Alternatievenbundel
In de ‘85 alternatieven voor onvrijwillige zorg’ staan 85 praktische alternatieven voor vrijheidsbeperking beschreven. Naast alternatieven voor zware maatregelen - zoals onrustbanden - wordt ook aandacht besteed aan vrijheid om je eigen leven in te richten.
https://www.youtube.com/watch?v=IYDFXyoI0UY
10 tips voor zorgprofessionals en mantelzorgers
Tips om te zoeken naar betere alternatieven voor kalmerende medicijnen (psychofarmaca):
- Ga na waar de cliënt van houdt. Betrek de familie hierbij. En wees flexibel in de zorghandelingen. Zo was er bijvoorbeeld een mevrouw die zich hevig verzette als ze onder de douche moest. Ze wilde namelijk haar sokken niet uitdoen. Toen dacht de verzorgende: ‘Nou, dan douchen we haar toch gewoon mét sokken?’ Bij het afdrogen merkte de mevrouw opeens dat ze natte sokken droeg. Die konden zonder probleem uitgetrokken worden, en het doucheprobleem was opgelost.
- Bouw regelmatig snoezelmomenten in. Bij snoezelen worden de zintuigen van een cliënt met dementie geprikkeld, waardoor de onrust kan afnemen. Verveling kan een onderliggende oorzaak van onrustgedrag zijn. Snoezelen kan dan een uitkomst zijn. Lees meer over snoezelen of zintuigactivering op de website van Moderne dementiezorg.
- Laat de cliënt meehelpen binnen de woongroep of afdeling. Ook een manier om verveling tegen te gaan. Cliënten kunnen het heel fijn vinden als ze kleine klusjes kunnen doen, bijvoorbeeld de planten water geven of afwassen. Zo blijven ze ook in beweging.
- Laat de cliënt zoveel mogelijk bewegen. In bepaalde stadia van dementie kunnen pijnprikkels anders doorkomen én kan de cliënt vaak geen uiting van deze pijn geven. Een van de oorzaken van deze pijn kan stijfheid in de spieren of drukplekken van het vele zitten zijn. Vaak zitten cliënten met dementie een hele dag aan tafel, en dat ga je in je lijf voelen. Er zijn diverse pilots aan de gang waarin deuren van het slot gaan en bewoners zoveel mogelijk bewegingsvrijheid hebben. Is die mogelijkheid er niet, maak dan zo vaak mogelijk een wandeling met je cliënt over bijvoorbeeld de gang.
- Zet pijnstilling in. Vaak wordt onrustgedrag veroorzaakt door pijn. In een pilotproject van Vilans hebben we bij het afbouwen van de psychofarmaca standaard paracetamol voorgeschreven. Als dit werkte, wist je meteen dat de onrust door pijn veroorzaakt werd. Natuurlijk moet je vervolgens op zoek gaan naar de oorzaak van de pijn. Maar met paracetamol zet je een veel minder sterk middel in om de onrust te bestrijden. Lees meer over het signaleren van pijn bij dementie bij Thema dementie.
- Betrek familie erbij op momenten waar veel onrust ontstaat. Als je merkt dat het bijvoorbeeld tussen zeven en negen uur ’s avonds onrustig is op de groep, dan kun je vragen of familieleden dan een paar uurtjes bij je cliënt willen gaan zitten.
- Grijp niet te snel weer naar een psychofarmacon op het moment dat bij afbouw een cliënt weer probleemgedrag vertoont of onrustig wordt. Het probleemgedrag kan een tijdelijk reactie zijn. Overleg met de arts en ga in een langzaam afbouwschema verder.
- Hoe flexibel is de organisatie? Moet de cliënt mee in het dagschema van de afdeling? Of mag de cliënt ’s morgens uitslapen en ’s avonds onder de douche? Voor wie zijn die dag-structuren ontworpen? Voor de cliënt of de organisatie? Hoe flexibel is de organisatie hier in?
- Stel jezelf ook de vraag: is probleemgedrag ook echt probleemgedrag? Is door de gangen dwalen in de avond of nacht een probleem? En voor wie dan? De cliënt deed dit waarschijnlijk ook door zijn eigen huis, voordat hij in een verpleeghuis belandde.
