Routekaart naar meer zingeving in lokaal sociaal beleid

Waarom aandacht voor zingeving in gemeentelijk beleid?

Hun fysieke en materiële welbevinden is natuurlijk van belang, maar net zo belangrijk is hoe inwoners zich mentaal voelen. Ervaren ze dat ze een zinvol leven leiden, ondanks hun eventuele beperkingen? Voor veel inwoners is dat geen enkel probleem, maar dit wordt moeilijker als mensen kwetsbaar worden. Als gemeente kun je daar in samenspel met de lokale organisaties een belangrijke rol in spelen.

In dit filmpje vertelt senior beleidsmedewerker Helma van Seelen over het project zingeving in de gemeente Dordrecht:

Belangrijke thema’s voor gemeenten:

• voorkomen en verminderen van eenzaamheid
• ondersteuning bij mantelzorg
• stimuleren en ondersteunen van vrijwilligerswerk
• ondersteuning bij participatie en eigen regie
• hulp in de thuissituatie
• Nederland dementievriendelijk

Wat is dat eigenlijk, zingeving?

Zingeving gaat om essentiële behoeften die we als mens allemaal hebben:

• verbonden zijn met anderen, erbij horen
• ertoe doen: respect voelen, eigenwaarde hebben
• gezien worden: je persoonlijk gekend voelen
• van betekenis zijn voor elkaar
• een doel hebben in je leven
• je verbonden voelen met iets dat groter is dan jezelf (Derkx, P. 2011, Humanisme, zinvol leven en nooit meer ‘ouder’ worden)

Een toelichting op het begrip zingeving vind je in de tekst 'Meer lezen over zingeving' (zie Downloads onderaan deze pagina).

Wat levert ondersteuning bij zingeving op?

Uit empirisch onderzoek blijkt dat zingeving samengaat met een betere geestelijke en fysieke gezondheid. Dit laatste is vastgesteld door naar medische factoren te kijken, zoals minder stresshormonen, minder infectiegevoeligheid en minder hart- en vaartziekten (Ryff, C.D. 2012 Happiness is everything, or is it?).

Dit betekent dat inwoners die ondersteuning krijgen bij zingeving, in welke vorm dan ook, minder mentale en fysieke klachten ontwikkelen. Hierdoor zullen ze makkelijker omgaan met problemen in hun leven en meer vervulling in hun dagelijks leven vinden.

Professionals die aandacht besteden aan zingeving ervaren meer werkplezier en lopen minder risico op burn-out. Professionals in zorg en welzijn halen hun motivatie namelijk vooral uit het gevoel iets wezenlijks te kunnen betekenen voor hun cliënt, en echt contact te maken.

Handvatten voor zingeving in lokaal sociaal beleid

Hoe geef je (meer) aandacht aan zingeving in je gemeentelijk beleid? Samen met de gemeente Dordrecht is een werkwijze ontwikkeld om stapsgewijs tot een lokale aanpak te komen. Hierbij breng je eerst het aanbod in beeld en legt dit vervolgens naast de behoeften en vragen van oudere inwoners. Het is zeker niet altijd nodig om nieuwe activiteiten of diensten te ontwikkelen. Vaak gaat het over het beter benutten en bekend maken van wat er al is en over meer met elkaar samenwerken. Ook ligt er meestal al een sociale infrastructuur klaar, zoals een sociaal loket of samenwerkingsprojecten tussen de gemeenten en welzijn. Die kun je uitstekend benutten!

Bekijk het filmpje over de werkwijze die de gemeente Dordrecht ontwikkelde:

En lees inspirerende voorbeelden van zingeving in andere gemeenten op de pagina Inspirerende voorbeelden van zingeving in lokaal sociaal beleid.

Colofon

Deze materialen zijn onderdeel van het landelijke programma Onderwijsplan zingeving in zorg en sociaal domein, in opdracht van het ministerie van VWS. De volgende gemeenten waren betrokken:

• Commentaar en meelezen in projectaanpak: gemeente Eindhoven (Samia Majiti), gemeente Nijmegen (Yvonne Blijdorp)
• Opzet en uitvoering pilot: gemeente Dordrecht (Helma Seelen)
• Feedback op eindresultaten: gemeente Houten (Jacqueline Eggermont), gemeente Hellendoorn (Leny Claessens).

Projectleiding: Vilans, Rinske Boomstra en Relief, Wout Huizing

Uitvoering: Christien Begemann/ZinnigZorgen

Extra downloads

• Instructie-oefening ‘wat maakt het leven zinvol voor ouderen’? (pdf, zie downloads)
• Mogelijke lijn voor presentatie over zingeving in lokaal beleid (pdf, zie downloads)
• Aandacht voor zingeving (Powerpoint, zie downloads)