Organisatie van zorg bij depressie

Depressieve gevoelens bij oudere cliënten worden vaak niet herkend. Niet alleen somberheid is een teken van depressie, maar ook lichamelijke klachten als vermoeidheid en gebrek aan eetlust. Het is belangrijk om systematisch te onderzoeken of depressieve gevoelens zich voordoen bij cliënten. Als de diagnose gesteld is, is behandeling voor de depressie vaak heel goed mogelijk. 

Het belang van tijdig signaleren

Zorgorganisaties zijn verantwoordelijk voor het signaleren van veranderingen in het geestelijk welbevinden van de cliënt. Zij moeten aandacht hebben voor mogelijke oorzaken en zo nodig deskundigheid van anderen inschakelen. Wanneer zorgorganisaties onvoldoende aandacht hebben voor depressie, kunnen cliënten te maken krijgen met depressieve gevoelens, functionele achteruitgang, sociale isolatie en soms zelfs sterven.

Aanbevelingen goede zorg bij depressie

De ‘Multidisciplinaire richtlijn depressie’ (2013) en ‘Addendum ouderen bij de MDR depressie’ (2008) geven de volgende aanbevelingen voor goede depressiezorg:

Preventie van depressie bij ouderen

• Geïndiceerde preventie wordt aanbevolen als de (mogelijk) meest effectieve vorm van preventie bij ouderen. De interventie ‘In de put, uit de put 55+' is daarbij de eerste keus.
• Er moeten meer cursussen worden aangeboden gericht op preventie. Vooral in een integraal aanbod, samenhangend met andere lokale initiatieven.

Diagnostiek van depressie bij ouderen

• Aanbevolen wordt om iedere niet-demente verpleeghuisbewoner binnen twee tot vier weken na opname te screenen op een depressie, en dit iedere zes maanden te herhalen.
• Bij enige verdenking op een depressie in het verpleeghuis kan de Geriatric Depression Scale (GDS) gebruikt worden als screeningsinstrument bij niet-demente cliënten. Bekijk de GDS en andere screeningsinstrumenten op Zorg voor Beter.

Behandeling bij depressie

• Een depressie dient bij ouderen behandeld te worden, aangezien de consequenties groot zijn en de prognose van behandeling niet vermindert door het ouder worden.
• Ouderen met een lichte tot matige depressieve stoornis, of een beperkte depressie, zouden in de eerste lijn eerst moeten worden behandeld met interventies waarin de huisarts samenwerkt met andere disciplines. Een multidisciplinair diagnostiek- en behandelprogramma verdient de voorkeur vanwege aangetoonde effectiviteit boven interventies door de huisarts alleen.

Netwerkzorg voor ouderen

Zorg voor kwetsbare ouderen wordt steeds meer om de cliënt heen georganiseerd, op maat, dichtbij huis. Het sociale netwerk speelt hierin een belangrijke rol. Uit onderzoek blijkt dat sociale netwerken aantoonbaar invloed hebben op bijvoorbeeld roken, dieet, lichaamsbeweging, depressie, therapietrouw en obesitas. Beïnvloeding van gezond gedrag gebeurt vooral via het sociale netwerk. Dit leidt tot minder ziekenhuisopnames en lagere zorgkosten.

Afgestemde zorg op maat

Een netwerkbenadering van depressie biedt kansen om de gezondheid van ouderen echt te verbeteren. Het uitgangspunt van netwerkzorg of integrale zorg is dat alle zorgverleners die bij een cliënt betrokken zijn, de zorg onderling op elkaar afstemmen. Idealiter is er één behandelplan. Dat vraagt coördinatie en is in de praktijk nog niet altijd vanzelfsprekend. Lees meer over zorgnetwerken op essenburgh.com.

Meer informatie, hulpmiddelen en tips voor integrale ouderenzorg in de wijk vind je in het thema Samenwerken in de wijk op Zorg voor Beter. 

Bronnen

• Multidisciplinaire Richtlijn Depressie (pdf, 3e revisie, 2013) 
• Addendum Ouderen bij de MDR Depressie - GGZ (versie 1.0, Trimbos Instituut, pdf, 2008)