Werkwijze
Door (dubbele) vergrijzing krijgen ergotherapeuten in de toekomst vaker te maken met ouderen. Belangrijk onderdeel van het ergotherapieproces is gegevensverzameling over de cliënt, omgeving en handelen. In het 1e studiejaar maken studenten voor het eerst kennis met ouderen door het afnemen van het Occupational Performance History Interview-II (OPHI-II) bij personen van 70 jaar of ouder. De studenten bezoeken de oudere in de eigen thuissituatie, zodat zij de woonomstandigheden ook mee kunnen nemen in het interview. Kern van deze opdracht is: Hoe analyseer en interpreteer ik een levensverhaal van een oudere cliënt?
In voorgaande jaren bleek het voor veel studenten lastig om ouderen te vinden voor een interview. Studenten die dat wel lukte, benaderden vaak iemand die zij al kenden (opa of oma of een buurman/buurvrouw). Om het vinden van ouderen voor een interview te vergemakkelijken én om meer diversiteit te brengen in de groep ouderen, is samen met Cliëntenbelang Amsterdam gezocht naar ouderen die benaderd wilden worden voor een interview.
Binnen een maand werden ruim 20 ouderen gevonden die hieraan wilden meewerken. Een zeer gemêleerde groep (mannen/ vrouwen, net gepensioneerden of oudere ouderen, vitaal of met gezondheidsproblemen en/of beperkingen, allen op zichzelf wonend). De ouderen zijn door Cliëntenbelang eerst telefonisch benaderd om te kijken of zij geschikte kandidaten waren voor een interview en of zij begrepen waar het precies om ging. Hen werd bij voorbaat gemeld dat het niet 100% zeker was dat zij ook daadwerkelijk benaderd zouden worden door een student.
Resultaat
Studenten zijn al jaren enthousiast over de opdracht om ouderen te interviewen. Zij vinden het leuk en leerzaam. Zij ervaren het benaderen van een onbekende oudere wel als een drempel. Dit terwijl het interviewen van een onbekende oudere bijdraagt aan het leereffect van de opdracht. Voor het eerst in jaren bleek de groep studenten goed in staat om via het eigen netwerk een oudere te vinden voor een interview. Mogelijk hield dit verband met het verschuiven van het lesblok in het curriculum. Omdat de opdracht daardoor na de herfstvakantie kon worden ingeleverd, gebruikten veel studenten hun vrije dagen om het interview af te nemen met een oudere die zij kenden.
Ouderen die zich opgeven voor een interview waren zeer gemotiveerd om mee te doen. Ze vonden het belangrijk om een bijdrage te leveren aan de opleiding van toekomstige professionals. En ze vonden het een leuke ervaring om geïnterviewd te worden (sociaal contact en ‘iets te bieden hebben’). In de telefonische screening deden zij hun uiterste best om aan te geven waarom juist zij interessant waren om te interviewen. Voor afvallers viel de teleurstelling mee door goede communicatie over de kans hierop in een eerder stadium.
Het idee om te gaan werken met een pool van ouderen heeft binnen de opleiding als neveneffect dat de docenten in andere onderwijsmodules ook mogelijkheden zien om studenten met ouderen in contact te brengen.
Aanpak werving ouderen
- Cliëntenbelang Amsterdam wierf de ouderen voor de pool via hun nieuwsbrief, via regionale afdelingen van ouderenbonden, via seniorenraden in de regio (allen lid van Cliëntenbelang) en via het eigen bredere netwerk.
- Voor de werving werd een flyer (pdf) ontwikkeld
- Iedere oudere die zich aanmeldde, werd telefonisch benaderd door iemand van Cliëntenbelang om te checken of de bedoeling duidelijk was en of mensen in staat waren tot een interview. Hierin werd benadrukt dat zij niet in alle gevallen benaderd zouden worden voor een interview (verwachtingen management) omdat studenten zelf ook op zoek gingen naar een oudere.
- Cliëntenbelang ontwikkelde een evaluatieformulier (Word) om na afloop bij ouderen te checken hoe zij het interview hadden ervaren.
Leerpunten
- Positioneer de ouderenpool. In de pilot werd de ouderenpool gebruikt als terugvaloptie.
Maak een duidelijke strategische keuze voor de toekomst: gebruik je de ouderenpool als iets achter de hand (inclusief afhaak risico ouderen) of ga je ermee werken als vast aanbod? Wil je een praktisch probleem oplossen of wil je de leerervaring van studenten vergroten door hen onbekende ouderen te laten interviewen?
- Zorg voor voldoende draagvlak / bekendheid onder iedereen die betrokken is bij de organisatie van het onderwijs (zowel de propedeusecoördinator als alle vakdocenten),zodat gebruik van de ouderenpool voor interviews actief uitgedragen en gestimuleerd wordt. Denk bijvoorbeeld ook aan introductie van de pool in het introductie college door de kerndocenten die de studenten begeleiden.
- Begin klein, tot er meer draagvlak is onder docenten en zij overtuigd zijn van de meerwaarde.
Dat maakt de kans op succes het grootst en stimuleert ook andere docenten om het initiatief te omarmen.
- Maak goede afspraken over ambities en verwachtingen bij samenwerking met externe partijen, zodat ieder zijn taken optimaal kan uitvoeren.
- Vaak begint een initiatief met het enthousiasme van één docent, vanuit liefde voor het vak en liefde voor het onderwijs. Borging in de opleiding op lange termijn vraagt van docenten soms andere of nieuwe vaardigheden, naast didactische of vakinhoudelijke vaardigheden. Denk aan enthousiasmeren van andere docenten, creëren van draagvlak bij het opleidingsmanagement, onderhandelen over randvoorwaarden en improviseren als dingen anders lopen dan verwacht.
De toekomst
Vanuit de HvA ziet men de meerwaarde van het werken met een pool van ouderen. Dit biedt de mogelijkheid voor studenten om met verschillende soorten ouderen in contact te komen. In deze onderwijsmodule wordt volgend jaar in één klas verplicht gesteld dat de helft van de klas een oudere uit de pool interviewt en dat de andere helft een voor hun bekende oudere mag interviewen. Daarnaast wordt binnen het docententeam en in de curriculumcommissie gekeken in welke onderwijsmodules nog meer kansen liggen om ouderen bij het onderwijs te betrekken. De HvA onderzoekt of zij naar de toekomst toe zelf willen investeren in het werven en onderhouden van een pool van ouderen of dat zij dit vormgeven in samenwerking met Cliënten belang Amsterdam.
Contactpersoon