Checklist voor samenwerking in de wijk Wzd
Gepubliceerd op: 15-12-2025
Steeds meer mensen met een psychogeriatrische of gelijkgestelde aandoening wonen langer thuis. Zij worden ondersteund door hun naasten, mantelzorgers, professionals in de eerste lijn en wijkteams. Deze ontwikkeling vraagt om goede samenwerking in de regio en tussen alle betrokken partijen, zeker wanneer er sprake is van onbegrepen gedrag of risico op onvrijwillige zorg.
In het kort
Type tool
Checklist
Voor wie
Verpleegkundigen, Beleidsmedewerkers
Cliëntgroep
Ouderen, Cliënten
Soort kennis
Praktijk
Ontwikkelaar
Vilans
Op deze pagina staat een overzicht van ‘ingrediënten’ die je kunt inzetten om een regionale aanpak vorm te geven. Gebruik het als een praktische checklist die je helpt bij het opstellen van een regionaal (beleids)plan.
Per onderdeel lees je waarmee je aan de slag kunt gaan om een regionaal (beleids)plan op te stellen. De acties helpen bij het maken van afspraken, het versterken van samenwerking en het borgen van preventie, zodat cliënten zo lang mogelijk passende en vrijwillige zorg ontvangen.
Preventiegerichte mindset
Door vroegtijdig en eerlijk in gesprek te gaan met cliënten en eventuele mantelzorgers over de Wzd, onvrijwillige zorg en preventieve maatregelen vergroot je de kans dat onvrijwillige zorg kan uitgesteld of voorkomen kan worden. De casemanager dementie, de wijkverpleging, huisarts en/of praktijkondersteuner spelen een belangrijke rol bij in de inrichting van het regionale beleid.
Ga aan de slag met:
- Beschrijf hoe je preventie het gesprek aangaat met cliënt en mantelzorger.
- Beschrijf de aanpak om vroege signalen te herkennen en in te grijpen voordat dwang nodig is.
- Ga na wat preventieve handelingen kunnen zijn om later onvrijwillige zorg te voorkomen.
Samenwerken met verschillende zorgorganisaties
De uitdaging van Wzd in de thuissituatie ligt hem in de samenwerking tussen verschillende partijen, met allemaal mogelijk een eigen doel en visie. Van belang is dat je met een open blik de samenwerking in gaat, met als uitgangspunt de client, want dat is een gezamenlijk doel wat gediend wordt.
Ga aan de slag met:
- Het samenbrengen van de relevante partijen.
- Per organisatie een vast aanspreekpunt vastleggen.
- Doel opstellen van het gezamenlijk beleidsplan.
- Afspreken wat je wil vastleggen in het beleidsplan.
- Hoe organiseer je multidisciplinaire samenwerking?
Regionale visie vastleggen
Een gezamenlijke visie beschrijft niet alleen het doel, maar vooral hoe organisaties dit samen willen bereiken. Het meest gestelde doel van de brede samenwerking is dat mensen met dementie of een vergelijkbare aandoening zo lang mogelijk passende, vrijwillige en veilige zorg te bieden in de thuissituatie.
Ga aan de slag met:
- Een gezamenlijke visie.
- Wat wil je uitdragen? Wat zijn jullie kernwaarden over vrijheid, veiligheid en eigen regie van de cliënt en van de mantelzorger.
- Wat is het doel van het gezamenlijk beleidsplan?
- Het vastleggen van samenwerkingsafspraken.
- Bepaal aan welke randvoorwaarden elke organisatie moet voldoen.
- Maak afspraken over de samenwerking op het niveau van inhoud/proces.
Inhoud van het gezamenlijke beleidsplan
Er is al gesproken over het belang van preventief handelen en het opstellen van een gezamenlijke visie. Dit zijn onderwerpen die goed zijn om te plaatsen in het beleidsplan. Daarnaast zijn er nog een aantal inhoudelijke praktische punten die goed zijn om met elkaar te bespreken en daar gezamenlijk afspraken over te maken.
Ga aan de slag met:
- Leg vast welke disciplines betrokken zijn in welke rol.
- Leg vast wat de verantwoordelijkheden van die disciplines zijn.
- Afstemmen bij wie de verantwoordelijkheid ligt voor registratie onvrijwillige zorg cliëntdossier en stappenplan.
- Afspraken over signalering van onvrijwillige zorg en het bespreken met familie/naasten.
- Invulling geven aan de multidisciplinaire overlegstructuur.
- Afspraken maken over wie verantwoordelijk is voor de registratie en monitoring van onvrijwillige zorg in het zorgdossier.
- Inrichten van interne controles en audits op naleving van de Wzd.
- Procedures voor klachtenafhandeling en toezicht door de inspectie.
- Jaarlijkse evaluatie en aanpassing van het beleid.
Scholing en bewustwording
Scholing, begeleide casusbesprekingen, intervisie, een frisse blik vanuit meerdere disciplines of combinaties daarvan kan op verschillende manieren en gebieden worden ingezet. Het kan op thema worden ingericht, maar de scholing kan ook per discipline verschillen. Maak gebruik van materiaal en kennis vanuit de intramurale zorg.
Ga aan de slag met:
- Bepalen aan welke scholingen er behoefte is.
- Scholingen concreet vormgeven.
- Bepalen op welke manier de levensloop van de cliënt in kaart gebracht wordt en vastgelegd.
- Bepalen op welke manier je preventief werkt om onvrijwillige zorg zoveel mogelijk te voorkomen. Wie gaat daar het gesprek over aan, is daar nog kennisbehoefte qua gesprekvoering.