Om familieparticipatie te verbeteren zijn er verschillende hulpmiddelen en materialen.
Ga direct naar:
Vooroordelen of misvattingen staan de participatie van familie in de zorg nogal eens in de weg. Om enkele misvattingen te leren doorzien, en er misschien zelfs om te lachen, heeft Vilans een toneelvoorstelling gemaakt: 'Familiefabels'. In de voorstelling worden een aantal misvattingen op een rij gezet en ontzenuwd, bijvoorbeeld over lastige familieleden. Yvonne de Jong, toneelspeelster en medewerker van Vilans, kruipt in de huid van familietypetjes. 
De voorstelling is voor zorgorganisatie die al bezig zijn of aan de slag willen gaan met familieparticipatie. De voorstelling blijkt voor zowel management, (zorg)medewerkers en onderwijsinstellingen geschikt. Het is een unieke gelegenheid om familieparticipatie op een interactieve, snelle en leuke wijze te agenderen voor álle medewerkers in uw organisatie. De voorstelling duurt met introductie en nagesprek ongeveer 2 uur. In de afgelopen 3 jaar (2013-2015) is de voorstelling 90 keer opgevoerd. Lees ook de positieve ervaringen van Zorgfederatie Oldenzaal (pdf)
Voorstelling op locatie
Vilans kan deze voorstelling opvoeren op locatie bij een zorginstelling. Voor meer informatie: neem contact op met Yvonne de Jong van Vilans, y.dejong@vilans.nl of (030) 789 24 02.
Terug naar boven 
Wat is goede zorg voor bewoners? Wat moeten woonzorgcentra doen? In dit handzame boekje staat een visie op goede verpleeghuiszorg. Met de bijbehorende checklist kunnen medewerkers met bewoners en familie in gesprek gaan over het verbeteren van de kwaliteit.
De publicatie is voortgekomen naar aan leiding van nieuwsberichten en rapporten van de inspectie dat de kwaliteit van verpleeghuiszorg verbeterd moet worden. Met dit boekje kunnen teams binnen de 24-uurs zorg zelf aan de slag.
Download Checklist goede verpleeghuiszorg (pdf)
Terug naar boven
In dit werkboek zijn de ervaringen en instrumenten gebundeld van 80 zorgorganisaties die in het project In voor Mantelzorg (2014-2015) werkten aan een betere samenwerking met mantelzorgers. Met filmpjes, tips en voorbeelden. Het werkboek is opgebouwd rondom 12 thema’s:
- Hoe krijg je iedereen mee?
- Goed in gesprek: over contact en heldere afspraken.
- Grenzen verkennen: wettelijke en juridische mogelijkheden én persoonlijke grenzen.
- SOFA-model: de verschillende rollen die mantelzorgers vervullen en de werkzaamheden van medewerkers die daarbij passen.
- Zorgleefplan.
- Groepsbijeenkomsten om de betrokkenheid te vergroten.
- Oog voor het sociale netwerk.
- Digitaal communiceren met online platforms.
- Samenwerking afronden, wanneer een cliënt vertrekt of overlijdt.
- Visie en beleid.
- Leeractiviteiten (trainings- en werkvormen).
- Aan de slag met het project.
Download digitaal werkboek: 'Verder in samenwerking' (pdf)
Terug naar boven
De toolkit familieparticipatie helpt zorgorganisaties die de betrokkenheid en actieve deelname van familie willen faciliteren en stimuleren. De gratis toolkit is hier in verschillende hoofdstukken te downloaden:
- Overzicht en inhoud (pdf), het startdocument voordat je aan de slag gaat.
- Visie (pdf), opvattingen over familieparticipatie en verschillende manieren om familieleden meer te betrekken.
- Beleid en organisatie (pdf), concrete afspraken en de inrichting van de organisatie op basis van taken en competenties zodat familieparticipatie succesvol kan verlopen.
