Ga direct naar:
Multidisciplinaire richtlijn Ondervoeding (2019)
Richtlijn Ondervoeding bij de Geriatrische Patiënt (2013)
Richtlijn Screening en behandeling van ondervoeding (2011)
Richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen (2008) met de bijbehorende Zorgstandaard (2011)
Voeding en Vocht voor verpleeghuisgeïndiceerden Arcares (2002)
Samenwerking eerstelijn bij ondervoeding (2010)
Slikproblemen bij verpleeghuisbewoners, Verenso (2001)
Richtlijn Mondzorg zorgafhankelijke cliënten verpleeghuizen, Verenso (2007)
Hygiënecode voor voeding - kleinschalig wonen (2016)
Misselijkheid en Braken, VIKC (2010)
Thuisbehandeling met sondevoeding en parenterale voeding, TNO (2003)
Omgaan met afweergedrag bij eten en drinken bij dementie (2009)
De Richtlijn ondervoeding van de Stuurgroep Ondervoeding gaat over herkenning, diagnosestelling en behandeling van ondervoeding bij volwassenen. De richtlijn is bedoeld voor alle zorgprofessionals. In de richtlijn vind je onder andere informatie over de definitie, verschillende typen van ondervoeding en de oorzaken en gevolgen. Ook risico-indicatoren – kenmerken die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen van een verhoogd risico op ondervoeding – worden behandeld. Net als het herkennen en stellen van een diagnose, de behandeling en evaluatie of monitoring van die behandeling.
Kijk voor meer informatie op de website van de Stuurgroep Ondervoeding
Terug naar boven 
De richtlijn Ondervoeding bij de geriatrische patiënt (2013) biedt praktische handvatten voor klinisch geriaters en hun team bij de dagelijkse zorg voor ondervoede geriatrische patiënten. De richtlijn is primair geschreven voor klinisch geriaters en hun multidisciplinaire team. Het beschrijft de situatie van patiënten die door klinisch geriaters in het ziekenhuis, hetzij klinisch hetzij poliklinisch, worden behandeld. Daarnaast kunnen ook zorgprofessionals in andere zorgsettingen de richtlijn gebruiken, bijvoorbeeld specialisten ouderengeneeskunde of huisartsen.
Terug naar boven
De richtlijn ‘Screening en behandeling van ondervoeding’ vormt een overzicht van inzichten rond de vroege herkenning en behandeling van ondervoeding in de Nederlandse gezondheidszorg. Hij geldt voor kinderen en volwassenen die worden opgenomen in een ziekenhuis, volwassenen die poliklinisch behandeld worden, bewoners van verpleeg- en verzorgingshuizen en risicogroepen in de huisartspraktijken en de thuiszorg.
Terug naar boven
Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen
Eind 2008 kwam de CBO-richtlijn ´Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen´ uit. Het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) is in 2008 opgericht om deze multidisciplinaire richtlijn te vertalen naar een zorgstandaard voor zorgverleners die te maken hebben met de zorg voor patiënten met overgewicht en obesitas. Daarnaast is deze ook bedoeld voor bestuurders, beleidsmakers en toezichthouders. In een zorgstandaard staat niet alleen welke zorg er geleverd moet worden, maar ook hoe die georganiseerd moet worden en aan welke kwaliteitseisen die moet voldoen. De zorgstandaard is gerealiseerd in 2011.
Terug naar boven
In 2001 stelde Arcares samen met andere organisaties deze richtlijn op. De richtlijn geeft aan wat je onder verantwoorde vocht en voeding moet verstaan. Een ‘zorglijn’ geeft dit schematisch weer. De richtlijn besteedt ook volop aandacht aan situaties waarin een verantwoorde vocht- en voedingstoestand onder druk komt te staan. Bijvoorbeeld als gevolg van ziekte. Ook voor deze situaties is een zorglijn ontwikkeld, die schematisch aangeeft wat te doen. Verder bevat de richtlijn een handige screeningslijst voedingstoestand.
