Toon zoekbalkToon menu

Kennisplein voor verpleging, verzorging, zorg thuis en eerste lijn
Continentie

Incontinentie bij ouderen

Er zijn verschillende vormen van incontinentie:

  • Urine-incontinentie: de klacht van elk onvrijwillig urineverlies.
  • Fecale incontinentie: het onvrijwillig verlies van vaste of vloeibare ontlasting. 
  • Anale incontinentie: fecale incontinentie plus het onvrijwillig verlies van gas.

Oorzaken van incontinentie

  • Problemen met mobiliteit en obstakels.
  • Problemen met cognitie.
  • Ziekten van zenuwstelsel.
  • Bijwerkingen van medicijnen.
  • Ziekten van blaas, sluitspieren, bekkenbodem, darmen, endeldarm.

Incontinentie heeft ook te maken met:

  • Leefstijl (inname van te veel caffeïne).
  • Ziekten als diabetes mellitus, CVA, Parkinson, COPD en delier.
  • Veroudering.
  • Overgewicht.
  • Visuele beperkingen.
  • Verstopping.

Vormen van urine-incontinentie

Urine-incontinentie komt in verschillende vormen voor:

Stressincontinentie

Stressincontinentie, ook wel druppel incontinentie genoemd, is het onvrijwillig urineverlies bij druk in en op de buik. Bijvoorbeeld bij lachen, niezen, hoesten, bukken, neus snuiten, zwaar tillen en bij haastig bewegen zoals bij sporten worden druppels tot scheutjes urine verloren. De rest van het urinelozingspatroon (mictiepatroon) is normaal. Dit type incontinentie komt voor bij een niet goed functionerend sluitsysteem van de blaas. Bij de sluiting van de blaas is de hoek tussen het onderste deel van de blaas (blaashals) en de plasbuis (urethra) belangrijk. Voor het goed functioneren  is een goede ondersteuning van de blaas door de bekkenbodem nodig. De bekkenbodem bestaat uit meerdere spieren. Een slechte conditie van die spieren kan stress incontinentie veroorzaken. Ook een defect in de sluitspier kan stress incontinentie veroorzaken.

Aandrangincontinentie

Aandrangincontinentie is ongewild urineverlies na een plots onhoudbare plasdrang. Vaak heeft de cliënt een (voortdurende) drang tot plassen, direct voorafgegaan door een plots onhoudbare plasdrang. Bij patiënten met aandrangincontinentie kan soms worden gesproken over een overactieve blaas. Een overactieve blaas is een plotselinge hevige aandrang tot urineren (met of zonder incontinentie) zonder een infectie of andere duidelijke oorzaak. Het gaat bij dit type incontinentie om het verlies van een grotere hoeveelheid urine omdat de blaas zich samentrekt en de aanwezige urine in de blaas naar buiten perst.  Het kan zijn dat er een probleem met de blaasspier is of dat de lozing op gang komt omdat een plasreflex optreedt. De plasreflex verloopt via het autonome zenuwstelsel en zorgt voor ontspanning van bekkenboden en sluitspier tegelijk met samentrekking van de blaasspier. Ook kan er een probleem zijn in het centrale zenuwstelsel (zoals een stoornis in het plascentrum in de voorhersenen) waardoor het urineren in gang gezet wordt.

Gemengde incontinentie

Gemengde incontinentie is een combinatie van stress- en aandrangincontinentie. Dus ongewild urineverlies bij druk op de buik (inspanning, niezen) gecombineerd met een niet op te houden hevige plasdrang. Er is dan sprake van een combinatie van problemen in de organen die genoemd zijn bij stress en aandrang incontinentie.

Functionele incontinentie

Functionele incontinentie is ongewild urineverlies waarbij cliënten niet meer in staat zijn zelfstandig naar het toilet te gaan door lichamelijke of cognitieve beperkingen. De oorzaak van de urine-incontinentie is dan dus niet gelegen in blaas of sluitspieren. De lichamelijke en cognitieve beperkingen kunnen te maken hebben met onder andere: bijwerkingen van medicijnen, desoriëntatie, geestelijke/lichamelijke/visuele beperkingen, lastige kleding, lange afstand of obstakels bij het vinden van het toilet, onvoldoende hulp bij toiletgang.

