Toon zoekbalkToon menu

Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerste lijn
Hygiëne

Handhygiëne in de zorg

Het kan niet vaak genoeg gezegd worden: handhygiëne is het allerbelangrijkste als het gaat om voorkomen van besmetting met ziektekiemen. Dit betekent je handen reinigen op de juiste manier en op de juiste momenten.

Er zijn twee manieren: wassen met water en zeep of het gebruik van handalcohol. Wassen met water en zeep is nodig bij zichtbaar vervuilde handen of plakkerig aanvoelende handen. Wanneer de handen zichtbaar schoon zijn en niet plakkerig aanvoelen kun je handalcohol gebruiken. Gebruik van handalcohol is sneller uitvoerbaar en je bent niet afhankelijk van de aanwezigheid van een wasbak water, zeep en een disposable handdoekje.

Wil je meer weten over wanneer je je handen moet wassen of desinfecteren? Lees meer op dit kennisplein over de vijf momenten van handhygiëne van de WHO en de vertaling Kamer In, Kamer Uit, Voor Schoon, Na Vies.

Op de juiste manier

Hoe was je goed je handen? Bekijk deze korte video vanuit het programma Aanpak antibioticaresistentie in verpleeghuizen.

https://vimeo.com/267547392

Handen wassen heeft alleen zin als je het op de juiste manier doet:

  • Gebruik schone materialen: vloeibare zeep (geen stuk zeep) en een wegwerphanddoekje of een stukje keukenpapier in plaats van een al gebruikte stoffen handdoek.
  • Neem voldoende zeep.
  • Neem de tijd: was je handen minimaal 10 seconden.
  • Was je handen op de juiste manier (zie afbeelding) en vergeet dus vingertoppen, duimen, ruimte tussen je vingers en je polsen niet.
  • Spoel je handen af met flink stromend water.
  • Droog ze goed af met een wegwerphanddoekje of een schoon stuk keukenrol.
  • Raak de kraan niet aan met je handen als je je handen gewassen hebt, anders besmet je je handen weer met de micro-organismen die je bij het opendraaien op de kraan hebt achtergelaten. Gebruik de elleboogbediening of een wegwerphanddoekje om de kraan te sluiten.

handen wassen zorg

Handen desinfecteren

Ook voor het desinfecteren van de handen op de juiste manier is een video gemaakt:

https://vimeo.com/267547100

Desinfecteer je handen op de juiste manier:

  • Gebruik handalcohol die aan de eisen voldoet en voor het gebruik geregistreerd is bij het CTGB.
  • Neem voldoende handalcohol: breng minimaal 3 ml aan op je droge handen.
  • Neem de tijd: wrijf je handen tot ze droog zijn.
  • Wrijf je handen met handalcohol in op de juiste manier (zie afbeelding bij handen wassen) en vergeet vingertoppen, duimen, ruimte tussen je vingers en je polsen niet.

Er zijn een paar situaties waarin handalcohol niet gebruikt kan worden:

  • Als je handen zichtbaar verontreinigd zijn of plakkerig aanvoelen.
  • Bij Clostridium difficile (bacterie die in de darm voorkomt). Dit micro-organisme is ongevoelig voor alcohol.
De desinfecterende werking van handalcohol wordt door de aanwezigheid van vervuiling onwerkzaam gemaakt.

Reageer op deze pagina

Wil je reageren op Zorg voor Beter? Lees dan eerst de spelregels door.



Reacties

chantal dijkslag 19/11/2021

heel leuk erg veel aan gehad.


Anneke 31/5/2021

ik wil reageren op deze zin: Zo is het in de thuiszorg soms lastig om cliënten te bewegen altijd een schone handdoek en een zeepdispenser ter beschikking te stellen. Een flesje handalcohol in je tas zorgt ervoor dat je altijd je handen goed kunt REINIGEN.
Handen reinigen doe je niet met alcohol. Dat is desinfecteren.


Marc 7/11/2020

M.b.t. het gebruik van handalcohol, zijn jullie er van op de hoogte dat ethanol (ofwel alcohol) al jaren op de lijst van SZW https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2020-30592.html staat alszijnde carcinogeen. Aangezien alcohol heel snel door de huid gaat en daarmee direct in het lichaam komt geeft dit toch wel enige reden tot zorg bij veelvuldig gebruik.