Terug naar boven
De Landelijke Eerstelijns Samenwerkings Afspraak (LESA) Ondervoeding is opgesteld door een werkgroep van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) en de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD). De LESA geeft richtlijnen voor samenwerking tussen huisartsen, diëtisten en verpleegkundigen bij het vroegtijdig signaleren, diagnosticeren en verlenen van zorg aan volwassen patiënten met (risico op) ondervoeding in de eerste lijn. Het doel hiervan is het bieden van de juiste zorg op het juiste moment door de meest geëigende zorgverlener(s) en het waarborgen van de continuïteit in de zorg voor de patiënt.
Terug naar boven
Deze richtlijn bestaat uit een multidisciplinair informatief deel met een vakinhoudelijk logopedisch en een vakinhoudelijke diëtetisch deel en een richtlijn voor verpleeghuisartsen (Verenso, 2001). De richtlijn is te bestellen op de website van Verenso
Terug naar boven
Deze multidisciplinaire richtlijn beschrijft hoe het verlenen van goede mondzorg de mondgezondheid bevordert van verpleeghuisbewoners die van zorg afhankelijk zijn. Je downloadt de Richtlijn Mondzorg NVVA op de website van Verenso. Er is ook een goede samenvatting van de richtlijn Mondzorg voor zorgafhankelijke cliënten in verpleeghuizen.
Terug naar boven
In 2016 is de Hygiënecode voor voeding in kleinschalige woonvormen aangepast. De regelgeving is vereenvoudigd; er is minder registratie nodig.
Terug naar boven
De Richtlijn Misselijkheid en Braken richt zich op signalering en behandeling van misselijkheid en/of braken bij volwassen patiënten met kanker in de palliatieve fase. De multidisciplinaire richtlijn is opgesteld door VKIC (2010). In deze richtlijn zijn de aanbevelingen van de richtlijn ‘Misselijkheid en braken bij patiënten met kanker in de palliatieve fase van de LEVV’ (november 2007) verwerkt. Indien van toepassing staat erbij of het specifiek gaat om misselijkheid of braken door een bepaalde oorzaak. Kijk voor de Richtlijn Misselijkheid en Braken (2010) op de website van Pallialine.
Terug naar boven
Jaarlijks krijgen zo'n 5000-6000 patiënten thuis sondevoeding en zo'n 60 tot 100 patiënten parenterale voeding. Patiënten én zorgverleners ondervinden daarbij vaak problemen, zowel zorginhoudelijk, organisatorisch als technisch.
In opdracht van ZonMw zijn richtlijnen opgesteld voor het thuisgebruik van sondevoeding en parenterale voeding. TNO werkte mee aan de ontwikkeling. De richtlijnen beschrijven de voorwaarden om het thuisgebruik van sondevoeding en parenterale sondevoeding in Nederland op verantwoorde wijze te laten plaatsvinden.
De richtlijn is ontwikkeld voor zorgverleners die deze vormen van zorg uitvoeren, of dit gaan doen, leidinggevenden en beleidsmedewerkers in de gezondheidszorg en voor zorgverzekeraars. Kijk voor meer informatie op de website van TNO.
Terug naar boven
Deze richtlijn geeft handvatten om afweergedrag bij eten en drinken te herkennen en samen met de bewoner met dementie, directe collega’s, de familie en andere zorgverleners te onderzoeken waarom de bewoner eten of drinken afweert. Deze richtlijn is voor verzorgenden niveau 3 in verpleeg- en verzorgingshuizen. De richtlijn geeft aanbevelingen voor mogelijke interventies. De richtlijn is evidencebased. De wetenschappelijke verantwoording wordt beschreven in een apart rapport. Download de Richtlijn Afweergedrag (pdf)
- De folder Zorg voor Voeding (AVVV) 2002 beschrijft hoe verzorgenden en verpleegkundigen deze richtlijn kunnen gebruiken en toepassen. Download de Folder Zorg voor voeding AVVV (pdf)
- Het Draaiboek Ambiance beschrijft op basis van deze richtlijn hoe je de ambiance tijdens de maaltijden in het verpleeghuis kunt optimaliseren en zo de voedingsstatus en het welzijn van de bewoners positief beïnvloedt. Het Draaiboek Ambiance is het resultaat van het promotieonderzoek van Kristel Nijs. Download het Draaiboek Ambiance (pdf)
Terug naar boven