Aandacht voor het mentaal welbevinden en voor levensvragen van cliënten heeft veel invloed op het welbevinden van cliënten. Spontane of ‘extra’ contacten tussen cliënten en medewerkers dragen bij aan een betere levenskwaliteit van mensen. Cliënten voelen zich bijvoorbeeld gezonder, veiliger en vervelen zich minder.
Aandacht voor levensvragen bij cliëntenraden
Geestelijke ondersteuning staat nauwelijks op de agenda bij cliëntenraden en bestuurders. Ze willen wel meer, maar het heeft onvoldoende prioriteit of het ontbreekt de raad aan kennis hierover. Bij cliëntenraden ontstaat nogal eens een gevoel van onbehagen als het gaat om geestelijke ondersteuning. Bijvoorbeeld omdat de geestelijk verzorger onvoldoende tijd ter beschikking heeft om bij bewoners aanwezig te zijn die er behoefte aan hebben. Of er bestaat bij de raad verwarring over de taak van de geestelijk verzorger.
Veel mensen zien de geestelijk verzorger nog als gelijk aan de pastoor of de dominee. Cliëntenraden en bestuurders beseffen onvoldoende dat aandacht voor levensvragen erg belangrijk is voor mentaal welbevinden en dat het bij levensvragen om meer kan gaan dan geloofsvragen. Het omgaan met levensvragen is ook niet uitsluitend een taak van de geestelijk verzorger.
Het Expertisenetwerk maakte een handreiking voor cliëntenraden om bij te dragen aan mentaal welbevinden en aandacht voor levensvragen van cliënten. Het bevat praktische tips en informatie over bevorderen van aandacht voor zingeving door cliëntenraden in hun organisatie. Download de handreiking (pdf).
Wat is gezond in een mens die van zorg afhankelijk is?
Interview met Yvonne van Gilse
LOC, Zeggenschap in Zorg maakt deel uit van het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen als één van de kernpartners. ‘Waardevolle zorg: zorg die kijkt naar wat gezond is in een mens en hoe de zorgverlener daar ondersteunend bij kan zijn’, dit is de kern van de visie van LOC op de langdurende zorg.
Yvonne van Gilse heeft zich als directeur van het LOC Zeggenschap in Zorg sterk gemaakt voor aandacht voor levensvragen en zingeving vanuit haar visie op Waardevolle zorg. Ze was een belangrijke dragende kracht van het Expertisenetwerk. In 2014 overleed zij. In dit korte interview vertelde ze over wat haar drijfveren waren.
‘Voor ieder mens is het belangrijk zin te ervaren in het leven, een betekenisvol leven te kunnen leiden en dat je er toe doet. Dat wordt niet anders wanneer je oud of ziek wordt. Een oud of ziek mens ziet – als hij naar zichzelf kijkt – meer dan alleen die ouderdom of ziekte.’
‘Wel is het natuurlijk zo dat door ziekte en oud worden je leven ingrijpend kan veranderen. Zingeving is geen statisch iets: het is een proces van je telkens leren verhouden tot wat in je leven gebeurt.’
‘In de gezondheidszorg wordt eigenlijk te veel naar gebreken en te weinig naar gezondheid gekeken. LOC vindt dat we daar juist naar op zoek moeten gaan: wat is er nog gezond in een mens? En erken daarbij ziekte of kwetsbaarheid. Dat raak je makkelijk door te vragen naar wat iemands leven, of dagen, betekenis geeft. Zorgverleners zouden mensen moeten ondersteunen bij het vinden van die betekenis, ook als hun leven verandert. Hun vraag zou moeten zijn: hoe kan ik u ondersteunen om zelf zo verantwoordelijk mogelijk te blijven voor uw leven en er zin in te vinden?’
‘LOC heeft zich aan het Expertisenetwerk Levensvragen en Ouderen verbonden om daarmee te laten zien dat we dit aspect van de zorg belangrijk vinden. Het is een enorme kanteling in perspectief bij zorgverleners en beleidsmakers. Vaak snappen zij wel in grote lijnen waar het over gaat: levensvragen, mentaal welbevinden. Maar om dat praktisch te vertalen in concreet gedrag of beleidsvoornemens, dat is een stuk moeilijker. Binnen het Expertisenetwerk willen wij eraan bijdragen dat er een praktische vertaling komt van aandacht voor levensvragen in het dagelijks werk van zorgmedewerkers en beleidsmakers.’
Aan de slag
Inspiratie
- Artikel ‘Je eigen denkwereld overstijgen’ (pdf)
Op initiatief van de cliëntenraad en samen met de geestelijk verzorger is in Verpleeghotel Bovenwegen in Zeist een nieuw gespreksmodel geïntroduceerd: de dialooggroep. Bewoners, mantelzorgers en personeel gaan in een open gesprek op basis van gelijkwaardigheid samen de diepte in. Het resultaat? De deelnemers voelen zich verrijkt, hebben meer begrip voor elkaar en komen met concrete suggesties voor verbeteringen.