'Lean' in de langdurige zorg: hoe gaat dat in zijn werk? Onder 'Lean' valt een aantal principes en methoden waarmee je werkprocessen efficiënter maakt. Het hoofddoel van is: minder kosten maken door minder te verspillen.
Vertaald naar de zorg betekent dit dat we bestaande werkprocessen niet als vanzelfsprekend nemen. We gaan juist experimenteren om in de praktijk oplossingen te vinden voor problemen. In ziekenhuizen gebruiken ze deze methode al langer, maar in de langdurige zorg is dat nog vrij nieuw.
Ga direct naar
‘Lean’ betekent: slank, lenig, niets overbodigs dat belemmert om voor de cliënt het beste te doen. Het systematisch aanpakken van verspillingen in de zorg gebeurt door anders te organiseren én de tijd vanaf het begin beter in te zetten.
Een goed voorbeeld is bijvoorbeeld een operatiekamer zó inrichten dat je met zo min mogelijk bewegingen en verplaatsingen alles goed kan pakken.
Terug naar boven 
In het volgende filmpje vind je een voorbeeld van ‘lean in de zorg’. Hoe werkt het in de praktijk? Medewerkers van Icare - winnaar van de lean award 2014 - vertellen hoe zij ‘lean’ hebben ingevoerd in hun manier van werken. Zowel medewerkers als cliënten zijn hier tevreden over.
https://youtu.be/qQXnED7kpDs
Terug naar boven
Hoe definieert en prioriteert een cliënt zijn verschillende behoeftes en verwachtingen naar zorg? Cliënten vinden vaak wel ‘iets’ van een zorgservice of -dienst, maar zeggen het niet altijd. Bij ‘lean’ in de zorg probeer je voortdurend je werk te richten op wat de échte vraag van de cliënt is.
Er zijn binnen Lean 5 klassieke hoofdgroepen waar behoeftes van cliënten zich op richten. Je kunt deze naar zorg vertalen.
1. Kwaliteit
Denk aan: effectiviteit van zorg/behandeling. Maar ook de specifieke deskundigheid van de professionals, de werkbaarheid voor de eigen situatie. De wijze waarop cliënt in staat wordt gesteldzo lang mogelijk thuis een eigen leven te leiden, met zoveel mogelijk eigen regie en zelfstandigheid.
2. Levertijd
Hieronder valt ook de doorlooptijd, de eventuele vertragingen, de snelheid waarmee antwoord wordt gegeven op een vraag of oproep van een cliënt. Hoe staat het met je wachttijden? Hoe lang laat je een cliënt wachten, als er een bel gaat?
3. Verantwoordelijkheid
Welke verantwoordelijkheid neemt de zorgaanbieder, bijvoorbeeld in ethische vraagstukken? Of in het informeren en op de juiste manier betrekken van familieleden, bijvoorbeeld als het niet goed met een cliënt met dementie gaat.
4. Service en veiligheid
De betrouwbaarheid en veiligheid van zorgdiensten. Denk ook aan: kwaliteit voorzieningen en hulp¬middelen, zoals tilliften. Beschikbaarheid in het geval van knelpunten, iemand die thuis valt en zelf niet op kan staan.
5. Kosten
De kostprijs, de eigen bijdragen, eventuele kosten van herstel van fouten.
Terug naar boven
Je kunt van elke zorgdienst in kaart brengen wat de dissatisfiers, satisfiers en delighters zijn. Wat betekenen deze termen?
Dissatisfier
Wat is de basisverwachting van een cliënt, als het gaat om kenmerken van een zorgproduct? Het gaat om vanzelfsprekendheden. Kom je als zorgaanbieder onder deze basisverwachting, dan ontstaat een negatieve kwaliteitsbeleving.
Stel: een cliënt valt, doet een alarmoproep, maar ligt vervolgens toch nog een uur op de grond voordat er hulp komt. De cliënt verwacht dit niet en het kan daarna ook een tijdje duren voordat hij weer vertrouwen in de zorg heeft. Ook kan het zelfs een reden zijn om een andere zorgaanbieder te zoeken.
Satisfiers
‘Satisfiers’ zijn kenmerken die de tevredenheid over de zorgdienst duidelijk verhogen. Denk aan voldoende bemensing van een receptie of een telefonische zorgservice. Als er goede en snelle bereikbaarheid is, heeft dat een positief effect op de waardering van cliënten.
Het kan ook een andere kant opgaan. Als je er als zorgaanbieder niet aan voldoet, kan de cliënt problemen ervaren. Hoe slechter de bereikbaarheid is, hoe hoger de ontevredenheid bij de cliënt.
