Lerend vermogen bij dementie
Mensen met dementie kunnen nog dingen aan- en afleren. Dit geldt zowel voor mensen met beginnende dementie, als mensen met meer gevorderde dementie. Dit zogenaamde lerende vermogen wordt steeds meer toegepast in de zorg. Het blijkt dat mensen met dementie hierdoor vaardigheden die zij zijn verleerd, opnieuw kunnen aanleren. Het is zelfs mogelijk om nieuwe vaardigheden aan te leren, bijvoorbeeld leren omgaan met technologieën zoals de iPad.
Bij mensen met dementie zie je vaak dat ze met het verergeren van de aandoening steeds minder dingen ondernemen en doen. En dat terwijl deze activiteiten vaak een positief effect hebben, zowel lichamelijk als geestelijk. Het blijven aanspreken van het lerend vermogen kan daarbij helpen. Onderstaande video laat dat zien.
Lerend vermogen is geen doel op zich, je past het toe om activiteiten die voor mensen met dementie van betekenis zijn, te stimuleren. Dit vraagt een persoonsgerichte aanpak. Wanneer je aan de slag gaat met lerend vermogen is het belangrijk om een positieve sfeer te creëren en aan te sluiten bij de wensen en behoeftes van de persoon.
Er zijn drie soorten typen van leervormen bij mensen met dementie.
- Operant leren
- Emotieleren
- Associatieleren
Operant leren
Operant leren is de meest voorkomende vorm van leren. Deze manier van leren gebruiken wij vaak in ons dagelijks leven. Goed gedrag wordt beloond en negatief gedrag afgestraft. Hierdoor zul je vaker goed of positief gedrag vertonen.
Mevrouw Ans Rugtes leerde operant. Met een iPad leerde zij foto’s maken en die foto’s helpen haar om dingen beter te vertellen.
Emotieleren
Gebeurtenissen die met emotie gepaard gaan, onthoud je het beste. Dit geldt voor mensen zonder én voor mensen met dementie. Van dit gegeven kun je gebruik maken om iets te onthouden. Door een specifieke situatie aan een emotie te koppelen, krijgt het een hele andere emotionele lading.
In onderstaande video zie je dat mevrouw Van Dijk graag een blokje omgaat, maar dat ze dit niet zonder haar rollator kan. Alleen die rollator vergat ze telkens. Binnen WoonZorgcentra Haaglanden hebben ze met behulp van emotieleren een oplossing bedacht.
Associatieleren
Een andere vorm van leren is het associatieleren. Hierbij worden ouden associaties gekoppeld aan nieuwe situaties. Het is hierbij belangrijk om gebruik te maken van alle zintuigen. Positieve associaties, zoals favoriete muziek of een geur die samen hangt met een mooie herinnering, kunnen goed ingezet worden bij het leren. Associatieleren wordt ook wel klassiek conditioneren genoemd. In de video vind je meer uitleg rondom associatieleren.
Belangrijke aandachtspunten bij het leren
Voor het succesvol (opnieuw) aanleren van vaardigheden zijn onderstaande voorwaarden van belang. Een ergotherapeut kan daarnaast ook helpen bij het begeleiden van (opnieuw) aanleren van vaardigheden of het aanspreken van het lerend vermogen.
- Observeer goed; een associatie of emotie moet wel passen bij de belevingswereld van de persoon met dementie.
- Sluit aan op de wensen en behoeftes; houd het leuk, motiveer, dwing niet en bewaak de goede sfeer.
- Houd rekening met de beperkingen; mensen met dementie kunnen niet altijd goed aangeven of iets pijn doet of dat ze moe zijn.
- Wees consequent, maar corrigeer niet.
Bronnen
Tips over leren bij dementie
Praktijkvoorbeelden van leren bij dementie
Deel deze pagina via:
