Werkwijze
Binnen het blok Geriatrie nemen tweedejaars studenten verpleegkunde in ‘taakgroepen’ de Easycare-vragenlijst af bij ouderen van 70 jaar of ouder. Easycare is ontwikkeld om snel en doeltreffend de zorgbehoeften van thuiswonende ouderen in kaart te brengen. Dit met het oog op de toekomst zodat preventief op deze zorgbehoeften ingespeeld kan worden.
Iedere taakgroep bestaat uit maximaal 14 studenten. De vragenlijst kan op 2 manieren worden afgenomen:
- Het Easycare-instrument wordt in tweetallen afgenomen bij de oudere waarbij de andere studenten er in een kring omheen zitten en feedback geven, of
- Meerdere groepjes nemen om de beurt een deel van de vragenlijst af bij de oudere.
De keuze voor 1 van beide opties is afhankelijk van de voorkeur van de groep. Aan de hand van het instrument gaan de studenten met de oudere in gesprek.
Deelnemer aan het project: 'Het contact met de studenten was goed. Ze waren echt goed aanwezig'.
Hierna evalueert de oudere samen met de docent en studenten het interview en ontvangen de studenten feedback en tips van de oudere. Hierbij wordt gevraagd naar de beleving van de oudere: Werd de oudere gehoord, Was er echt contact, Werd er goed doorgevraagd? Na afloop, wanneer de oudere niet mee aanwezig is, evalueren docent en studenten samen de les. De docent evalueert het proces van voorbereiden en het verhaal wat de oudere heeft verteld: Konden studenten ‘tussen de regels door lezen’?, Waren er tegenstrijdigheden?, Waar houd je rekening mee als iemand een gehoorapparaat heeft, of slechte ogen? Et cetera.
Docent Maarten van der Vloed: 'Deze praktijkervaring was was wel even zweten voor ze. Maar van te voren hebben we de literatuur doorgenomen en na afloop geëvalueerd. En het was erg leerzaam voor ze.'
De taakgroepen waren al bestaande groepen binnen het blok Geriatrie. Daarnaast werd er binnen dit blok al aandacht besteed aan het Easycare-instrument. Er werden echter geen ouderen betrokken bij dit onderwijs. Om een brug te slaan tussen jonge verpleegkundigen en ouderen heeft Christelijke Hogeschool Ede (CHE) samen met Zorgbelang Gelderland ouderen geworven voor deelname aan het onderwijs.
Resultaat
- Studenten vinden het spannend maar ook leuk en interessant om een oudere in het echt te spreken.
- Gaandeweg worden de studenten enthousiaster, zij zijn echt geïnteresseerd in het verhaal van de oudere. Aan het einde van de les zei 1 van de studenten verpleegkunde tegen een deelnemer: ‘Wat jammer dat u alweer weggaat!’
- Studenten vinden deze manier van les krijgen leerzaam.
- Ouderen vinden het fijn iets te kunnen betekenen voor studenten in het onderwijs. Dit enthousiasmeert hen.
- Ouderen ervoeren grote betrokkenheid van studenten en docenten.
- Ook docenten zijn enthousiast.
- Ouderen merkten echt verschil tussen studenten in hoe zij de vragenlijst afnemen. Bijvoorbeeld in samenvatten, het terugleggen van vragen bij de ouderen, open en gesloten vragen stellen.
Student (links): 'Ik vond het moeilijk om in iemands persoonlijke zone te treden, maar het was wel heel leerzaam om mee te maken.' Student (rechts): 'Dit is echt, geen rollenspel. Dat maakt het interessant.'
Bijzonderheden
- Er is uitgegaan van bestaand onderwijs wat op een andere manier is ingericht. Dit maakt het makkelijk in te passen in het curriculum.
- Alle ouderen die hebben meegedaan aan de pilot zijn bereid om mee te doen aan een vervolg.
- In de cursus staan het verhaal van de oudere en het Easycare-instrument centraal. Soms hadden ouderen vragen over zaken hieromheen waar ook op werd ingegaan. Er was bijvoorbeeld een oudere die lang in het buitenland heeft gewoond en bij terugkomst geschrokken is van de hervormingen in de zorg. Het gesprek heeft haar echt geholpen in welk beroep zij kan doen op zorg / de maatschappij.
- Het was een ‘eye opener’ voor studenten om niet meteen op het eerste gezicht te oordelen. Er nam een oudere deel die er ‘van buiten goed uitzag’ maar een lichaam heeft dat niet meewerkt.
Aanpak werving ouderen
- Zorgbelang Gelderland heeft ouderen geworven via een flyer (pdf) die is verspreid onder diverse partijen zoals huisartsen, sociale wijkteams, PCOB, Netwerk Geriatrie Gelderse Vallei, reuma patiëntenvereniging en Stichting Welzijn ouderen.
- De ouderen zijn binnen een termijn van vier weken geworven. Dit ging prima.
- Voorafgaand aan de lessen heeft er een informatiebijeenkomst plaatsgevonden op school, zo zijn de ouderen hier al een beetje thuis. Ouderen werden hierin voorbereid op de lessen en geïnformeerd over de vragen in het Easycare-instrument. Dit met behulp van een presentatie, een filmpje en de vragenlijst zelf die zij mee naar huis kregen. Daarnaast is aangegeven dat de ouderen participeren in een lessituatie. Dat betekent dat het hen vrij staat om dingen die zij niet willen delen dus gerust voor zich mogen houden en dat studenten een beroepsgeheim hebben. Ook werden de ouderen geïnformeerd over dat er maar een bepaalde tijd is in de les voor het afnemen van het instrument en dat er op een gegeven moment afgekapt kan worden om gezamenlijk te evalueren.
Leerpunten
- De vragen in het Easycare-instrument zijn soms erg persoonlijk. Dit raakte sommige ouderen. Bij de voorbereiding van de ouderen moet goed worden benadrukt dat er persoonlijke vragen gesteld zullen worden.
- Wanneer het erop lijkt dat de les uitdraait op het afvinken van vragen kan ingrijpen van de docent ervoor zorgen dat het gesprek interactiever wordt.
- Ouderen werden door studenten naar de les gebracht. Er werd gemerkt dat ouderen toch wel de behoefte hebben om eerst kennis te maken met de docent en na afloop ook door een docent weer naar de uitgang te worden gebracht om nog even na te kunnen praten.
- Andersom vonden docenten het soms ook lastig dat zij ouderen ontvingen die uit een heel ander onderwijssysteem komen en er voor/in de les geen ruimte was om goed kennis te maken met elkaar.
- Het intensieve contact in de les werkt. Studenten gaan anders tegen ouderen aankijken. Het geeft de lessen veel meer realiteitsgevoel. Studenten gaven zelf ook aan: ‘dit hadden we al eerder in de opleiding gewild’.
- Het is goed om bij ouderen te bevestigen dat hun rol in de les belangrijk is. Soms waren ouderen onzeker en vroegen zich af of ze wel geschikt waren om mee te doen.
Docent Hadassa de Koning: 'Wat mij het meest is bijgebleven is dat studenten gaandeweg de les steeds enthousiaster worden, het verhaal van ouderen willen horen en daar echt geïnteresseerd in zijn.'
Naar de toekomst
- CHE gaat de komende twee jaar verder (oude curriculum). In 2016 start een nieuw curriculum. Ook dan is het betrekken van ouderen bij het onderwijs zeker een uitgangspunt waarmee CHE aan de slag gaat.
Contactpersoon
Lees meer