Bloedtesten hebben de toekomst bij diagnose Alzheimer
Gepubliceerd op: 17-02-2022
Minder belastend voor de mensen, het voorkomen van onnodig aanvullend onderzoek en, in de verre toekomst, het effect van behandelingen beter kunnen meten. Dat zouden belangrijke voordelen kunnen zijn van bloedtesten bij het stellen van de diagnose Alzheimer.
Het is nog toekomstmuziek, maar onderzoeker Charlotte Teunissen (Amsterdam UMC) is er binnen het ABOARD-project volop mee bezig. Zij publiceerde een artikel over de stand van zaken in het gezaghebbende tijdschrift The Lancet. Vijf vragen aan haar over deze waardevolle mogelijk eerste stap in de diagnose van Alzheimer.
Waarom zijn bloedtesten belangrijk?
‘Bloedtesten worden heel belangrijk om de diagnose alzheimer te kunnen stellen wanneer mensen met klachten bij een geheugenpoli komen. Bloed is namelijk makkelijker af te nemen en goedkoper dan de methodes die we nu gebruiken, zoals lumbaalpunctie en PET-scans. Bloed kun je in principe bijna overal wel afnemen, dat is veel minder belastend voor mensen dan een lumbaalpunctie. We verwachten dat bloedtesten deze dure en invasieve methodes niet volledig gaan vervangen in de toekomst, maar dat deze test een rol krijgt als eerste stap in het diagnosetraject. Als de uitslag van de bloedtest dan positief is, dan zullen alsnog de lumbaalpunctie en PET-scan ingezet moeten worden. Is de uitslag negatief, dan is er geen verder onderzoek nodig. Op die manier kan een groot deel van zulk aanvullend onderzoek bespaard worden.’
Waarom is een diagnose belangrijk?
‘Een goede diagnose is belangrijk om te weten wat een mogelijke therapie is. Als je alzheimer wilt remmen, moet je wel echt zeker weten dat het om alzheimer gaat. Ook om je leven verder te plannen is een goede en tijdige diagnose belangrijk. Waar ben je aan toe en wat kun je verwachten in de toekomst?’
‘Daarnaast worden bloedtesten al ingezet bij wetenschappelijk onderzoek naar behandelingen. Ook dan wil je bij de screening zeker weten dat de persoon alzheimer heeft. Daardoor kan ook in deze situatie de belasting voor patiënten en kosten bij klinische trials afnemen. In de verre toekomst zouden de bloedtests misschien ook als methode gebruikt kunnen worden om effecten van een behandeling te meten. Idealiter zouden veranderingen in het bloed dan eerder kunnen worden opgemerkt dan effecten op het geheugen, waardoor je eerder kunt beslissen of de behandeling werkt. Dit is nog wel ver weg, eerst moeten we aantonen hoe goed de relatie is tussen de veranderingen in de eiwitten in het bloed en in het geheugen.’
Wat beschrijven jullie in het artikel?
‘In het artikel Blood-based biomarkers for Alzheimer’s disease: towards clinical implementation vatten we de stand van zaken rondom bloedbiomarkers samen. Er zijn steeds meer eiwitten in het bloed bekend die een rol spelen bij alzheimer. Niet alleen amyloide beta en tau, maar ook andere eiwitten. Het artikel is een totaalbeeld van wat er aan de hand is. Sommige eiwitten zijn specifiek voor de ziekte, andere zijn meer voorspellend. Een bloedtest waarin je een combinatie van deze eiwitten meet, zou een compleet beeld kunnen geven voor de persoon met alzheimer. Daardoor kunnen we mensen met alzheimer nog beter informeren over hun ziekte.’
Wat is het vervolgonderzoek?
‘Binnen het ABOARD-onderzoekproject willen we de nieuwe eiwitten binnen een bloedtest gaan testen. Op dit moment hebben we nog niet zulke goede markers voor ontstekingen in de hersenen, terwijl deze een belangrijke rol spelen bij alzheimer. Het mooie van het ABOARD-project is dat je goed en snel contact hebt met relevante partijen. Zo kunnen we met andere geheugenklinieken en met andere perifere ziekenhuizen overleggen over de behoeftes en waarde van bloedtesten. Ook kunnen we om de tafel met zorgverzekeraars om het over vergoedingen van bloedtesten te hebben. Belangrijke informatie om de testen uiteindelijk in de praktijk te brengen.’
‘Ook buiten het ABOARD-project onderzoeken we de bloedtesten vanuit de afdeling Neurochemie en Alzheimercentrum Amsterdam van Amsterdam UMC samen met het Erasmus MC. Het vorige onderzoek vond met name plaats met mensen die zich aanmelden voor onderzoek, daarmee is er vaak een selectie van mensen in zulke studies (bijvoorbeeld hoger opgeleid en wit). Wij willen meer heterogeniteit in de studies, zodat we een veel beter beeld krijgen van het nut voor een dwarsdoorsnede van patiënten in Nederland. We gaan nu ervaring opdoen in de praktijk, want wat betekent een bloedtest voor de individuele patiënt?’
Wat hoop je in de toekomst?
‘Ik ben er heel optimistisch over, ik denk echt dat er bloedtesten in de toekomst beschikbaar komen voor het diagnostisch traject. Er moet nog wel van alles gebeuren, we zijn er nu nog niet. Het kan de zorg voor alzheimer echt gaan veranderen. Als we vroeger in het proces de diagnose kunnen stellen, dan zouden we ook eerder met een toekomstige behandeling kunnen beginnen. Een bloedtest bij mensen met geheugenklachten bij de huisarts zou de zorg in de ziekenhuizen kunnen ontlasten. Ik vind het heel motiverend en bijzonder dat ik kan bijdragen aan deze ontwikkelingen. We werken daarom samen aan deze ontwikkelingen, niet alleen in Nederland, ook wereldwijd.’
Laatst bijgewerkt op: 17-02-2022
Deel deze pagina via:
