen handschoenen te dragen, maar ook beschermende kleding te gebruiken. Hetzelfde geldt als je helpt bij douchen of baden: je kleding kan dan nat worden. In de meeste gevallen biedt een halterschort voldoende bescherming. Maar als je verwacht dat ook je (onder)armen besmet raken dan doe je een schort met lange mouwen aan. Ook in isolatiesituaties kan er een indicatie voor een schort met lange mouwen zijn.

Hoe trek je deze persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste manier aan en uit? Bekijk de video voor het goede voorbeeld.

https://www.youtube.com/watch?v=-DEM-YSPaBc

Mondneusmasker

chirurgisch maskerEr bestaan twee soorten maskers: een ‘chirurgisch’ mondneusmasker en een ademhalingsbeschermingsmasker. Een chirurgisch mondneusmasker gebruik je als mond en neus in contact kunnen komen met lichaamsvocht, bij bijvoorbeeld spataccidenten. Of als de mond en neus via de handen of handschoenen in contact komen met specifieke micro-organismen die zich makkelijk kunnen nestelen in de neus of keel, zoals MRSA. Een ademhalingsbeschermingsmasker beschermt je als er kans is op overdracht van specifieke micro-organismen die zich verspreiden via druppels of aerosolen in de lucht, zoals bij influenza.

Hoe je de twee verschillende mondneusmaskers gebruikt staat duidelijk vermeld in de WIP-richtlijn Persoonlijke Beschermingsmiddelen (pdf).

Beschermende bril, hoofdbedekking en schoenen

Bij kans op spatten (in de ogen) gebruik je een beschermende bril. Dit is bijvoorbeeld nodig bij een bronchiaal toilet, handmatig voorreinigen van medische hulpmiddelen en het spoelen van een wond. Een gewone bril geeft onvoldoende bescherming. Een beschermende bril of spatbril draag je altijd in combinatie met een chirurgisch mondneusmasker. De spetters zullen namelijk niet alleen richting de ogen gaan maar ook richting de mond.

In verpleeghuizen, woonzorgcentra en voorzieningen voor kleinschalig wonen hoef je geen beschermende hoofdbedekking en overschoenen te gebruiken als het gaat om infectiepreventie of arbo-maatregelen. Wil je toch overschoenen gebruiken, bijvoorbeeld om je eigen schoenen te beschermen als je een cliënt helpt bij het douchen? Zorg dan dat de schoenhoezen goed aansluiten en dat je ze direct na de handeling weer uittrekt en weggooit.

Reageer op deze pagina

Wil je reageren op Zorg voor Beter? Lees dan eerst de spelregels door.



Reacties

Carla Kamp 22/10/2022

Ik ben op zoek naar inf over handschoen gebruik als je in contact komt met medicatie.
Bij mij weten is bij medicatie contact op je huid niet gewenst.


woonlocatie 20/1/2022

hoi.

welke handschoenen zijn geschikt voor zorg incontinentie welke handschoenen

met vriendelijke groet Jenny


Karin westmeijer 2/2/2021

Als verzorgende IG werk ik in de thuiszorg.
Nieuwe algemene regel bij ons wordt: bij een douche klant trek je de beschermende douche laarzen en schort/handschoenen aan. (Als er geen Corona is).
Nu moeten we na 1x dragen alles weggooien. Voorheen was dit 1x per maand. Persoonlijk vind ik de nieuwe maatregel overbodig en slecht voor het milieu. Als je de cliënt op toilet helpt of de dagelijkse adl bij de wasbak doe, ga je met geen overschoenen in de douche ruimte. Soms moet je even iets pakken uit de douche ruimte en doe je ook geen overschat. In een normale thuissituatie kan dit volgend mij wel. Wat is jullie mening over de douche schort en kaarsen om die na 1 x dragen we te gooien?


