Zorgtechnologie is technologie die je kunt gebruiken bij de zorg en ondersteuning van mensen met een zorgbehoefte. Digitale zorg is een vorm van zorgtechnologie. Hierbij worden technologieën uit de ICT, de informatietechnologie en de communicatietechnologie gebruikt in de zorg. Dit betekent dat de zorgtechnologieën verbonden zijn met internet en met een app of andere software werken.
Digitale zorg
Laatst bijgewerkt op: 31-03-2025
De ouderenzorg heeft de hulp van technologie hard nodig. Nu en in de toekomst. In dit thema lees je we welke zorgtechnologieën er zijn en waarvoor je deze inzet.
Technologie speelt een steeds grotere rol in ons dagelijks leven. We kunnen ons leven niet meer voorstellen zonder mobiele telefoon. Ook in de zorg is technologie niet meer weg te denken. We zetten steeds vaker zorgtechnologieën in om het werk lichter te maken, om tijd te besparen of om ervoor te zorgen dat cliënten meer dingen (weer) zelf kunnen doen. Digitale zorg ondersteunt zowel zorgprofessionals als cliënten en draagt zo bij aan kwaliteit van zorg en kwaliteit van leven.
Denk bijvoorbeeld aan de glimlach die je op een gezicht ziet als iemand een robotknuffel streelt, of een sociale robot die mensen met dementie helpt met hun dagstructuur, of een medicijndispenser, die hen helpt op het juiste moment de juiste medicijnen in te nemen.
Wat is digitale zorg?
Bij digitale zorg gaat het om 'slimme' zorgtechnologie, die verbonden is met internet en werkt met een app of andere software. Neem 'medicijndispensing met check op afstand'. Deze technologie is verbonden met het internet: de cliënt moet de uitname van de medicatie bevestigen door op een knop te drukken. Doet hij dit niet, gaat via internet een melding naar de thuiszorg of mantelzorger. Een computerprogramma zorgt ervoor dat op het juiste moment de medicatie vrijgegeven wordt. En de zorgprofessional kan zo via een app het medicijngebruik monitoren.
Waarvoor kun je zorgtechnologieën inzetten?
Zorgtechnologie is in te delen in 4 typen. Deze indeling geeft aan waar de technologie bij helpt:
- Technologie die ondersteunt bij het zorgproces, zodat de werkdruk vermindert.
- Technologie die ondersteunt bij verantwoord langer thuis blijven wonen.
- Belevingsgerichte technologieën, ter vermaak of stimulering van beweging.
- Technologie gericht op thuiswonenden met dementie (overlapt met type 1 tot en met 3)
Lees meer over digitale zorg voor thuiswonende mensen met dementie
Vragen uit de praktijk:
Er is veel mogelijk met digitale zorg in de dementiezorg. Maar dit roept tegelijk veel vragen op. Welke nieuwe technologieën kun je gebruiken bij cliënten thuis? Wat is er met digitale zorg mogelijk voor mensen met vergevorderde dementie? En welke vormen van domotica zouden standaard aanwezig moeten zijn in de thuissituatie van ouderen? Lees meer over de mogelijkheden van digitale zorg in de dementiezorg.
Zorgdomotica zijn sensoren in een verpleeghuis of in een zelfstandig appartement. Deze sensoren zitten verspreid door een kamer of appartement. Als er beweging is, merken de sensoren dat. Vaak zit er bijvoorbeeld een speciale bedsensor onder de matras. Alle sensoren zijn met elkaar verbonden via een netwerk. Een computerprogramma bekijkt voortdurend de gegevens van de sensoren.
Er zijn 2 vormen van domotica in de zorg: zorgdomotica voor in verpleeghuizen en leefpatroonmonitoring.
- Bij zorgdomotica in verpleeghuizen moet je vooral denken aan groepswoningen met een gedeelde woonkamer voor 8 tot 12 mensen met (gevorderde) dementie. Via de domotica is er bewaking of toezicht. Bijvoorbeeld als cliënten 's nachts uit bed komen, de kamer verlaten, te lang in de badkamer blijven of bij een mogelijke noodsituatie. Ook kunnen de domotica volgen hoe een cliënt leeft. Maar het systeem herkent niet zelf belangrijke veranderingen in het dagelijks leefpatroon. Je kunt deze vorm niet gebruiken bij Volledig Pakket Thuis (VPT) of Modulair Pakket Thuis (MPT) voor mensen met (gevorderde) dementie die zelfstandig blijven wonen. De andere vorm van zorgdomotica past beter bij die doelgroep.
