Toezicht op dwangbehandeling
De inspectie heeft de afgelopen jaren intensief toezicht gehouden op het terugdringen van vrijheidsbeperking in de ouderenzorg en gehandicaptenzorg. In 2013 en 2014 toetste de inspectie 187 dwangbehandelingen in de ouderenzorg en de verstandelijk gehandicaptenzorg. Voorafgaand had de inspectie het aantal lopende dwangbehandelingen geïnventariseerd: in april 2015 waren dat in de ouderenzorg 500 en in de gehandicaptenzorg 2.550.
Het gaat dan bijvoorbeeld om separatie, fixatie en gedwongen medicatie. Marjolein van Vliet, expert vrijheidsbeperking van Zorg voor Beter: ‘Ook uit dit onderzoek van de inspectie blijkt dat het gebruik van psychofarmaca (kalmerende medicijnen) in de ouderenzorg vaak voorkomt. Op dit moment is dat een van de speerpunten als het om vrijheidsbeperking gaat. Vilans is bezig met een pilot op vier afdelingen om dit gebruik terug te dringen.’
Wat goed gaat
Veel zorgaanbieders is het gelukt om vrijheidbeperkende maatregelen zoals het gebruik van de onrustband helemaal af te schaffen. Het besluit tot een dwangbehandeling gebeurt in een multidisciplinair overleg. Zorgaanbieders kijken steeds vaker naar alternatieven om vrijheidsbeperking te voorkomen of om minder zware middelen in te zetten. Daarnaast werken de instellingen meer met signaleringsplannen. Zo kunnen medewerkers na signalen van een cliënt op tijd ingrijpen zonder dat vrijheidsbeperking nodig is. Bekijk het stappenplan om vrijheidsbeperkende maatregelen af te bouwen.
Verbeterpunten
Toch signaleert de inspectie als verbeterpunten:
- Inzet van externe deskundigen bij afbouw van dwangbehandeling
- Afbouw van onrustbanden in bed
- Minder gebruik van psychofarmaca
- Afbouw van opsluiten op eigen kamer in gehandicaptenzorg
- Mening betrekken van cliënt en/of zijn vertegenwoordiger over manier van uitvoeren van dwangbehandeling.
Cultuurverandering nodig
Marjolein van Vliet: ‘Het gebruik van onrustbanden in bed of in de stoel zou niet meer voor mogen komen, ook niet het opsluiten in de eigen kamer in de gehandicaptenzorg. Maar eigenlijk gaat het om het vergroten van de vrijheid van de cliënt op alle terreinen. Wij hebben in onze ondersteuningstrajecten ‘In voor vrijheid’ gemerkt, dat als je echt iets wilt veranderen, alle lagen binnen de organisatie erbij moet betrekken. Er zijn organisaties die dit voor elkaar hebben gekregen. Daar is echt een beweging op gang gekomen om de wensen van de cliënt centraal te stellen.’
Factsheet: Toezicht vrijheidsbeperking onder dwang (2015) van de Inspectie voor de Gezondheidszorg
Lees meer