Naar hoofdinhoud Naar footer

Wat is HACCP?

Laatst bijgewerkt op: 10-02-2025

Vraag jij je ook af wat de afkorting HACCP betekent? En welke lijstjes nodig zijn om veilig met voeding om te gaan als je werkt met cliënten? Weet jij wat er verandert is sinds de hygiënecodes zijn samengevoegd tot één hygiënecode voor zorginstellingen, woonvormen en Defensie? Dit zijn veelvoorkomende vragen rondom HACCP. Weten waarom je iets doet draagt bij aan het verminderen van de ervaren regeldruk. Reden genoeg om in te gaan op al deze vragen.

Wat betekent HACCP?

HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Points) is een voedselveiligheidssysteem wat onder de Europese wetgeving valt. Organisaties die werken met voedsel voorkomen hiermee dat de veiligheid van het eten en drinken in gevaar komt. Dit is voor zorgaanbieders extra belangrijk omdat je te maken hebt met een kwetsbare groep mensen.

HACCP-plan editie 2023

Als organisatie moet je zelf een voedselveiligheidsplan opstellen, ook wel HACCP-plan genoemd. Je kunt er ook voor kiezen om een goedgekeurde hygiënecode te gebruiken. Dit is een praktische vertaling van het HACCP-plan. In 2023 zijn de ‘Hygiënecode voor de voedingsverzorging in zorginstellingen en Defensie’ editie 2014, en de ‘Hygiënecode voor de voedingsverzorging in woonvormen’ editie 2016 vervangen door De Hygiënecode voor zorginstellingen, woonvormen en Defensie 2023. 

In de praktijk bleek namelijk vaak onduidelijk te zijn welke hygiënecode gebruikt moest worden. De vorm waarin de zorg gegeven werd, een kleinschalige woonvorm of niet, bepaalde welke hygiënecode gebruikt moest worden. Hierdoor moesten woonvormen voor sommige processen, zoals het terugkoelen van maaltijden, overstappen naar de hygiënecode voor zorginstellingen, woonvormen en Defensie. Door het samenvoegen van de hygiënecodes is dat niet meer nodig, wat meer duidelijkheid geeft. Welke maatregelen je als zorgorganisatie moet nemen voor de voedselveiligheid wordt hiermee niet meer bepaald door de vorm van zorg die je biedt, maar door de processen op het gebied van eten en drinken die van toepassing zijn.

HACCP en regeldruk

Verpleegkundigen, verzorgenden en begeleiders hebben in de dagelijkse praktijk te maken met registraties die afgeleid zijn van een hygiënecode. Maar lang niet alle gebruikte HACCP-lijsten zijn verplicht of met de nieuwe hygiënecode niet meer verplicht. 

Het kan zijn dat je als organisatie ervoor kiest in sommige processen strenger te zijn dan in de Hygiënecode voor zorginstellingen, woonvormen en Defensie 2023 wordt beschreven. Dat bijvoorbeeld tips of adviezen worden omgezet naar een verplichting binnen jullie organisatie. Voorbeelden hiervan zijn het standaard elke week registreren van de temperatuur van de koelkast, het stickeren van vleeswaren als de verpakking wordt opengemaakt, of het altijd door en door verhitten van biefstuk en gekookte eieren. Dit is vanuit de Hygiënecode niet verplicht, maar mag natuurlijk wel. Zorg dat discussiepunten met alle betrokkenmedewerkers binnen de organisatie worden besproken. En dat duidelijk in het beleid wordt aangegeven wat een beslissing van de eigen organisatie is, en niet verplicht vanuit de Hygiënecode. Hiermee voorkom je als organisatie ook dat onnodige regeldruk ontstaat.

Tot 2023 waren er twee hygiënecodes: één voor kleine woonvormen en één voor overige zorgafdelingen. Omdat er in de praktijk onduidelijkheid was over wanneer welke hygiënecode gebruikt moest worden, is er sinds begin 2023 nog maar één hygiënecode: de Hygiënecode voor zorginstellingen, woonvormen en Defensie. 

Je kunt deze hygiënecode vinden op de website van het Voedingscentrum. Let op: voor toegang tot de hygiënecode moet je je wel eerst aanmelden.

Wil je weten wat er is gewijzigd nu de codes zijn samengevoegd? Lees dan dit artikel op de website van het Voedingscentrum.

Voedsel dat op een te hoge temperatuur in de koelkast heeft gelegen, kan bederven en zo leiden tot ziekte bij de cliënt. Controleer elke dag de temperatuur in de koeling door te kijken op de thermometer of het display van de koelkast of de temperatuur 7 °C of kouder is. En onderneem actie als de temperatuur niet goed is. Het is wel verplicht om te weten of de koelkasttemperatuur op orde is. Het is niet verplicht om de koelkasttemperatuur te registreren. Tip: Veel koelkasten kunnen de temperatuur automatisch registreren. Of maak gebruik van een temperatuurlogger. Je hoeft dan alleen maatregelen te nemen als de temperatuur niet in orde is.

Vanuit de hygiënecode is het niet verplicht producten op datum te stickeren, maar het kan wel handig zijn. Als je zeker weet dat producten binnen de houdbaarheidstermijn op gaan, heeft stickeren geen zin. En koop geen grote verpakkingen van producten waarvan je verwacht dat ze misschien niet voor het verstrijken van de houdbaarheidsdatum op gaan.

Meer informatie

Regeldruk HACCP: deel jouw goede voorbeeld

Heb jij ook een goed voorbeeld of een oplossing om de regeldruk rondom HACCP te verminderen? Mail jouw oplossing naar minderregeldruk@vilans.nl

Downloads

Agenda over eten en drinken

Er zijn geen agenda-items gevonden