Geertje 25/9/2020

Verz 3IG

Goedemorgen,

Ik lees hier allemaal goede informatie over het dragen van beschermende middelen en het aan- en uitdoen van beschermende middelen, maar ik kan nergens iets vinden over de manier van afvalverwerking bij de cliënt thuis. Intramuraal is er waarschijnlijk iets geregeld waardoor dat afval op een bepaalde manier verwerkt wordt, maar bij iemand thuis, moet een cliënt en vaak ook de medewerker maar zien hoe het opgeruimd wordt. Soms is er voor het afval van beschermende middelen een vuilniszak, die vervolgens volgepropt wordt, en dat begrijp ik vanuit de cliënt, maar war natuurlijk niet volgens protocol is. In het protocol staat dat de lucht er niet uitgeperst mag worden. Dat betekent dat er na iedere keer zorg (3x per dag) een zak gebruikt moet worden die de mensen aan moeten schaffen en zelf weg moeten gooien?
Graag zou ik hier meer over lezen en terug horen.
Alvast erg bedankt!


Wendy 6/11/2019

Is het niet zo dat handschoenen op een gesloten afdeling niet voor het pakken mogen liggen ivm. veiligheid van bewoners maar afgesloten in (kleding)kast en of bijv. badkamer?


Evelien 28/10/2019

Hallo, sinds kort werk ik in de ouderenzorg. Begrijpelijk dat we vanwege hygiëne veel handschoenen gebruiken, maar ik erger me vanwege het feit dat deze allemaal gewoon bij het grof vuil komen. Zijn er geen manieren om deze apart in te zamelen en te recyclen? En de inco's? Kunnen die net als kinder luiers in een inzamelbak voor luiers? Er word op mijn locatie in ieder geval weinig tot geen afval gescheiden en dat vind ik jammer.


annet 14/2/2019

Hallo wij hebben als locatie vph PG een vraag, welke handschoenen zijn het beste beschermend bij zorg voor PG bewoners, graag zo specifiek moglijk met EN nummer


Merijn 18/4/2018

Hallo,
Ik ben recent begonnen met de opleiding tot operatie-assistent, dus wil ik me graag een beetje oriënteren wat nou precies de gewoontes zijn op de operatiekamer, zoals wegwerphandschoenen etc. Deze blog heeft daar zeker bij geholpen en heb het met veel plezier gelezen. Bedankt daarvoor!


Conny Moons 29/6/2016

Beste Monique,
Verboden is het niet wel vraagt het extra zorgvuldigheid bij uittrekken van de slofjes; handen desinfecteren na uittrekken! ook kan ik me voorstellen dat het lopen met slofjes aan minder prettig is en je voeten meer gaan zweten dan zonder slofjes aan. Zijn ovenschoenen dan wel het beste middel om je doel (je mooie schoenen mooi houden) te bereiken? zijn werkschoenen een idee.
Fijne dag!


Monique 28/6/2016

Ik werk in de gehandicapten sector, lichamelijk.
Wat leuk dat er gereageerd wordt! Ik heb nu ook mijn mailadres toegevoegd.
Als er geen indicaties zijn, wil dat dan ook zeggen dat het verboden is? Bij ons worden ze vooral gedragen ter bescherming van de schoenen van het personeel.


Conny Moons 9/6/2016

Beste Monique,
Dank voor je vraag. In de WIP-richtlijn persoonlijke beschermingsmiddelen voor de verpleeghuizen, woonzorgcentra en centra voor kleinschalig wonen (nu open voor commentaar) wordt beschreven dat er geen indicaties zijn voor het dragen van overschoenen. Hoofdstuk 10 blad 21.
In een ziekenhuis kan dit wel geïndiceerd zijn.
In welke setting ben jij werkzaam, en wat staat er in jullie protocol?
Met vriendelijke groet, werk ze,
Conny Moons


Monique 6/6/2016

Ik lees in het bovenstaande stukje iets over overschoenen. Ik heb altijd geleerd dat je deze juist niet moet dragen omdat je bij het uittrekken juist de micro-organismen kan verspreiden. Hoe zit dit?