Hoe signaleer en verwijs je door als huisarts?
Hoe signaleer je als huisarts of andere zorgverlener dat er iets speelt rondom zingeving bij een cliënt en hoe kun je dat begeleiden? Of als je dat niet zelf kunt oppakken, naar wie verwijs je dan door? Dit zijn allemaal vragen die Annelieke Damen zich afvroeg. Zij is postdoc-onderzoeker 'Effecten geestelijke verzorging' en was onderzoeker bij het deelproject dat uitzocht hoe zorgverleners kunnen bepalen of ze zelf een gesprek over zingeving kunnen voeren met hun patiënt of dat ze beter kunnen doorverwijzen.
Het onderzoek bracht drie praktische tools voor zorgverleners: het Zakkaartje Zingeving, de vragenlijst Cordaan, het Gespreksmodel SBARR en zingeving palliatieve zorg. 'Een zorgverlener kan zelf kiezen welke tool het beste past. Zo gebruiken zorgverleners die met het elektronisch patiëntendossier werken sneller de vragenlijst Cordaan.
Spiritualiteit: een blinde vlek
'Als huisarts heb je vaak een blinde vlek als het gaat om spiritualiteit en zingeving. We kijken toch vooral naar het lichamelijke en psychische', vertelt Joost Moerman, huisarts in het gezondheidscentrum in Rotterdam. Hij gebruikt het Zakkaartje nu regelmatig. 'Het Zakkaartje zit standaard in mijn tas. Ik gebruik het om ook eens andere vragen te stellen dan normaal, zoals: heeft u last van benauwdheid, pijn of misselijkheid?'
In de korte tijd die een huisarts voor een patiënt heeft, durft die arts niet snel over dit soort zaken te beginnen. Door wel dit soort vragen te stellen, laat een huisarts zien dat die ruimte er wél is. 'Als dit gesprek niet voldoende is, kijk ik of de client het probleem zelf of samen met mij kan oplossen of dat hulp van een geestelijk verzorger, maatschappelijk werker of psycholoog nodig is. Dan kan ik doorverwijzen, waardoor mijn cliënt alsnog de juiste hulp krijgt', vertelt Joost.
Werkboek samenwerking geestelijke verzorging thuis
De uitkomsten van het onderzoek zijn verwerkt tot een lijst met best practices die uitgewerkt staan in het werkboek 'Geestelijke verzorging in de thuissituatie'. Aan de hand van thema's krijgen geestelijk verzorgers daarin allemaal tips en trucs en kunnen ze opdrachten maken, bijvoorbeeld over het aanvragen van financiering en het promoten van hun werk richting andere zorgverleners.
Gespreksmodel geestelijk verzorgers en partners
Geestelijk verzorgers kunnen ook leren op welke manier ze de geestelijke verzorging kunnen vormgeven samen met partners. Om ze bij een gesprek over dat laatste te helpen, is er een gespreksmodel 'Zinvolle afstemming in zorg en welzijn' ontwikkeld dat geestelijk verzorgers en hun samenwerkingspartners kunnen gebruiken. Deze middelen helpen de samenwerkingspartners inzicht te krijgen in wat geestelijke verzorging voor hun cliënt kan betekenen en hoe ze die zelf toegankelijker kunnen maken. Uiteindelijk gaat het erom te achterhalen wat iemand ten diepste beweegt.
Wil je meteen aan de slag met materialen voor teams in de palliatieve zorg? Neem een kijkje op de website van Zorg voor Beter. Neem voor meer verhalen van zorgverleners, een kijkje op de website van ZonMw.