1. Aften
Aften zijn ontstekingsachtige, pijnlijke zweertjes, meestal grijswit met een rode rand er omheen. Ze kunnen voorkomen op:
- Wangen
- Lippen
- Tong
- Soms ook helemaal achter in de mond ter hoogte van de keel.
De oorzaak van het ontstaan van aften is onduidelijk. Mogelijk spelen hormonale oorzaken en stress een rol. Aften ontstaan vaak uit het niets en zullen binnen 10 tot 14 dagen vanzelf weer verdwijnen. Er is geen echte bewezen behandeling voor deze zweertjes. Ter verlichting van de pijn bestaan er wel medicamenten. Hiervoor kan het beste overlegd worden met de specialist ouderengeneeskunde.
Er zijn mensen die aangeven dat ze het gebruik van Zendium tandpasta fijner vinden op het moment dat ze een aft hebben in de mond. Deze tandpasta bevat een milder schuimmiddel en ‘prikt’ daardoor minder.
2. Koortslip
Een koortslip bestaat uit pijnlijke, kleine blaasjes die dicht bij elkaar zitten. Een koortslip wordt veroorzaakt door een herpesvirus. Belangrijk om te weten is dat een koortslip erg besmettelijk is. Houd hier dus rekening mee. Uitlokkende factoren voor het ontstaan van een koortslip kunnen zijn:
- Vermoeidheid
- Verminderde weerstand
- Blootstelling aan zonlicht
Belangrijk in verband met besmettingsgevaar: als een cliënt een koortslip heeft en je wil de tanden en kiezen verzorgen, doe dan handschoenen aan om jezelf te beschermen. Dek daarnaast ook de koortslip af met vaseline óf een speciale koortslippatch (te koop bij de drogist). Dit is erg belangrijk, omdat je óók wil voorkomen dat je tijdens het tandenpoetsen, door met je handen de koortslip aan te raken, andere plaatsen op het gezicht van de cliënt besmet. Als dát gebeurd kunnen er op het hele gezicht herpesinfecties ontstaan, zelfs in de ogen. Let hier dus goed op!
Genezing treedt vanzelf op binnen 1 á 2 weken. Er zijn echter wel medicamenten die het genezingsproces kunnen versnellen. Het is daarom aan te raden om contact op te nemen met de specialist ouderengeneeskunde.
3. Cariës (gaatjes)
Cariës is vaak pas echt goed zichtbaar in de mond, tijdens het tandenpoetsen bijvoorbeeld, als een groot deel van de tand is aangetast. Cariës ontstaat doordat tandplak, waarin bacteriën zitten die het tandglazuur aantasten, niet nauwkeurig genoeg en/of vaak genoeg wordt weggepoetst van de tanden en kiezen. Ook tussen de tanden ontstaat hierdoor cariës. Reinig daarom dus óók elke dag tussen de tanden.
4. Gingivitis (tandvleesontsteking)
Gingivitis is een samenstelling van het Latijnse woord ‘gingiva’ dat ‘tandvlees’ betekent en ‘-itis’ dat duidt op ‘ontsteking’. Gingivitis is dus een medische term voor tandvleesontsteking. Je herkent het in de mond doordat de tandvleesrand vaak vuurrood is en/of hevig bloedt als je het aanraakt tijdens het tandenpoetsen. Gezond tandvlees bloedt niet tijdens het tandenpoetsen!
Gingivitis ontstaat doordat tandplak, waarin bacteriën zitten die het tandvlees aantasten, niet nauwkeurig genoeg en/of vaak genoeg wordt weggepoetst. Plaatst daarom de tandenborstel tegen de tandvleesrand tijdens het tandenpoetsen! Ook tussen de tanden kan gingivitis ontstaan. Reinig daarom dus óók elke dag tussen de tanden.
5. Parodontitis
Parodontitis is een samenstelling van het Latijnse woord ‘parodontium’ en ‘-itis.’ ‘Parodontium’ wordt in de medische wereld gebruikt als verzamelnaam voor alle weefsels die er samen voor zorgen dat een tand goed vaststaat in de mond, onder andere het kaakbot. En ‘–itis’ duidt op ‘ontsteking’.
Indien gingivitis lang blijft bestaan, krijgen de schadelijke tandplakbacteriën de kans om het ontstekingsgebied uit te breiden. Gingivitis gaat dan over in ‘parodontitis’. Zoals hierboven is aangegeven, raken hierbij alle weefsels die de tanden en kiezen vasthouden aangedaan, onder andere het kaakbot. Het gevolg kan zijn dat tanden en kiezen hierdoor los komen te staan.
Let op: het kaakbot rondom de tanden en kiezen, dat onder het tandvlees zit verstopt, kan al flink aangedaan zijn zónder dat dit zichtbaar is met het oog. Ook geeft parodontitis nagenoeg geen pijnklachten. Cliënten kunnen dus parodontitis hebben, zónder dat dit direct zichtbaar is én zonder dat ze pijn aangeven! Een tandarts of mondhygiënist kan de diagnose wél stellen met behulp van tandheelkundige instrumenten.
6. Schimmelinfectie
Een schimmelinfectie kan in de mond voorkomen op de volgende plaatsen:
- Op de tong
- Achter in de keel
- Op het verhemelte
- Aan de binnenkant van de wang
- Eventueel in de mondhoeken
De plek kan vuurrood zijn en/of bedekt zijn met een soort wit romig uitziend beslag. Een schimmelinfectie kan ontstaan door een slechte mondzorg, bijvoorbeeld doordat een uitneembaar plaatje of kunstgebit dat niet nauwkeurig genoeg en/of vaak genoeg wordt gepoetst. Het kan ook ontstaan door, of in combinatie met andere factoren zoals een droge mond of verminderde afweer.
7. Drukplek
Drukplekken kunnen ontstaan bij cliënten die een uitneembaar plaatje en/of kunstgebit hebben. Door veranderingen in de mond van de cliënt kan een plaatje of kunstgebit gaan drukken in het tandvlees, waardoor er een pijnlijke (druk)plek ontstaat. In de mond is dit zichtbaar als een wondje/zweertje op het tandvlees.