Delighters
Delighters zijn kenmerken van onverwachtse kwaliteit. De cliënt rekent er niet op dat je dit levert en zal verrast reageren. Hiermee kun je je als zorgverlener onderscheiden. Denk bijvoorbeeld aan een aansluiting voor telefoon en laptop of wifi-verbinding tijdens een ziekenhuisverblijf. Of het aanbod om na een terugkeer vanuit een operatie in het ziekenhuis naar thuis de dag erna te bellen, zodat eventuele vragen beantwoord kunnen worden.
Terug naar boven
'Lean' in de zorg kent een aantal tools. Je kunt deze vinden op de website van In voor zorg!
In deze toolkit vind je de volgende tools, met praktijkvoorbeelden erbij:
Deze methode kun je gebruiken om de werkplek op een slimme manier te organiseren. Daarnaast helpt het bij continu verbeteren.
Dit is een analysemethode om een proces te verbeteren en slimmer en slanker te maken door te kijken naar alle stappen in het huidige proces.
Dit is een vervolg op de Waardestroomanalyse. Hiermee breng je samen met je team de gewenste situatie in beeld en de stappen die daar bij horen.
Dit heet ook wel het oorzaak-gevolg-diagram. Het helpt je om gezamenlijk alle factoren van een probleem in kaart te brengen en de daadwerkelijke oorzaak bij de bron aan te pakken.
Dit is een analysemethode waarmee je met doorvragen de oorzaak en het gevolg van een probleem identificeert.
Deze methode helpt bij het aanbrengen van focus op zaken die er werkelijk toe doen.
Met behulp van een verbeterbord maak je als team knelpunten én verbetermogelijkheden zichtbaar en ga je ermee aan de slag.
Jeffrey Liker heeft de lean manier van werken beschreven. Hij heeft 14 leidende principes uitgewerkt in het boek The Toyota Way.
Een Gemba Walk is een managementtool én een managementactiviteit in het kader van continu verbeteren. Een Gemba Walk is een dagelijkse wandeling over de werkvloer door de leidinggevende.
Deze lean managementtool helpt bij het continu verbeteren van processen in de organisatie. Je maakt teamprestaties en werkverdeling visueel en collega’s delen deze met elkaar. Zo kun je sneller inspelen op veranderingen en verspillingen.
Terug naar boven
Breng voor een zorgproduct uit jouw werksituatie in beeld wat de elementen zijn die voor de cliënt waarde toevoegen, met gebruikmaking van de 5 hoofdgroepen. Zoek kritische kenmerken die met tijd te maken hebben. Bijvoorbeeld: ‘korte wachttijd’. Zoek uit hoe cliënten hierover denken. Of houd een gesprek met een cliënt.
- Welke cliëntwaarden staan centraal, welke niet?
- Waar zou winst te halen zijn, voor de cliënt?
- Waar zie je verspillingen of tijdvreters?
Pak samen met het team 1 verspilling aan en bekijk na 2 weken wat dat voor je cliënt verbetert.
Terug naar boven
Bij Brabantzorg heeft de verzorging zelf een manier bedacht om de werkprocessen slimmer in te richten. Op basis van LeanPlus heeft men de logistiek rond de verzorgingsartikelen aangepakt.
https://youtu.be/-bpQYN3BkgU
Terug naar boven
Oskar Roemeling heeft bij de RUG een promotieonderzoek gedaan naar de effectiviteit en toepassing van Lean in de zorgsector. Hij laat zien dat er meerdere mogelijkheden zijn om Lean in de zorg effectiever toe te passen. Verpleegkundigen kunnen het aantal taken verminderen of versnellen zodat er een betere doorstroom in hun werk is. Het overgrote deel van de interventies blijkt zich te richten op het reduceren van duidelijke verspillingen. Lees meer over zijn onderzoek op de website van de RUG.
Terug naar boven
Meer weten?
- Aij, K en B. Lohman L2 Zorg. Boom Lemma 2015
- Benders, J. Lean denken en doen in de zorg Boom Lemma 2012
- Bicheno, J, The Lean Toolbox. PICSIE Books, 2009
- Verbeek, G Tijd voor zorg, zorg voor tijd!, Bohn, Stafleu en Van Loghum, 2016
- Voort, M.R van der en J.Benders , Verder met lean in de zorg Boom Lemma 2014
- Voort, M.R van der en J.Benders, Lean in de zorg. De praktijk van continu verbeteren. Boom Lemma 2012
Terug naar boven