Letterlijk betekent zelfredzaamheid: jezelf kunnen redden. Zelfredzaamheid is het vermogen van mensen om zichzelf te redden op alle levensterreinen met zo min mogelijk professionele ondersteuning en zorg. Door behoud en/of versterking van zelfredzaamheid kan zorg of intensivering van zorg worden voorkomen of uitgesteld.
Bij zelfredzaamheid kan een onderscheid gemaakt worden in:
- De ‘grote’ zelfredzaamheid: de eigen regie over gezondheid en ziekte. Centraal staat wat heeft iemand nodig om zo gelukkig mogelijk te zijn?
- De ‘kleine’ zelfredzaamheid: het kunnen uitvoeren van praktische handelingen om zelfstandig te kunnen functioneren.
Bij zelfredzaamheid gaat het om de volgende levensterreinen:
- Dagbesteding (vrije tijd, zinvolle activiteiten).
- Lichamelijk, psychisch en cognitief functioneren.
- Sociaal netwerk.
- Woonsituatie.
- Huishouden.
- Algemene dagelijkse levensverrichtingen.
- Mobiliteit.
- Financiën.
Samenredzaamheid
Zelfredzaamheid gaat ook om het vermogen van mensen om zich zoveel mogelijk te redden met behulp van vrienden, buren, familie en vrijwilligers. Dit noemen we ‘samenredzaamheid’. Zie folder Vakbekwaam mensenwerk: anders werken in de langdurige zorg (pdf) van ActiZ.
Waarom is werken aan zelfredzaamheid belangrijk?
Waarom is het voor een zorgmedewerker belangrijk om te werken aan zelfredzaamheid?
Doe het voor jezelf
Het thema zelfredzaamheid vraagt van elke zorgverlener specifieke aandacht. Zelfredzaamheid is een belangrijk onderdeel van het nieuwe beroepsprofiel en expertisegebied van de wijkverpleegkundige. Lees meer over de nieuwe beroepsprofielen onder Onderwijs.
Doe het voor de cliënten
De meeste cliënten willen onafhankelijk van anderen zijn, zelfstandig blijven wonen en zelf de regie over hun leven houden. Dit is een belangrijke reden om cliënten te ondersteunen bij het zo zelfredzaam mogelijk blijven.
Doe het voor de samenleving
We moeten met minder mensen en geld meer cliënten helpen:
- Het aantal zelfstandig wonende, kwetsbare oudere mensen en chronisch zieken neemt de komende jaren toe.
- Vanaf 2015 is er 25% minder geld voor persoonlijke verzorging en begeleiding en 40% minder voor huishoudelijke hulp. Veel gemeenten bezuinigen op welzijnswerk.
- Er komt waarschijnlijk een tekort aan arbeidskrachten in de zorg, hoewel dit per regio verschilt. Om deze reden nemen steeds meer zorgkantoren het werken aan zelfredzaamheid op in het inkoopbeleid. Gemeenten zullen dat straks ook doen.