Overloopincontinentie

Overloopincontinentie is het onwillekeurig verliezen van kleine hoeveelheden urine uit een volle blaas. Deze vorm treedt op wanneer de blaas, door vasthouden van urine, vergroot en ongevoelig raakt. De druk in de blaas wordt zo hoog, dat er kleine hoeveelheden urine weg druppelen. Bij de overloopincontinentie kan de blaasspier onvoldoende druk opbouwen zodat het urineren niet op gang komt. Dit kan ook optreden bij een vernauwing van de plasbuis, zoals bij een prostaatvergroting, waardoor de blaas de benodigde grotere druk niet kan produceren.

Totale incontinentie

Totale incontinentie is ongewild urineverlies door het voortdurend druppelen van urine uit de plasbuis, zowel dag als nacht. Het treedt op wanneer het sluitmechanisme van de blaas niet meer sluit.

Nycturie

Nycturie is twee of meer urinelozingen per nacht. Bij nycturie kan nachtelijke incontinentie optreden maar dat hoeft niet. Vaak is de geassocieerde type incontinentie de aandrangsincontinentie, maar ook de hoeveelheid urine die in de nacht geproduceerd wordt door de nieren kan het probleem zijn.

Vormen van anale incontinentie

Ook anale incontinentie komt in verschillende vormen voor:

Anale dwangincontinentie

Anale dwang incontinentie voor vaste, brijige en vloeibare ontlasting heeft te maken met het functioneren van dikke darm, de endeldarm, sluitspier en bekkenbodem. Er kan sprake zijn van defecten in en rondom de sluitspier (zoals een scheurtje in de sluitspier). Of er kan sprake zijn van een vloeibare ontlasting die niet door de sluitspier vastgehouden kan worden (zoals bij diarree). Dit laatste kan onder andere het geval zijn bij overmatig gebruik van laxeermiddelen.

Passieve anale incontinentie

Passieve anale incontinentie is het verlies van bruin vocht. Dit bruine vocht wordt geproduceerd door kliertjes in het anale kanaal en lekt naar buiten.  Dit komt voor bij een te trage passage van de voeding door de darm (passage stoornis) of door een evacuatiestoornis waarbij de ontlasting zich ophoopt in de endeldarm en indikt. Er is dan een onvermogen van de darm om de ontlasting naar buiten te stuwen. In dat laatste geval spreken we over ‘fecale impactie’; een voortdurend aandranggevoel, het open staan van de anus en een continu verlies van bruine vloeistof.

Anale incontinentie voor flatus (darmgas)

Deze vorm van incontinentie heeft te maken met overmatige productie van gas ten gevolge van een dieet of bij onvoldoende functioneren van het sluitmechanisme. De lijdensdruk van dit type incontinentie staat gelijk aan incontinentie voor vaste of vloeibare ontlasting.

Dubbele incontinentie

Als er sprake is van zowel urine als anale incontinentie dan spreken we van dubbele incontinentie.

Reageer op deze pagina

Wil je reageren op Zorg voor Beter? Lees dan eerst de spelregels door.



Reacties

10neke 14/8/2022

sinds ik luiers draag kan ik weer van alles ondernemen
ik vind het helemaal geen probleem meer dat ik incontinent ben geworden


matthijs 17/5/2020

vooral met zwaar tillen en plotseling opstaan voel ik de urine zo in mijn luier lopen . ik voel dus meestal niet aankomen dat ik moet plassen . het enige wat ik dan voel is dat mijn luier warm word. gelukkig vind ik het geen enkel probleem om luiers te moeten dragen


mail 20/10/2019

waar wordt jij niet goed van ?


leny valkeneer 20/6/2019

is er geen medicijn voor ik word hier niet goed van


matthijs 28/11/2018

ik heb het nooit een probleem gevonden dat ik incontinent werd en weer luiers moest gaan dragen


mail 1/8/2018

sinds ik de weer de hele dag luiers draag kan ik weer vam alles doen en zit ik niet meer de hele dag thuis
ik vind het helemaal niet zo een probleem dat ik inco ben geworden . want met goede luiers is het is het prima uit te houden