Lidy de Zwaan 14/10/2020

Moet nu in coronatijd de minimale tijd voor het wassen van de handen niet omhoog naar minstens 20 seconden?


Monica Savelkoul 16/3/2020

Ik wil reageren m.b.t. waterverspilling.
Tijdens de instructie van handen wassen, blijft de hele tijd de kraan lopen. Als we dat met z'n allen gaan opvolgen wordt er enorm veel verspild deze periode.
Dit kan heel simpel zonder deze waterverspilling!


Astrid 6/10/2019

als iemand een oogontsteking de heeft aan beide ogen en heel gevoelige ogen heeft mag je dan als thuiszorg wel of niet handgel gebruik als desinfectans


Charlotte Michels 28/8/2019

Beste
Bij Clostridium is het belangrijk goed te reinigen en zelf handschoenen en een wegwerpschort schort te dragen.


L.Y. Schenkers 26/8/2019

welke maatregel moet je in de thuissituatie nemen bij iemand met clostridium ?


Shima 30/11/2018

Hallo,
Hoe vaak is een klinische les over handhygiëne per jaar/jaren noodzakelijk? Is daar een regel voor?


Charlotte Michels deskundige infectiepreventie 29/5/2018

Beste Michelle
Hiervoor zou je de site van het CTGB moeten raadplegen. Niet alle handalcohol werkt ook tegen virussen. www.ctgb.nl is de website van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden. Door op Toelatingenbank te klikken kun je zoeken op informatie over toegelaten middelen. Bij ‘Actuele gebruiksvoorschriften’ klik je vervolgens op download. Je leest dan bijvoorbeeld voor welke toepassingen het middel is geregistreerd, dus mag de fabrikant zeggen waartegen en hoe snel deze handalcohol het werk doet of niet. Ook lees je de gebruiksaanwijzing, bijvoorbeeld dat je droge handen dertig seconden met het middel moet insmeren.


Michelle van 't Wout 23/5/2018

Goedemiddag,
Wij zijn als organisatie op zoek naar een goede handenalcohol, waar elke medewerker stichtingbreed mee kan gaan werken.
Is er een lijst met goedgekeurde huidvriendelijke handalcohol beschikbaar?
Ik hoor het graag van jullie.

Met vriendelijke groet,
Michelle van 't Wout
Kwaliteitsverpleegkundige


Lili 5/3/2018

Ik ben leerling-verzorgende ig en moet een verbeterplan maken over handhygiëne voor zorgvragers, maar ik kan heel weinig vinden op internet. Wie kan mijn helpen?


Netty Pouw 24/5/2017

Zit aan het einde van me opleiding IG, en wil een verbeterplan handhygiëne maken, is idd niet zoveel over te vinden op het internet.
Zie dat er al een aantal voor me waren met dit onderwerp.
Hoop dat er iemand is met tips, alvast bedankt.


Annemieke Hoogland 22/3/2017

Dag Jolanda,
Hygiëne rondom smartphones is zeker een belangrijk punt.
Begin februari hebben we op Zorg voor Beter onderstaand artikeltje met drie tips en een poll geplaatst.
https://www.zorgvoorbeter.nl/hygiene/smartphone-tablet-schoonmaken
Op basis van deze poll zijn we bezig met een vervolgartikel (want in de meeste organisaties is gebruik van een smartphone verplicht, maar er zijn geen richtlijnen binnen organisaties en er wordt binnen teams ook weinig over gesproken). Nog even geduld dus... Houd Zorg voor Beter vooral in de gaten of abonneer je op onze nieuwsbrief.
Hartelijke groet,
Annemieke
Zorg voor Beter


Jolanda 14/3/2017

Hallo,
ik zie in het thema hygiëne, niets staan over, hygiëne of maatregels tegen besmetting via werk gsm of chomebook staan.
Zijn hier richtlijnen voor ?
verder zie ik vaak dat er verbeterplannen worden gemaakt, maar zijn hier powerpoints van of andere tips of ideeën