- Ga op zoek naar alternatieven. Achterhaal wáár het probleemgedrag door veroorzaakt wordt. Is het pijn? Verveling? Te veel of te weinig prikkels? Is er geen tijd om dit op te pakken? Overleg in je team, met je teamleider en met mantelzorgers en vrijwilligers hoe je met elkaar naar alternatieven kunt zoeken.
Music & Memory
Music & Memory traint zorgprofessionals om afspeellijsten te maken van de persoonlijke, favoriete muziek van patiënten en die op een iPod of ander digitaal apparaat te zetten. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat het luisteren naar gepersonaliseerde muziek professionals een extra instrument in handen geeft om de afhankelijkheid van antipsychotica medicijnen te verminderen. Cliënten vinden nieuwe zingeving en kunnen weer verbinding maken met hun omgeving door hun persoonlijke, favoriete muziek te luisteren.
Ga naar de website MusicAndMemory.nl
Radio remember
Radio remember is een online radiostation dat elke dag van 08.00 tot 22.00 uur muziek draait die gericht is op ouderen met dementie. Uit onderzoek blijkt dat muziek zorgt voor minder probleemgedrag bij verpleeghuisbewoners met dementie, en leidt tot meer ontspanning en plezier.
Ga naar de website van Radio remember.
Lees meer over het effect van muziek bij mensen met dementie (pdf) in een artikel van Denkbeeld (2014).
Het levensboek
Methode om het levensverhaal van mensen met dementie op te tekenen met woorden, foto's en plaatjes en met behulp van familie en anderen betrokkenen. Het helpt contact te maken en kan ook een steun zijn voor familie in hun verwerkings- en rouwproces. Er zijn verschillende boeken, handleidingen en workshops voor het schrijven en samenstellen van een levensboek. Lees meer over het Levensboek op de pagina Wens van cliënt achterhalen bij het Thema Persoonsgerichte zorg op Zorg voor Beter. Ook op de website moderne dementiezorg staat meer informatie.
Herinneringskoffer
De Herinneringskoffer zijn verschillende nostalgische koffers vol herinneringen en muziek, eventueel met animatie. Op een positieve en speelse manier stimuleert de Herinneringskoffer het geheugen van oudere mensen door herinneringen op te wekken. De animatie op maat staat garant voor een dag of dagdeel vol mooie herinneringen, leuke spelletjes en herkenbare liedjes en melodietjes. Herinneringskoffer is een initiatief van Tim Carpentier. Op de website herinneringskoffer.be kun je er meer over lezen.
100 activiteiten voor mensen met dementie
Ideeën voor activiteiten die de hersenen aan het werk zetten. Veel activiteiten zijn gemakkelijk aan te passen aan de mogelijkheden van de persoon met dementie. In vier A4-tjes met de titel ‘100 activiteiten voor mensen met dementie’ (pdf) reikt Alzheimer Nederland zorgprofessionals ideeën aan.
Alles voor een positieve, stimulerende leefomgeving
Spellen en activiteiten die het geheugen opfrissen en die ervoor zorgen dat zorgprofessionals en familie plezierig en betekenisvol contact hebben met de cliënt. Op de website dementie-winkel.nl vind je 'alles voor een positieve, stimulerende leefomgeving'.
Snoezelmogelijkheden
Op de website van het Snoezelrijk staat informatie over snoezelen en snoezelmogelijkheden als benaderingswijze voor mensen met gevorderde dementie en mensen met een verstandelijke beperking. Ga naar de website van het Snoezelrijk
Virtuele fietstocht: Fietslabyrint
Interactieve fietstocht voor mensen voor wie buiten fietsen niet meer vanzelfsprekend is. Fietslabyrint vergroot het plezier in beweging en draagt zo bij aan de kwaliteit van leven. De fietsroutes worden gevolgd op een beeldscherm dat voor een hometrainer of andere bewegingstrainer geplaatst wordt. Op het beeldscherm kan een keuze gemaakt worden uit één van de vele fietsroutes door steden in binnen- en buitenland. Deze virtuele fietstocht vind je op de website van fietslabyrint.nl
Rustgevende natuurfilm
Film met speciale, rustgevende natuurbeelden voor mensen met dementie, als ‘natuurlijk medicijn bij onrust’. Voor het verkrijgen van de film kunt u contact opnemen met Beter door Beeld.