Zelfmanagement en gezondheidsvaardigheden

Kwart Nederlanders minder gezondheidsvaardig

Cijfers van het Consumentenpanel Gezondheidszorg van het Nivel (2021) laten zien dat 1 op de 4 Nederlanders (24,5%) minder gezondheidsvaardig is. Deze mensen hebben moeite om informatie over hun ziekte te begrijpen en hun weg te vinden in de zorg. Vaak hebben ze meer problemen met hun gezondheid.

Ondersteuning vanuit de huisartsenpraktijk

Het kost veel tijd en aandacht om mensen die minder gezondheidsvaardig zijn te ondersteunen bij zelfmanagement. Maar deze aanpak levert veel op. 

Binnen een huisartsenpraktijk of gezondheidscentrum is vaak al veel mogelijk om hen te ondersteunen. Denk aan een aangepaste wachtkamer, folders, video's en een passende manier van praten. 

Huisartsengroep Damzicht in Schiedam heeft deze aanpassingen doorgevoerd. Zij zijn mede-ontwikkelaar van de handreiking 'Aandacht voor zelfmanagement én gezondheidsvaardigheden'. Ook hebben ze een taalnetwerk opgezet in Schiedam. Huisarts René Koop vertelt in deze video wat het traject hem en zijn team opleverde:

Passende ondersteuning vanuit de wijk

Voor eerstelijns zorgverleners is het goed om binnen én buiten de muren van de praktijk te kijken voor de juiste ondersteuning. Mensen met minder gezondheidsvaardigheden lopen vaak op verschillende gebieden tegen problemen aan. 

In Schiedam werken verschillende organisaties samen om deze groep mensen te ondersteunen. De handreiking 'Aandacht voor zelfmanagement én gezondheidsvaardigheden' hielp hen daarbij. In deze video kom je meer te weten over deze handreiking: 

Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden

Een deel van de mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden is laaggeletterd. Zij hebben moeite met lezen en schrijven. In dit webinar gaan experts in op het belang van gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid binnen de huisartsenzorg. Maar aandacht voor laaggeletterdheid is in alle sectoren een belangrijk aandachtspunt. Ook binnen de ouderenzorg. In het webinar leer je wat jij als zorgverlener kunt doen om patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden beter te ondersteunen.

Minder gezondheidsvaardigheden herkennen

Wil je mensen met minder gezondheidsvaardigheden goed helpen? Dan is het belangrijk dat je als zorgverlener de signalen herkent. Let op als een cliënt bijvoorbeeld: 

• te laat, niet of lange tijd niet op een afspraak verschijnt;
• de benodigde formulieren niet van tevoren invult;
• een warrig verhaal vertelt;
• sturend of eisend overkomt;
• altijd dezelfde vragen stelt;
• vraagt of je iets kunt invullen ('Want ik schrijf zo onleesbaar');
• zegt dat de bijsluiters zo ingewikkeld zijn;
• zegt dat de kinderen de boodschappen doen voor hem of haar;
• zegt nooit te lezen, omdat de televisie genoeg informatie geeft.

Geef makkelijk te begrijpen informatie

Hoe je communiceert en informatie geeft maakt veel verschil in de zorg voor mensen die minder gezondheidsvaardig zijn. Je kunt hun gezondheidsvaardigheden verbeteren met makkelijk te begrijpen voorlichtingsmaterialen. Vertel bijvoorbeeld over de website Begrijp je lichaam van Pharos voor eenvoudige medische uitleg.

Pas je communicatie aan

De manier waarop je communiceert, kan zorgen voor meer begrip bij de cliënt. Deze tips voor goede communicatie helpen je daarbij:

• Gebruik visuele middelen gebruiken, zoals video’s en plaatjes.
• Gebruik eenvoudige taal. Maar blijf iemand wel als volwassene aanspreken.
• Gebruik eenvoudige woorden. Dus niet 'de jeugd van tegenwoordig', maar 'kinderen van onze school'.
• Stel maar één vraag tegelijk.
• Kort de informatie in tot 3-5 kernpunten en begin met de belangrijkste informatie.
• Moedig mensen aan om vragen te stellen.
• Gebruik de terugvraagmethode.

Meer weten

Wil je meer lezen over omgaan met mensen met minder gezondheidsvaardigheden? Bekijk dan de verschillende bestanden onder 'Downloads' op deze pagina.