Hulpmiddelen voor ouderen

Voor bijna alles in de zorg zijn er hulpmiddelen beschikbaar, van stoelliften tot aan wandelstokken. Voor elke handeling of ongemak is er wel iets uitgevonden om het leven gemakkelijker te maken. Hulpmiddelen op het gebied van intimiteit en seksualiteit worden vaak met schroom bekeken.

Hulpmiddelenwijzer

Vilans heeft in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) de hulpmiddelenwijzer ontwikkeld. Op deze website is een brede selectie aan hulpmiddelen te vinden waaronder hulpmiddelen voor seksualiteit. Naar de Hulpmiddelenwijzer.

Het duobed van Alrijne Zorggroep

Dicht tegen elkaar aan kruipen of in elkaars armen slapen wanneer je partner in het verpleeghuis woont. In veel instellingen wordt er een ziekenhuisbed tegen het bed van de bewoner geplaatst. Vaak is dat geen fijne oplossing, vanwege een hoogteverschil of spleet tussen de bedden. Het personeel van verpleeghuis Oudshoorn van zorgorganisatie Alrijne Zorggroep in Alphen aan den Rij, ontwikkelden samen met de technische dienst en een matrassenleverancier een duobed, een bed dat je vastklikt aan het ziekenhuisbed van de bewoner, zonder kier of hoogteverschil.

Actualiteitenprogramma 1Vandaag maakte een reportage over het duobed (24 oktober 2017).

Het matrastussenstuk van TriviumMeulenbeltZorg

Binnen TriviumMeulenbeltZorg in Almelo/Hengelo biedt de partner van een cliënt de mogelijkheid om te blijven slapen. Er wordt dan, indien mogelijk, een bed op de slaapkamer bijgeplaatst. Daarnaast worden ook echtparen op de diverse locaties van deze instelling opgenomen.

Wanneer er twee hoog/laagbedden naast elkaar geplaatst worden zit er een diep gat tussen de twee  matrassen. Een tweepersoons hoog/laagbed of een vast aangesloten bed levert problemen op wanneer één van de twee mensen hulp nodig heeft van een verzorgende. Hierop is door deze instelling samen met de leverancier van hun dekbedden, een matrastussenstuk ontworpen met een afwasbare hoes en een passend hoeslaken. Het materiaal van de matras is gemaakt van materiaal wat bij druk niet alsnog in elkaar zakt. Men kan vrij uit van de ene matras naar de andere worden gerold.

Wanneer cliënten bij TMZ opgenomen worden, krijgen zij een folder (pdf) uitgereikt waarin uitgelegd wordt dat TMZ belang hecht aan ruimte en openheid op het gebied van intimiteit en seksualiteit en met cliënt zal kijken waar hun behoefte liggen en hoe hiermee om te gaan.

Sekszorg

Voor ouderen (met en zonder dementie) die behoefte hebben aan intimiteit op maat, is er de mogelijkheid van sekszorg. Dit is een vorm van hulpverlening waar een speciale seksverzorgende intimiteit op maat biedt. Denk hierbij aan knuffelen, strelen, masseren, samen douchen of seksuele handelingen. Deze seksverzorgenden zijn ervaren in het omgaan met dementie, weten om te gaan met lichamelijke beperkingen en hebben de seksuele gezondheid van de cliënt voor ogen. Het is een transparante vorm van zorg dat via een bemiddelingsbureau gaat. Er zijn meerdere organisaties die dit aanbieden, zoals Flekszorg en Snoezelzorg. 

Het is goed om afspraken te maken met de sekszorgorganisatie over de verwachtingen. Ligt hij of zij klaar met of zonder pyjama? Wat heeft de seksverzorgende nodig aan handdoeken, washandjes of celstof matjes? Wordt de cliënt voor of na de tijd gewassen en wie doet dat? Stem ook af binnen het team wie hierin bij zichzelf grenzen ervaart en hoe dit in teamverband opgelost kan worden.

Positieve invloed sekszorg

Het regelmatig bezoek krijgen van een seksverzorgende kan een positieve invloed hebben op de mentale gezondheid van een cliënt. Het kan een gevoel van eenzaamheid en huidhonger verminderen en kan seksueel grensoverschrijdend gedrag richting zorgverleners wegnemen. Cliënten die aangeven behoefte te hebben aan warmte en aanraking kun je aanbieden om eens ‘snoezelzorg’ te proberen. Cliënten kunnen hierbij precies aangeven wat ze wel en niet wensen.

Belevingsgerichte ondersteuning

Technologie wordt steeds vaker ingezet bij seksuele behoeften. Een voorbeeld van deze trend is de digitale ‘Sensualiteit Interventie’, die zorgondersteuner Qwiek ontwikkelde. Dat is een audiovisuele projector voor ouderen in zorghuizen. Daarmee kunnen bewoners ongeacht hun beperking een eigen beeldavontuur beleven.

Na de eerste module met natuurbeelden is het aanbod uitgebreid; van boswandelingen, fietstochten en huisdieren tot de Keukenhof, de Nachtwacht en André Rieu. Nu is er dus ook een sensualiteitsmodule. Bij de ontwikkeling waren onder meer een psycholoog en seksuoloog betrokken. In het pakket zitten modules met erotische content, een handboek en instructie voor zorgspecialist, zorgverleners en familie om deze interventie waardig en gericht in te zetten.

Andere technologische hulpmiddelen

Ook op andere manieren is technologie bruikbaar om aan de behoefte aan intimiteit en seksualiteit van ouderen tegemoet te komen. Al deze interventies moeten gezien worden als aanvullend, en kunnen natuurlijk nooit het echte contact vervangen, maar kunnen wel helpen in de ondersteuning. Denk eens aan een robotkat of -hond of andere elektronische dieren. Het aaien van een dergelijk dier kan een heel rustgevend effect hebben. Er zijn ook wel middelen ter beschikking die een handdruk van iemand kunnen nabootsen zoals de Frebble.

In dit artikel over warm contact staan nog meer leuke voorbeelden. Dat veel van deze initiatieven juist in coronatijd zeer bruikbaar bleken, mag geen verrassing zijn. Het ondersteunen van de zorg op deze manier is ook buiten coronatijd zinvol.