Charlotte Michels 3/11/2016

Beste Monica,
Leuk dat je voor handhygiene voor zorgvragers hebt gekozen. Dit is wel een redelijk hot item, maar helaas niet zo zeer in de media. Patiënten en cliënten veroorzaken natuurlijk ook verspreiding van micro-organismen en zouden daar handhygiene voor toe moeten passen. Dit gebeurt echter in vele gevallen niet. Een aantal situaties en doelgroepen is ook moeizaam te bewerkstelligen, want hoe leer je een cliënt met dementie wanneer en hoe handhygiëne uitgevoerd moet worden?? Het probleem blijft hierdoor wel bestaan en de oplossingen zijn nog niet gevonden. Qua literatuur heb ik niet zo veel voor je. Hierbij zul je vooral van gezond verstand en logisch beredeneren gebruik moeten maken. Als je meer informatie wilt, kun je beter telefonisch even contact opnemen met me, dan kan ik mogelijk je vragen beantwoorden. Ik wens je veel succes.
Charlotte Michels-Breukers
Deskundige infectiepreventie
+31(0)6-42274225 |
info@careb4.nl | www.careb4.nl


Monica 1/11/2016

Voor mijn verbeterplan van het einde van mijn studie heb ik gekozen handhygiëne bij zorgvragers. Ik heb het hele internet afgespeurd maar over de handhygiëne van zorgvragers is bijna niets te vinden terwijl dit ook heel noodzakelijk is en er zeker ook verbeterpunten zijn. Denk maar aan poep onder nagels., eten neuspeuteren
Wie heeft er voor mij tips waar ik meer informatie kan vinden.


Esther 7/10/2016

Bij het instructieplaatje worden helaas de polsen vergeten. Dit moet nog tussen het 7de en 8ste plaatje in.


Noortje Blijleven 14/4/2016

Voor mijn verbeterplan van het einde van mijn studie heb ik gekozen handhygiëne bij zorgvragers. Ik heb het hele internet afgespeurd maar over de handhygiëne van zorgvragers is bijna niets te vinden terwijl dit ook heel noodzakelijk is en er zeker ook verbeterpunten zijn. Denk maar aan poep onder nagels.
Wie heeft er voor mij tips waar ik meer informatie kan vinden. Ik zit nu op een dood spoor en ben geneigd een ander verbeterplan te kiezen.


Bram Hengeveld 7/12/2015

Hoi R. Valckx,
Er zijn kleine flesjes handdesinfectans te verkrijgen die voldoen aan de geldende normen. Stop je zo in een (broek)zak. Heel handig voor de dag te halen, ook tijdens het verzorgen van bewoners.
Handen wassen zoveel mogelijk beperken: duurt langer, minder effectief (behalve in genoemde gevallen, Noro hoort hier ook bij) en veel schadelijker voor je huid dan goede desinfectans (hier zit een terugvetter in).
Wat bedoel je met 'doe je niet op de kamer bij de bewoner?' Als je handschoenen hebt uitgetrokken bijv. moet je je handen alweer desinfecteren. Oogdruppel toedienen? Handen van te voren desinfecteren en daarna liefst ook, zeker bij conjunctivitis. Etc.


Conny Moons 2/12/2015

Ja, deze site richt zich op verpleging, verzorging en zorg thuis. Zowel onder het kopje Praktijk als onder Verbeteren vind je informatie en tips voor hygiëne ook in jouw setting.
Veel succes en werkplezier,


R. Valckx 2/12/2015

Hebben jullie ook adviezen, aanbevelingen t.a.v. kleinschalig wonen? Nu wordt er uit gegaan van een'thuissituatie'. Handen wassen doe je in de keuken, niet op de kamer bij de client. Dus ook geen zeep, desinfectans of (papieren)handdoekjes.


Conny Moons 20/10/2015

Dag Mady,
Dank voor je reactie en dat je deze site gebruikt.
veel (hygiënisch) werkplezier gewenst,
Conny


Mady Heemskerk 12/10/2015

Het is belangrijk om telefoons, toetsenborden en sleutels die door Verzorgenden tijdens het werk worden gebruikt na elk gebruik te reinigen met alcohol of alcoholdoekjes. Deze zijn een grote bron van besmetting.