16 tips voor omgaan met mensen met een auditieve of visuele beperking

1. Zorg voor een open sfeer zodat iemand zich durft te uiten

Mensen met een beperking kunnen het lastig vinden om aan te geven wat ze willen, omdat er een zorgverlener-cliëntverhouding is. Er kan angst bestaan dat dit negatieve invloed heeft op de relatie. Zorg daarom voor een open sfeer waarin iemand zich vrij voelt om zijn behoeften te uiten.

2. Wees op de hoogte van iemands beperking

Iemand met een visuele of auditieve beperking moet vaak uitleggen wat de beperking inhoudt en welke ondersteuning er nodig is. Zorg ervoor dat je je vooraf goed informeert zodat de cliënt zich niet hoeft te herhalen.

3. Bespreek afspraken en zorg voor een vast ritme 

Mensen met een beperking missen soms controle over bepaalde situaties. Het is daarom prettig als afspraken voorspelbaar zijn. Bespreek duidelijk wat er gaat gebeuren en zorg voor een vast ritme.

4. Doe samen activiteiten om te begrijpen wat iemand kan

Zorg voor mogelijkheden om samen activiteiten te doen. Zo krijg je een beter beeld van wat iemand zelf kan, wat met hulp mogelijk is en waar extra ondersteuning nodig is.

5. Betrek een vertrouwd persoon bij gesprekken of activiteiten

Het aan laten sluiten van een vertrouwd persoon kan een gevoel van veiligheid geven. Dit kan ervoor zorgen dat belangrijke informatie beter overkomt. Controleer altijd of de persoon het prettig vindt om een bekende bij gesprekken of activiteiten te betrekken.

6. Verdiep je in de gebruikte technologie en hulpmiddelen 

Verdiep je in de hulpmiddelen en technologieën die iemand gebruikt, zoals hoortoestellen, spraak-naar-tekstapps of gebarentaal. Door je hierin te verdiepen kan je makkelijker met de persoon communiceren.

7. Wees respectvol, voorkom babytaal en een kinderlijke behandeling

Vraag hoe iemand aangesproken wil worden en hoe de persoon wil dat er met hem wordt omgegaan. Dit toont respect en voorkomt ongemakkelijke situaties. 

8. Vraag wat iemand wil en kan en neem geen taken zomaar over

Vraag altijd wat iemand zelf wil en kan doen, in plaats van automatisch taken over te nemen. Hierdoor respecteer je de autonomie en voorkom je afhankelijkheid.

9. Toon begrip voor de emotionele impact van de beperking

Een beperking heeft niet alleen praktische gevolgen, maar kan ook emotioneel belastend zijn. Geef ruimte om hierover te praten en toon begrip voor de gevoelens die ermee samen gaan.

Extra tips bij een visuele beperking

10. Vertel over veranderingen in de omgeving en voorkom onzekerheid

Laat het weten als er iets in de omgeving is veranderd, zoals een voorwerp dat verplaatst is. Daardoor hoeft iemand niet zelf te ontdekken wat er is veranderd. Hierdoor voorkom je onnodige stress en onzekerheid.

11. Zorg ervoor dat de doorgangen en looproutes vrij zijn van obstakels

Denk aan rollators, waszakken, voedingskarren en verwante voorwerpen. Als het niet anders kan, maak dan met elkaar een afspraak dat de obstakels zich aan één kant van de gang bevinden en communiceer dat met de betreffende bewoners en personeelsleden.

12. Als je iemand aanspreekt, begin het gesprek met haar of zijn naam

Doe dat zeker als er meer mensen in de ruimte zijn. Noem bij het aanspreken ook je eigen naam. Iemand die slechtziend of blind is, kan niet iedereen op stemgeluid herkennen. 

Extra tips bij een auditieve beperking

13. Geef aan dat iemand een auditieve beperking heeft als dat nuttig is

Niet alle beperkingen zijn direct zichtbaar. In situaties waarin dat belangrijk is, kan het nuttig zijn om kort aan anderen uit te leggen dat iemand een auditieve beperking heeft. Geef ook aan dat deze persoon bijvoorbeeld een gesprek niet volledig kan volgen zonder ondersteuning.

14. Verminder storend achtergrondgeluid

Het is sowieso lastig om een gesprek te verstaan als er veel achtergrond geluiden zijn. Bijvoorbeeld het geroezemoes van collega’s, muziek, het geluid van een airco of het verkeer. Voer een gesprek op een plek met zo min mogelijk achtergrondgeluid. Vindt het gesprek binnen plaats? Zorg dan voor een ruimte met goede akoestiek. 

15. Bied de mogelijkheid tot 'liplezen'

Voor het kunnen afzien van spraak (liplezen) is goede verlichting een vereiste. Zorg dus voor voldoende licht en ga niet tegen de zon in staan als je met iemand praat. Kijk daarnaast iemand aan tijdens een gesprek en zorg dat jouw mond goed zichtbaar is. Ga bijvoorbeeld tegenover elkaar zitten, spreek de woorden duidelijk uit en praat in een rustig tempo.

16. Gebruik visueel materiaal

Ondersteun het gesprek met beeldmateriaal zoals foto’s en filmpjes. Zorg er bij filmpjes wel voor dat er ondertiteling in beeld is. Je kunt ook belangrijke woorden uit een gesprek opschrijven of het gesprek uittekenen.