- Leefpatroonmonitoring (ook leefstijlmonitoring genoemd) wordt gebruikt voor mensen met (gevorderde) dementie die zelfstandig alleen wonen. Deze vorm van domotica is vooral nuttig bij een VPT of MPT. Bij leefpatroonmonitoring leert het systeem een aantal weken lang hoe een cliënt iedere dag leeft. Zijn er daarna veranderingen in dat leefpatroon? Dan ziet het systeem dit en geeft dat door aan de zorgmedewerkers. Het leefpatroon kan actief gevolgd worden.
Digitale zorg biedt veel voordelen, maar er is ook een aantal dingen om rekening mee te houden:
- Het kan in het begin veel tijd en personeelsinzet kosten om digitale zorg te gebruiken in het zorgproces. Dit verschilt per soort digitale zorg. Vooral de soorten waarbij je ook anders moet werken, kosten meer moeite. Denk dan aan persoonsgerichte zorg op basis van data. De zorgmomenten zijn daarbij vaker flexibel dan vast gepland zoals normaal. Zorgmedewerkers komen dan in actie wanneer de gegevens laten zien dat een cliënt zorg nodig heeft. Dit is heel anders werken dan de medewerkers gewend zijn. Daardoor kost de verandering in werken vaak meer moeite.
- In de thuiszorg en wijkverpleging zit de financiering van digitale zorg ingewikkeld in elkaar.
- Je hebt voor digitale zorg niet altijd de keuze uit verschillende leveranciers. Voor sommige typen digitale zorg is namelijk één leverancier marktleider in Nederland, met weinig of helemaal geen concurrentie.
Digitale zorg biedt verschillende voordelen, voor de zorgmedewerkers en de cliënten:
- Digitale zorg kan de werkdruk in de zorg verlichten. Zo kan iedere zorgmedewerker meer cliënten helpen. Dit is belangrijk, want steeds meer mensen hebben zorg nodig en er zijn niet genoeg zorgmedewerkers. Ook kunnen zorgmedewerkers hun cliënten meer tijd en aandacht geven. En dat leidt uiteindelijk tot meer werkplezier in de zorg.
- Digitale zorg helpt om het welzijn en comfort van cliënten te verbeteren. Ook leidt het tot een hogere kwaliteit van de zorg.
- Digitale zorg geeft ouderen die zelfstandig thuis wonen een gevoel van veiligheid. Zo kunnen zij bijvoorbeeld opname in een zorginstelling langer uitstellen. Dit is vooral zo bij mensen met (gevorderde) dementie.
- Digitale zorg helpt ouderen met gevorderde dementie thuis te wonen met het Volledig Pakket Thuis (VPT) en het Modulair Pakket Thuis (MPT). Het VPT en MPT zijn vormen van verpleegzorg aan huis voor ouderen met een indicatie voor intramurale opname. Deze ouderen moeten dus eigenlijk opgenomen worden in een zorginstelling. Maar speciale digitale zorg maakt thuis wonen met VPT en het MPT op een veilige manier mogelijk.
Er is niet een standaard manier om te beoordelen of een technologie goed werkt voor een cliënt. Het verschilt per cliënt en per situatie. In het overzicht van technologieën bij dementie zie je per technologie voor wie en voor welke fase die goed werkt. Ook is er de Hulpmiddelenwijzer van Vilans. Die website geeft betrouwbare informatie over hulpmiddelen bij dagelijkse activiteiten.
Bij vormen van digitale zorg met bewaking of toezicht geldt de Wet zorg en dwang (Wzd). Denk dan aan dingen als camera’s met beeldinterpretatie, maar ook bijvoorbeeld een bedsensor onder de matras.
Daarnaast kan de Europese regelgeving Medical Device Regulation (MDR) gelden. Het kan zijn dat een product binnen de MDR in een hogere risicoklasse met certificering valt. Dit is zo als medisch personeel bepaalde data uit de digitale zorgtechnologie gebruikt. Een specialist ouderengeneeskunde (SOG) kan de data bijvoorbeeld gebruiken voor een diagnose.