- Communicatie (pdf) praktische tips en voorbeelden om op diverse manieren te communiceren met familieleden, waaronder ook digitale communicatie.
- Werkwijze (pdf) aanpak en instrumenten om de familie te betrekken, bij binnenkomst van een cliënt, tijdens diens verblijf en bij de afsluiting vanwege afscheid of vertrek.
- Cultuur (pdf), trainingen en andere manieren om te komen tot een cultuurverandering richting meer openheid voor familieparticipatie.
Terug naar boven
In deze handreiking voor verpleeghuis maatschappelijk werkers staan praktische tips voor het verbeteren van de informatievoorziening aan familieleden van (toekomstige) bewoners van intramurale woon- & zorgdiensten. Hiermee kun je medewerkers en management helpen om het verpleeghuis 'familie minded' te maken. In de verkorte handreiking vind je twaalf toppers die vergezeld gaan van tips en citaten van bewoners en hun familie. Deze uitgave is uitgegeven door Vilans in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers/NVMW.
Terug naar boven
Om te achterhalen welke verbeteringen nodig zijn om het samenspel tussen familie en medewerkers te optimaliseren, is door het Expertisecentrum Mantelzorg, een samenwerkingsverband tussen Vilans en MOVISIE de Samenspelscan ontwikkeld. De scan bevat vragen die door alle betrokken partijen in te vullen zijn. Op die manier laat de scan snel zien wie wat goed vindt gaan rondom familieparticipatie en waar verbeterpunten nodig zijn. Er zijn speciale versies voor de thuiszorg en voor de verblijfszorg. Zie verder de pagina Samenspelscan familieparticipatie
Terug naar boven
Aandacht voor de relaties van cliënten verbetert de kwaliteit van zorg en ondersteuning. Het verlegt de focus van ziekte of gebrek, en de technische behandeling ervan, naar de mens en zijn omgeving. Netwerkgericht werken kan op vele manieren. De (digitale) publicatie 'Aan de slag met sociale netwerken' van Vilans, ActiZ en Movisie helpt je op weg en maakt je wegwijs in de 44 meest bekende instrumenten en methoden. Download de digitale publicatie Aan de slag met sociale netwerken (pdf)
Terug naar boven
Het Gespreksmodel mantelzorgondersteuning van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) is een hulpmiddel om in gesprek te gaan met een mantelzorger, meteen al vanaf het kennismakingsgesprek. Onderdeel is een vragenlijst waarmee je de belasting van de mantelzorger zowel subjectief als objectief in beeld brengt. Dit gespreksmodel is één van de goede voorbeelden van hulpmiddelen in de palliatieve zorg.
Terug naar boven
In 'Mijn moeder lag om 11.00 uur nog in bed', beschrijft Huub Buijssen voorbeelden uit de zorgpraktijk en geeft hij advies over hoe je het beste kunt reageren op kritiek van familieleden. Hij biedt negen strategieën aan om het contact met de familieleden soepeler te laten verlopen. Het boek is geschreven voor verpleegkundigen, verzorgenden en andere zorgverleners in de ouderenzorg.
'Mijn moeder lag om 11.00 uur nog in bed Omgaan met kritiek van familie, negen effectieve strategieën', H. Buijssen, Bohn, Stafleu van Loghum 2009.
Terug naar boven
De 'MantelScan' is een instrument voor professionals om samen met zorgvragers en mantelzorgers een zorgnetwerk in kaart te brengen, waarbij aandacht is voor de kracht en risico’s van dat netwerk. De scan biedt visuele hulpmiddelen die helpen bij het structureren van alle informatie over een netwerk. Informatie over het netwerk is belangrijk, omdat zorgen vaak verder reiken dan slechts het contact tussen één zorgvrager en één mantelzorger. In de bijbehorende handreiking worden stapsgewijs alle onderdelen van de 'MantelScan' toegelicht.
Terug naar boven